30 de xullo de 1843,
Victor Hugo escribiu que San Sebastián non era nin España nin Francia. En canto á viaxe á capital guipuscoana, sinalaba que nela falábase en eúscaro. Falou, con todo, de que Euskal Herria íase debilitando e desmantelando, citando a tendencia dos grandes Estados a tragar aos pequenos. Con todo, dicía que España e Francia non conseguiron dispersar aos vascos.
Fonte:
Victor Hugo, Karranka do carro Idi. Máis aló de Euskal Herria, 1843 (Elkarlanean).