ERRONKARI

Erronkari, izen bereko haranaren zentro geografikoan kokatua dago, eta bere harrizko landa-etxeek Pirinio estiloko oso herri polita osatzen dute. XVII-XVIII. mendeko jauretxeen artetik Gambra, Lopez eta Sanz aipatuko ditugu. Monumentuei dagokienez, XVI. mendeko San Esteban eliza nabarmentzen zaigu, gurutze latinoko planta eta XVII. mendeko erretaula landua dituela.

JULIAN GAYARRE (1844-1890)

Erronkariar hau mundu osoan ospetsu bihurtutako tenore bat dugu. Txikitan artzaina izan zen, baina Madrilera ikastera joan eta musika-zaletasuna piztu zitzaion; Iruñeko Orfeoian hasi eta Italian ikasteko beka bat lortu zuen. Bertan estreinako aldiz aritu zen, eta handik aurrera munduko tenorerik onena izatera heldu zen.

Gaur egun, Erronkarin bere omenezko museo bat dago, eta hilerrian (frontoia ezkerrean utziz kilometro batera) Mausoleo artistiko ederra ikus dezakegu. Benlliureren brontzezko lan hau, 1900go Pariseko Erakusketan ikusgai izan ostean, Maria Kristina Erreginak Madrilera eraman nahi izan zuen.

IZABA

Izaba Pirinioetako lehen bi mila metroak igotzeko “Oinarrizko Kanpamendutzat” kalifika genezake. Izan ere, mendizale askok eta askok herri hori aukeratzen dute inguruko gailurretara iristeko, edota eskian aritzeko, abiapuntu edo atsedenleku gisa. Ondorioz, urte osoan zehar mendi-giro nabarmena sumatuko duzue herri polit honetan.

IKUSTEKOAK

Belagoa, Belabartze eta Uztarroze ibaiek bat egiten duten tokian (Eska ibaia eratzeko) menditxo batean kokatua, euskal-aragoar-pirinioar estiloko herri ederra da. Horrenbestez, harrizko etxeek elurte gogorrak jasateko gai diren teilatu maldatsuak dituzte (tximinia biribilak ere berea dauka), leihoak harlanduzkoak dira, eta harrizko kaleekin batera, osotasun ederra eratzen dute.

Sute batek 1429an herria erabat suntsitu eta 1813an frantziarrek ia zeharo txikitu bazuten ere, etxe nahikotxok beren armarria gordetzen dute oraindik. San Zipriano elizaren barnean -XVI. mendean harlanduz egina- erretaula nagusia nabarmen dezakegu, platereskoa eta polikromatua, XVIII. mende erdialdeko organo barroko ederrarekin batera.

HIRU ERREGEEN MAHAIA

Gailur hau, 2.444 metro dituela, Euskal Herri osoko punturik altuena da. Frantziako Biarno, Nafarroa eta Espainiako Aragoi elkartzen diren puntu honetatik (baita igoeran ere), imajinatu dezakezuenez, ikuspegiak harrigarriak eta izugarriak dira.

Euskal Herriko talaia denez, inguru zabalaren gaineko ikuspegiak txundituta utziko gaitu. Dozenaka tontor ikusteko aukera paregabea eskaintzen digu: Iparraldean Auñamendi, mendebaldean Lakora, Lakartxela, Ori, Lapakiza; hego-mendebaldean Ezkaurre; hegoaldean Ansabere; hego-ekialdean Ossau; ekialdean Lhurs-Sesques; ipar-ekialdean Peneblanque...

Azkenik, tontorraren gainean nafar mendizaleen zaindari den San Frantzisko Xabierren brontzezko estatuatxo bat, bere jaiotetxe izan zen gazteluko maketa bat, ohiko mendi-gutunontzia eta plaka bat aurkituko ditugu.

Gailurrera iristeko ibilbiderik errazen eta motzena Aragoin dagoen Linzako babeslekutik abiatzen da (bertaratzeko ikus ibilbidea). Gainbehera 1.300 metrokoa da, eta joan-etorria 5-8 ordutan egin daiteke, norbere prestaketaren arabera; baina ez zaitezte larritu, edozeinek egiteko modukoa da eta.

Bertako aparkaleku handiaren atzean hasten den eta seinalaturik dagoen (GR12) bidezidorra hartuz, Sobrante mendiko zelaietan gora abiatuko gara, eki-ipar-ekialderantz.

Sobrante mendixka eskuinetik inguratu ondoren, Sobrante de Linza sakonunean sartuko gara. Hemen, etxolaren atzean xenda bat hartuko dugu, Lapakizako hegoaldeko isurialdera sigi-saga igotzen dena.

Eskuinaldetik, diagonalean, gailurreriaren azpian dagoen eskegitako bailaratxo batera iritsiko gara, ekialdean eta pixka bat beherago dagoen Linzako Lepoa gaindituz.

Hemendik aurrera, La Solana sakonune handia ezkerraldetik inguratu eta ekialdetik igoko gara; honako haran honek mendiaren hego-mendebaldean dagoen Eskuesteko Lepora eramango gaitu.

Azkenik, gailurreria jarraitu ondoren, bidezidor harritsu eta aldapatsu batetik barrena (izotza baldin badago oso kontuz ibili behar da) gailur bietara iritsiko gara.

Dena den, ez ahaztu eguraldi oneko asteburuetan bertara benetako “prozesioak” izaten direla, eta bideagatik galdetzeko nahiz lagunak egiteko nahikoa jende eta gehiago ere izango duzuela.

BELAGOA

Belagoako bailara Nafarroako ekialdeko ertzean kokatua dago, eta Pirinioetako kutsu handia izateagatik, klima heze eta hotza du. Mendi altuez inguratutako lautada honetan oso jende gutxi bizi da, eta teilatu maldatsuko borda bakan batzuk besterik ez ditugu ikusiko. Bertako zati bat betetzen duen Larrako eremu karstikoa, oso bailara polita da fondoko eskia praktikatzeko, edota besterik gabe, ukitu gabeko eta bista ederreko leku eder honetan zehar paseatzeko.

BELAGOAKO TXOKOA

Belagoako mendatearen hasieran, basotxo eder bat zeharkatzen duen bidezidorra hartuz, minutu gutxiren buruan arbolez inguratutako eta sekulako paisaia erakusten duen leku idilikora ailegatuko gara, Belagoako Txokora alegia.