Astelehenean, otsailaren 4an, #SantaMarta5 uraren defendatzaileek epaiketa berri batera ez aurkezteko erabakia jakinarazi zuten "ez baitago prozesu justu eta legal baten bermerik, erabaki politiko baten eraginpean egoteak gure bizitzak arriskuan jar litzake"
Erabaki hori aitzakiatzat hartuta, San Vicenteko Epai Epaitegiak eten egin zuen entzunaldiaren errepikapena, eta apirilaren 9rako atzeratu zuen. Santa Martako komunitateak eta ADESek adierazi duten bezala (ikus komunikatua beherago), erabaki horrek 5 liderren aurkako jazarpena eta kriminalizazioa luzatu besterik ez du egiten, eta ez du kontuan hartzen haiek planteatzen dutena.
Bosten erabaki hori oso ausarta da, izan ere, Santa Martako 5ek jasan dituzten gabezien ondoren, ziurgabetasun maila berri batean jartzen ditu eta arrisku handian dago El Salvadorreko egungo testuinguru politikoagatik. Ez dezagun ahaztu jasaten ari diren jazarpena Meatzaritzaren Legea deuseztatzearekin eta El Salvadorren metalezko meatzaritza berrezartzearekin lotuta dagoela. Eta hori Nayib Bukeleren gobernuak erabaki du, Trumpek Latinoamerikan duen aliatu nagusietako batek, duela gutxi migratzaile deportatuak giltzapetzeko megakartzela eskaini duenak.
Baina testuinguru historikoan ere jarri behar da. Izan ere, bosten aurkako salaketak El Salvador suntsitu zuen eta Santa Martan eta Cabañasen eragin berezia izan zuen gerra zibilekoak dira. Komunitate horrek eta beste askok ihes egin behar izan zuten eta errefuxiatu gisa bizi behar izan zuten Hondurasen. Zalantzarik gabe, Bukeleren gobernu autoritarioak bere herriari gerra egin zion gobernu hura gogorarazten digu.
Zalantzarik gabe, bostek erabaki hori hartu dute, jakin badakitelako, halaber, beren kasuak babesa duela munduan, eta horietan oinarritzen dela orain metalezko meatzaritzarren aurkako mugimendua. Baina, horregatik guztiagatik, orain inoiz baino gehiago, beraiekin egon behar dugu, eta bermatu behar dugu ezer ez gertatzea eta espetxera ere ez itzultzea.
