19 de agosto de 1936,
A batalla de Irún entrou nunha fase decisiva. Desde que se conseguiu manter a Gipuzkoa pola República, a cidade era un obxectivo estratéxico. Mola enviou unha columna desde Navarra. Na fronte do Bidasoa enfrontábanse uns 6.000 soldados, 3.000 a cada lado, pero os republicanos estaban moito peor armados. Para axudar aos carlistas, a través de Occitania enviaron desde Cataluña un tren cheo de armas, pero as autoridades francesas mantivérono parado, aínda que fosen esquerdas. A cidade mantívose durante un mes, mentres os franquistas bombardeaban. Irun pasou de 18.500 a 7.700 habitantes.
Fonte:
Mario Salegi, Morrer en Irún. (Elkar).