• Palestinako herriaren genozidioaren urteurrenak agerian utzi du multinazional handiei boikota egiteko kanpainek tresna politiko gisa duten boterea
• Valentziako DANAren hondamendiak klima-aldaketaren ondorio latzak agerian uzten ditu, eta administrazioen gaitasunik eza adierazten du elkartasunaren erantzun eredugarriaren aurrean, “herriak bakarrik salbatzen du herria” lelopean.

Gazan genozidioa arbuiatzen duten Europako herrialdeen diskurtso hutsek, Estatu espainiarra barne, aurrez aurre talka egiten dute heriotzaren negozioan parte hartzearekin, Israelekin Europako unibertsitateetan armamentuari buruzko ikerketa-proiektuen bidez. Ecologistas en Acción taldeak funtsezko galdera bat egin du: nork baliatzen ditu palestinarren aurka erabilitako armak?

Apartheid-a tresna politiko gisa sostengatzen duten enpresei boikota egitea aldarrikatuz, eta Erosketarik Gabeko Egunaren eta Palestinar Herriarekiko Elkartasunaren Nazioarteko Egunaren ospakizunekin bat eginez, Ekologistak Martxan eta Desarma Madrilek protesta ekintza bat antolatu zuten Carrefourren konplizitatea salatzeko. Horrela, erakundeek Israelen aurkako Boikot, Desinbertsioa eta Zigorrak (BDS) kanpaina babestu zuten.

Egungo ekoizpen, banaketa eta kontsumo eredu kapitalistaren aurkako borrokak hainbat fronte hartzen ditu. 2024 honetan ‘El verdadero precio de los alimentos. La cara oculta de la agroindustria en la península ibérica’, aguakatearen laborantzak Malagako eta Granadako probintzietako kostalde tropikalean izan zituen inpaktuei buruzko kapitulu erantsi batekin. Baliabide hidrikoen gehiegizko ustiapena, enpleguaren prekarizazioa eta desberdintasun sozialen hazkundea dira ondorio nagusietako hiru. Ekologistak Martxan taldeak beste urte batez azpimarratu du nekazaritza-industria eredu agroekologiko, osasuntsuago, bidezkoago, jasangarriago eta tokikoago baterantz eraldatu behar dela.

Izan ere, nekazaritza-iturrietako nitratoek eragindako kutsadura lausoa arriskutsua da ingurumenerako eta gizakien osasunerako. Hala jasotzen du Ecologistas en Acción taldearen ‘La contaminación por nitratos y su impacto en el medio ambiente y el agua de consumo humano’ txostenak, Espainiako lurralde osoko gainazaleko, lurpeko eta giza kontsumoko uren kutsadurari buruzko datuekin.

Kutsaduraren arazoa eta bizirik irauteko dituen arriskuak hain dira nabarmenak, ezen apirilean Aire Garbiaren Zuzentaraua onartu baitzen Europan, PP eta VOX alderdietako europarlamentari espainiarren aurkako botoekin. Kutsatutako aireak 20.000 pertsona hiltzen ditu urtero Espainian, eta 300.000 heriotza eragiten ditu zuzenean eta zeharka urtean Europar Batasunean. Hori aurrerapauso bat da airearen kalitatearen arloan, baina oraindik urrun dago Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) gomendatzen duenetik.

Planetaren biziraupenaren aldeko borrokak itxaropen-argi txiki bat ikusi du Europar Batasuneko Ingurumen Ministroen Kontseiluan Natura Berrezartzeari buruzko Erregelamendua onartu zenean, kontinenteko ekosistemen babesean eta berreskurapenean mugarri erabakigarria izan baitzen. Erakunde ekologistek beren berrespena ospatu dute, eta Zaharberritze Plan Nazional anbiziotsu bat ezartzeko premiatu dute, partaidetza publiko zabalarekin.

“Zaharberritzea” bezalako termino bat modan jartzen denean, “kontserbazioa” eta “babesa” bezalako termino finkatuak ahazten hasten dira. Hala adierazi du Estatuko Administrazio Orokorrak Konstituzioaren aurkakotzat joz Gaztela-Mantxako legea, abelbideetan ehizatzea baimentzen duena. Konstituzio Auzitegiak Bitariko Batzorde baten sorreraren jakinarazpena jaso du. Batzorde horrekin hasten da autonomia erkidego honetako ehizari buruzko legearen aldaketaren aurkako konstituziokontrakotasun-errekurtsoaren prozedura.

Asko dira babestutako guneen kontserbazioaren aurkako harrapaketak, hala nola Gaztela eta Leongo Justizia Auzitegi Nagusiak eraikuntzako materialak tratatzeko eta birziklatzeko planta baten proiektuaren aurka emandako epaiaren bidez adierazitakoa. Bertan, babes naturaleko hirigintza-araubidea aplikatzen zaio landa-lurzoru komun gisa kategorizatutako lurzoru bati, nahiz eta Natura 2000 Sarearen barruan egon. Extremadurak beste atentatu saiakera bat egin du Natura 2000 Sarearen aurka, 47 metroko Budaren estatua bat eraiki nahi zuen zentro budista baten proiekzioarekin.

Gezurrek ibilbide laburrak dituzte, eta are gehiago Ecologistas en Acción taldea joko-taula zaintzen ari bada. Erakundearen Kataluniako federazioak ospatu egin du Stoneweg Spain, S.L.ren aurka publizitate engainagarri eta legez kanpokoagatik jarritako salaketaren ondorioz lehen zehapen-prozeduraren hasiera.

Agertokiak argiak baino itzal gehiago izatea ez da erakunde ekologista adoregabetzen duen zerbait, alderantziz baizik. Aurten, Ekologistak Martxan taldearen jarduera nagusietako baten bi edizio antolatu dira: Ecomarcha. Udaberriko lehen Eskualde Txapelketarekin egin da debuta, “Guadalquivir Vivo!” lelopean, Aste Santuan Kordobatik Sanlucar de Barramedara pedalei eraginez. Udako eskualdean biodibertsitatearen defentsa aldarrikatu da Zaragozatik Santanderrera, “Biodibertsitaterik gabe ez dago bizitzarik” lelopean.

Aurreko gobernuek urteetan saihestu nahi izan duten ezinbesteko beste mugarri bat Hondakin Nuklearrak Kudeatzeko Zazpigarren Plana onartu izana izan da. Hala ere, oraindik ere hutsune handiak daude, hala nola hondakinen edukiontzietan egon daitezkeen akatsak kudeatzea edo Cabril ixteko eta ez handitzeko beharra. Gainera, erakundeen arabera, behin betiko irtenbide bat 2073ra atzeratzea zaborren politika arduragabea da, “zabor erradioaktiboa zentralen ateetan 40 urte baino gehiagoz uztea”.

Hondakinen arloko ildoarekin jarraituz, Ecologistas en Acción taldeak inoiz baino argiago dauka Ecoembes gezurretan ari dela eta bi urteko epean erabilera bakarreko ontziak itzultzea ezarri behar dela. Trantsizio Ekologikorako Ministerioaren txostenaren eta 2023an plastikozko botilak biltzeari buruzko erronka demografikoaren argitalpenak % 41,3k soilik gezurtatzen du enpresak ziurtatzen duen % 73,4. Horrek bidea irekitzen du erabilera bakarreko ontzien biltegiratze-, itzultze- eta itzultze-sistema (SDDR) ezartzeko, birziklatze-tasak handitzeko.

Galiziako kostaldean izan den pleten isuriaren hondamendiak mahai gainean jarri duenez, plastikoek eragindako kutsadura munstro handi bat da, ezin konta ahala beso dituena. Ekologistak Martxan taldeak demanda penala aurkeztu du Noiako epaitegietan Toconao ontziaren jabe den enpresaren aurka, ingurumenaren eta baliabide naturalen aurkako delitua egotzita. Erakundeak Auzitegiari eskatu dio 10 milioi euroko fidantza ezar diezaiola enpresari deskontaminazio luze eta garestiari aurre egiteko.

Ecologsitas en Acción taldeak gure kostalde, itsaso eta ozeanoen egoera tamalgarria “Bandera Beltzak 2024” txostenaren bidez ikusarazteko ahalegina egin duen arren, itsas ingurunea da oraindik herritar gehienentzat ezezaguna.

Jainkosa Maat belaontzia ur gaineko enbaxada bat da, urtez urte ur azpian ezkutatzen diren sekretuak aztertu eta aztertzen dituena. Aurten, WeWhale eta Sea Shepherd France-rekin lankidetzan aritu da Gibraltarko itsasartean, orken portaera eta kirol-ontziekin dituzten elkarreraginak behatzeko kanpaina batean. Herrialde osoko 60 aktibistak baino gehiagok hartu dute parte kanpaina horretan.

2024an, Mediterraneoko arraste-mozketaren bidez, arrantzan trantsizio bat lortzeko urrats herabeekin amaitzen da. Ecologistas en Acción taldeak positibotzat jo du joan den abenduaren 11n EBko Nekazaritza eta Arrantza Kontseiluak 2025erako lortutako akordioa. Dokumentu honetan, Mediterraneoaren arrasterako selektibitate-neurri sendoen aldeko apustua jasotzen da, baina ipar-ekialdeko Atlantikoko stockentzat ezusteko handirik gabe.

Okaren Jokoa balitz bezala: trantsiziotik trantsiziora eta tiro egiten dut tokatzen zaidalako. Trantsizio energetikoaren kontzeptua bidegabe erabili da, eta proiektu horiek soltean eta planifikaziorik gabe ugaltzea bultzatzeko baliatu da. Lagin txiki bat Ecologistas en Acción taldearen Aragoiko bisore berriztagarrian aurki daiteke. Bertan adierazten denez, 2023an 186 aerosorgailu eta 5320 hektarea eguzki-instalazio eraikitzeko baimena eman da.

Horrek hedapen hori garatzeko metalen beharraren argudio zekenari bide eman dio, giza osasunaren, ekonomiaren eta ingurumenaren oraina eta etorkizuna arriskuan jartzen duten meatze-proiektuen eta -lehiaketen ugaritzea justifikatzeko ahaleginean.

Extraktibismoaren eta metal astunen isurketek eragindako kutsaduraren aurkako borroka nekaezinaren adibide dira Los Fraileseko meategia berriro irekitzeko proiektuaren aurka eta Cobre Las Cruces-en lurpeko meategi polimetalurgikoaren (PMR) proiektu berriaren aurka (biak Sevillako probintzian daude) hasitako lege-ekintzak.

Meatzaritzako erraldoia egunetik egunera hazten ari dela dirudien arren, Ecologistas en Acción taldeak garaipenak biltzen hasi da hainbat lurraldetan. Bertan behera utzi da, legeak hala aginduta, Aznalcóllar-eko Fraideen meategia berriro irekitzeko Ingurumen Baimen Bateratua. Galizian, San Finx meategiko isurketen baimena baliogabetzea lortu da, eta 10 milioi euroko fidantza eskatu da lehengoratzea bermatzeko eta kutsadura gelditzeko premiazko neurriak ezartzeko, meatzea zigilatzea eta drainatze-galeriak buxatzea barne. Nafarroan, Muga meategia geldiaraztea lortu da, Nafarroako Justizia Auzitegi Nagusiak “Goyo” baimena ustiatzeko ematen zuen Foru Komunitateko Industriaren ebazpena baliogabetu eta indarrik gabe geratu ondoren.

Agertoki horrek ezinbestean marraztu ditu VI. Jardunaldi Ekofeministak 2024: “Extractivismo y sistemas incompatibles con la vida. Resistencias y Alternativas ecofeministas en los territorios del Estado español”. Eremu horietan estraktibismotzat hartzen da inguruko gizarte- eta ingurumen-ingurunea degradatzen duen edozein megaproiektu (meatzaritza, makrogranjak, energia berriztagarriko megaproiektuak, nekazaritza edo abeltzaintza intentsiboko ustiategiak, uraren eta ondasun komunen jabetzea, etab.).

Nazioarteko mailan, erakundea Bakun (Azerbaian) egindako COP29an egon da, eta hainbat kolektibo eta sarerekin batera “pay up!” oihukatu zuten gailurrean. Herrialde aberatsetako gobernuek uko egin diote erreklamazio horri jaramon egiteari. Kolonbiako Caliko Biodibertsitatearen Goi-bileran (COP16) ere parte hartu zuen, eta bertan salatu zen enpresek presentzia masiboagoa eta nabariagoa izan zutela naturaren merkatu-mekanismoak onartzeko.

Ecologistas en Acción taldeak uste du turismoa estraktibismoaren beste modu bat dela, gizarte- eta ingurumen-ingurunea degradatzen duena. Apirilean hasi ziren mobilizazioak, “Kanariek muga bat dute” lelopean, lurralde guztietan haziak barreiatzen zituen erresistentzia-lore bat bezala, plataforma eta manifestazio berrien forman ernatuz herrialde osoan zehar. Hainbat erakunde sozial, ekologista eta sindikal, Espainiako geografia osoaren turistifikazioaren aurkako berrogeita hamar bat plataformaz gain, Hiriak eta herriak bizitzeko mugimenduan bildu dira, turismoaren gizarte- eta ingurumen-inpaktu kaltegarriekin amaitzea helburu duen mugimenduan.

Antolatzaileek Alacanteko Ecologistas en Acción taldearen XXVI. Batzar Konfederalarekin itxi dute urtea, turistifikazioaren aurkako erresistentzia ekosozialak ardatz hartuta. DANAren tragedia eta kaltetuekiko elkartasuna, bereziki maiteak galdu dituztenekiko elkartasuna, oso presente egon dira topaketa osoan zehar. Abenduaren 6an, “Turistifikazioa, hirigintza eta mugak” mahai-ingurua egin zen. Bertan, larrialdi klimatikoaren eta muturreko fenomeno meteorologikoen arteko harremana ere aztertu zen, bai eta larrialdi klimatikoa eta horrek sortzen dituen kalteak geldiarazteko ingurumen, gizarte eta ekonomia politiken eskakizuna ere. Topaketa abenduaren 8an amaitu zen, egungo turismo eredu harraparia geldiarazteko aldarrikapen ekintza batekin.

Belaunaldi berriak dira gakoa. Hori dela eta, erakundeak duela gutxi sortutako Ecolojóvenes taldearen aldeko apustua egin du, krisi ekologikoa saihesteko gizartea eraldatuko duen aldaketaren eragile gisa. 35 urteak igaro badira, ekologia zapaltzaileak adierazten duen bideari jarrai dakioke beti: egin bat Ekologistak Martxanekin!

Festa hauek seriotasun edo umore, poesia, marrazki edo jolas pixka bat oparitzeko aukera paregabea dira, ibilbide guztiek desmobilizazioaren eta paralisiaren piztiei aurre egiteko balio baitute. Ecologistas en Acción dendan, El Tenderete, taldearen dendan bi liburu daude, eta horiei heltzeko aukera duin bat eskaintzen dute: “Esperanza realista. Ideas y relatos para no paralizarnos ante un futuro incierto” eta “Monstruos verdes. Bestiario del ecologismo más rancio (y cómo transformarlo)”.