'Getxoko izen handiak' dokumental-saila Getxorekin lotutako kultura-figura handiei eskainita dago. Dokumental honetan, Federico Krutwig idazle eta euskaltzainaren lana eta bizitza aztertu dituzte, kulturaren eta hezkuntzaren arloko pertsonaien eskutik, besteak beste. Testigantza horiei esker, baita hainbat argazki- eta ikus-entzunezko dokumentaziori esker ere, egilearen figurara hurbilduko gara, alderdi profesional eta pertsonalean.
FEDERICO KRUTWIG
1921ean Getxon jaio zen Federico Krutwig familia burges baten baitan, eta haurtzarotik nabarmendu zen hizkuntzekiko interesagatik. Jaioterrian lehen urteak eman ondoren, familia Bilbora joan zen bizitzera. Gerra Zibilean, bere familiarekin batera, Alemanian eta Portugalen erbesteratu zen, gatazka amaitu ondoren itzultzeko. Eskola Frantsesean ikasi zuen eta ondoren Eskola Alemanean, eta euskara ikasi zuen nerabezaroan. 1947an, 26 urte besterik ez zituela, Euskaltzaindiako kiderik gazteena bihurtu zen. Bertan, erakundea biziberritzearen aldeko apustua egin zuen eta euskararen bateratze literarioaren sostengatzaile nagusietako bat izan zen.
Luis Villasante akademian sartu zeneko hitzaldi polemiko baten ondoren, Frantziara erbesteratu zen, eta 1961ean bere libururik ezagunena izango zen 'Vasconia' (1963) liburuaren sorrera hasi zen bertan. Lan horrek eragin handia izan zuen frankismoaren aurkako belaunaldi gaztean, nazionalismo tradizionala zalantzan jartzen hasi baitzen. 60ko hamarkadan eta 1975era arte Bruselan bizi izan zen eta 1975etik aurrera, Zarautzen. Ordutik aurrera literatura-produkzioan jardun zuen. 'La cuestión vasca' (1965), 'Vasconia y la nueva Europa' (1976), 'Mikelditarrak' (1979), 'Ekhaitza' (1980) dira bere beste lanik ezagunenak, 'Computer Shock Vasconia' (1984), 'Crítica de la crítica' (1985) eta 'Los gitanos vascos' (1986) lanekin batera.
Azken urteak eta aintzatespenak
80ko hamarkadan Jakintza Baitha elkarte helenista bultzatu zuen, eta horren baitan sortu zen 'Hierax' greziar kultura klasikoko aldizkaria. Bertan hainbat artikulu argitaratu eta 'Sopholis' proiektuaren berri eman zen, ikasketa humanisten unibertsitatea, hain zuzen ere. Krutwig 1998an zendu zen eta ez zuen proiektua garatzeko aukerarik izan. Euskaditik kanpo ezaguna zen helenismoren aldeko lana (euskara-grekoa itzulpen-metodo klasiko bakarra asmatu zuen eta, besteak beste, Platon eta Teofrastos itzuli zituen) eta 1989an Homero Saria eta Delfos, Kavala eta Olimpia hirien ohorezko domina jaso zituen. Era berean, Accademia Internazionale di Propaganda Culturale bazkide akademikoa eta Atenaseko International Scientific Forumeko ohorezko presidentea izan zen.
