• Ecologistas en Acción taldeak kezkagarritzat jo du Biodibertsitatearen Munduko Esparrua ezartzeko plan nazionalak aurkeztu dituzten herrialdeen kopurua.
• Bereziki larria da biodibertsitatea suntsitzen duten inbertsioetara doazen finantza-fluxu pribatu eta publikoak ez identifikatzea eta izugarri murriztea.
• Erakunde ekologistak blokeo rola eta Argentina, Brasil, Saudi Arabia eta Kanada bezalako herrialdeen izaerari buruzko ikuspegi merkantilistaren aldeko apustua kritikatu ditu, EBk erabaki askotan izan duen lidergo eskasagatik etsipena agertuz.

Amaitu da Calin, Kolonbian, Biodibertsitateari buruzko Goi Bilera (COP16), bi asteko eztabaida gogorren ondoren. Aurrerapenak egin dira herri indigenen eta afroondorengoen aitortzan, Kunming-Montrealgo Biodibertsitatearen Munduko Esparrua ebaluatzeko mekanismoan eta nazioarteko uretan itsas eremuak babestean, baina atzerapen larriak ere izan dira, naturaren ikuspegi merkantilistagatik eta finantzaketan konpromisorik ez dagoelako.

Biodibertsitatearen Munduko Esparrua

COP16 Kunming-Montrealgo Biodibertsitatearen Munduko Esparrua ezartzeko eta garatzeko gailurra izan behar zen, baina hori erdizka baino ez da bete. Alde positiboan, aipatzekoa da Kunming-Montrealgo Biodibertsitatearen Munduko Esparruaren Ebaluazio eta Jarraipen Esparrua onartu dela, 23 jomugak betetzean izandako aurrerapenari buruzko datuak biltzeko aukera emango duten adierazle eta informazio-iturri zabal batzuk barne.

Hala ere, ikuspegi zabalago batek Caliko gailurretik atera diren gabezia larri batzuk ulertzea ahalbidetzen du. Alde batetik, orain arte, 196 herrialdeetatik 44k bakarrik aurkeztu dituzte biodibertsitatea kontserbatzeko plan nazionalak, Munduko Esparrura egokituta, kasu askotan zalantzagarria den kalitatearekin eta anbizioarekin. Beraz, plan estrategiko horiek 2024ko abendua baino lehen aurkeztu beharko lituzketen 152 herrialde geratzen dira, eta EEcologistas en Acción taldeak uste du hori oso gertagaitza dela. Gainera, Ebaluazio eta Jarraipen Esparrutik desagertu egin da konbentzioak herrialde bakoitzaren aurrerapena ebaluatzeko txostenak sortzeko konpromisoa, edo politika lotesleen proposamenak egiteko aukera, bereziki larria.

Bestalde, finantzaketaren atalean, ez dago berrikuntzarik herrialde aberatsek biodibertsitatearen kontserbazioa finantzatzeko egiten duten ekarpenari dagokionez. Konpromisoak borondatezkoa izaten jarraitzen du, urtean 20.000 milioikoa 2025ean eta 30.000 milioikoa 2030ean.

CDBren aldeko Aliantzaren barruan PATen parte hartzen duten gizarte-erakundeek, non Ecologistas en Acción sartzen diren, etsipen sakona erakusten dute, akordioetan erabat lausotuta geratu baita zientziaren eta gizarte-erakundeen erreklamazioa, biodibertsitatea suntsitzen duten inbertsioetara doazen finantza-fluxu pribatuak (korporazioak, bankuak eta inbertsio-funtsak) eta publikoak (subsidioak eta pizgarriak) nazioarteko erregulazioen bidez identifikatu eta nabarmen murriztekoa. Testuinguru horretan, kontserbazio-politiketarako urtero agindutako 30.000 milioi dolarrak ez dira “David ñimiño bat Goliaten aurrean”, adierazi du Ecologistas en Acción taldeak, urtero natura suntsitzeko inbertitzen diren 7.000.000 milioi dolarrekin (edo 7 bilioi dolarrekin) alderatuta, Nazio Batuen Ingurumen Programak (PNUMA) aitortzen duenez.

Klima-aldaketa eta biodibertsitatea

Goi-bilerak klima-krisiari eta biodibertsitate-krisiari emandako erantzun koordinatuari buruzko testu bat onartu du. Testu horretan onartzen da klima-aldaketa eta biodibertsitatearen galera elkarren mendekoak diren krisiak direla, eta modu koordinatuan aurre egin behar zaiela. Era berean, Rioko hiru hitzarmenen baterako lantalde bat proposatzea erabaki da, ondorioak COP17ren aurretik emango dituena. Baina dokumentu horrek gabezia handiak ditu, eta ezin zaio egoeraren larritasunari behar bezala aurre egin. Organo zientifikoak planteatutako hasierako proposamenak ohartarazten zuen monolaborantza intentsiboek eta nekazaritza-erregaietarako landaketek biodibertsitatean duten eragin negatiboa, baso naturalak eta bizirauteko laboreak ordezkatzen dituztelako, eta giza eskubideetan oinarritutako ikuspegia bermatzeko babesak ezartzea eskatzen zuen. Era berean, CDBko Idazkaritzari eskatu zitzaion biodibertsitatearen kredituei eta konpentsazioei buruzko informazioa biltzeko, bai eta merkatuko beste ikuspegi batzuei eta horiek biodibertsitatean duten eraginari buruzkoa ere. Proposamen horietako batek ere ez du aurrera egin: azken testutik kanpo geratu dira edo serioski lausotu dira.

Onartutako testua, Saudi Arabia edo Errusia bezalako ordezkaritza batzuen saiakerak gorabehera, klimaren manipulazio masiboko esperimentuei buruzko luzamenduan berresten da. Ecologistas en Acción taldeak ohartarazi du sektore ekonomikoak eta herrialde batzuk behin eta berriz saiatu direla horrelako teknologia arriskutsuak erabiltzen.

Mehatxu teknologiko berriak eta mekanismo merkantilistak

PAT honetan, halaber, biodibertsitatean eragin oso negatiboa izan dezaketen teknologiak eta mekanismoak landu dira. Ingeniaritza genetikoko teknika berrien garapen azkarra biologia sintetikoari buruzko ebazpen batean aztertu zen. Ebazpen horren bidez, naturan ez dauden “nahierara” mikroorganismoak sortzen dira, baita sustatzaile genetikoak ere, espezie naturalen basa-populazioei eragin diezaieketenak eta espezie baten populazio osoetan aldaketa genetiko masiboak eragin ditzaketenak, edo haien desagertze gidatua eragin dezaketenak, kasu batean abantaila ekonomikoak justifikatuz edo bestean gaixotasun kutsakorren bektore biologikoak desagerraraziz.

Onartutako ebazpenean, biologia sintetikoa alderdien aukera gisa planteatzeko ikuspegiak mantendu ziren, eta oinarrizko babes batzuk ezabatu ziren. Besteak beste, horrelako teknologien perspektiben analisiaren, monitorizazioaren eta aholkularitzaren printzipioa sartzeko eskaera, diziplina anitzekoa (ez soilik teknologikoa), ad hoc lantalde baten pean, kideen independentzia bermatuz eta interes-gatazkarik gabe.

Ecologistas en Acción taldeak adierazi duenez, PAT horretan izan dute presentzia handiena eta nabariena enpresek, espazioak okupatuz, beren ekimen eta proiektuen aurkezpenak garatuz eta ordezkaritzei presio handia eraginez. Alderdirik nabarmenena merkatuko mekanismoei emandako bultzada izan da. Mekanismo horiek, hainbat izen eta modalitateren pean, biodibertsitateari prezioa jartzen diote eta merkatuetara eta enpresetara jaurtitzen dute. Mekanismo horiek biodibertsitate-kredituak, konpentsazioak edo “galera garbirik ezaren” edo “irabazi garbiaren” eskemak dira. Kasu guztietan, mekanismo horietan balio ekonomiko bat esleitzen zaie espezieen edo ekosistemen “unitateei”, eta inbertitzaileek erosi egiten dituzte, bai gero berriro saltzeko, bai ustez beste leku batean baliokideak diren ekosistemen suntsipena konpentsatzeko. Sistema mota horiek, karbono-kredituekin bezala, natura merkantilizatzea dakarte, ikuspegi teknikotik eragiketa-zalantza handiak dituzte eta gutxietsi egiten dituzte biodibertsitateak herri eta komunitateentzat dituen balio sozial eta espiritualak.

Ecologistas en Acción taldeak salatu du horrelako ikuspegiek duela hamarkada batzuk karbono-isurketekin egindako akatsak errepikatzea dakartela, oso eraginkorrak ez direla frogatu baita, eta botere publikoek izan beharko luketen ekimena merkatuaren “esku ikusezinari” lagatzen diotela, eta hori onartezina dela.

Are gehiago, enpresei emandako zentralitatearen ondorioz, sektore guztietan biodibertsitatea integratzeari buruzko dokumentua sektore pribatuak biodibertsitatea finantzatzeko duen inplikazioa aztertzera eta sustatzera bideratu da, herrialdeek beren politika publiko guztietan biodibertsitatea sartzeko eta sektore pribatuaren mugak arautzeko irizpide espezifikorik gabe.