30 de novembro de 1918,
I. Mundu Gerran 812 desertore eta 6.444 intsumitu zenbatu zituen Pirinio Apaletako prefekturak departamentuan. Armadan mobilizatzeari ukoa bereziki indartsua izan zen Ipar Euskal Herrian, batez ere zerbitzu militarrari muzin egiteko tradizio luzea eta Frantziarekiko atxikimendu ahula zutelako, Pirinioak gurutzatuta mugaren bestaldera joateko erraztasunarekin batera. Frontean zauritutako euskal herritarrak euren herrietara ez eramateko edo euskarazko gutunak debekatzeko eskaera egin zuten agintariek. Bi euskal herritar fusilatu zituzten desertzioagatik: Pierre Etxeberri eta Louis Lévy.
Fonte:
Iturria: Enbata, Insoumis et déserteurs basques dans la Grande guerre (Enbata, 2018ko azaroak 19)