Despremu deprimituaren ondarea
Berriki landu ditut klasean Etxahun Barkoxeren kobla eder eta hunkigarriak. Gaizo gizona! “Edertasunez praube” sortu zelako hasi zitzaizkion etxeko nahigabeak, baina hamazazpi urtetan zen pulunpaka sartu zorigaitzaren itsasoan, maite zuen Marie Rospide doterik gabeko neskatoa eta horrek sabelean zekarren semea utzi behar izan zituelarik, ontasuna zuen Engrazi Pelento-rekin ezkontzeko. Baina andre horrendako ere, dio Jean Haritxelhar-ek bere tesian, ezkontza behartua izan zen, hura, bertze gizon batez maitemindua zelako. Etxahunek kontatzen digu osabak “desprimützera” erabaki zuela, “primagen xangriti” zegoela “hemeretzü” urtetan, “hirur etxalte bei[zin] galdü aitagati” eta “amak ere” ez zuela “primürazi” nahi. Horrela frogatu zuen Etxahunek ondoriotasun materialaren zentraltasuna belaunaldi arteko elkarbizitzan, garaiko euskal jendartean.
Eta hara non ikusten dudan, Le 1 hebdo astekariaren urtarrilaren 15eko zenbakiaren gai nagusia dela, hain zuzen ere, ondoriotasuna, gaur egun. Alabaina, du idazten Julien Bisson erredakzio zuzendariak, soziologoek diote gero eta zailago zaiola norbanakoari bere lanetik aberastea eta aita-amek utzitako ondarearen esperantzan daudela jende gero eta gehiago, beren lanetik oparotasunik atera ezinean. Etxahunen bizipen tragikoa eta Balzac-ek marraztu XIX. mendeko Giza komedia berriz ikustekoak genituzkeela ematen du…
Etxahun Barkoxeren bizitza tragikoa izan zen, ondoriotasun materialaren kontua izan zuelako galbide, baina ondorioz erdietsi zuen kultura immaterialak lagundu zuen bizirauten
Bizkitartean, ondarea ez da materiala bakarrik izaten: ondarea, kulturala ere bada. Kontu horretan, xantza handia daukagu, euskaldunok, transmisio linguistiko eta kulturala ez dugulako eten familietan, neurri batean, bederen. Lionel Arnaud sozio-politologoak erakutsi du, hainbat artikulutan eta Euskal Kultur Erakundeak babesten duen Etnopoloaren iazko kolokioan, XVIII. mendetik hasita, Frantziak pixkanaka eskua hartu duela kultura alorrean, estatuaren eremu osoan, ekintza publikoen bidez erakutsi nahian kultura alorrean badaudela normak, badagoela hierarkia bat. Egun, dio Lionel Arnaud-k, ekintza kultural ofizialek bereizketa hori gainditu nahi dute, eta herritar soilen sorkuntza gaitasunak sustatu. Baina, anartean, gaitzak izan du eragin: Frantziako bertze kultura zapaldu gehienetan, kultura herrikoia desagertu da, edo hilzorian da.
Hori, aski argiki ondoriozta genezake plumas.occitanica.eu linean irakur daitekeen aldizkari literario okzitaniarrak atera duen azken zenbakitik. Antzerti okzitaniarra, bretoia eta korsikarra ditu aipagai. Ageri denez, ez da gehiago plaza ikusgarri herritarrik, lurralde horietan: antzerkigintza bideratzen dute talde profesional edo amatur batzuek, zailtasunak zailtasun, diruztatzaile publikoen irizpide administratiboen araberako proiektuak eginez, anitzetan. Hego Euskal Herrian, antzerki mundua egituratu eta instituzionalizatu da, bizirauteko. Iparrean, berriz, herritarrek dute oraino, parte, biziarazten, nahiz eta, Peio Berterretxek zioen bezala ARGIAn, 2.899 zenbakian, gero eta gutiago ematen dioten zentzu sozial eta politiko akuilatzailerik.
Etxahun Barkoxeren bizitza tragikoa izan zen, ondoriotasun materialaren kontua izan zuelako galbide, baina ondorioz erdietsi zuen kultura immaterialak lagundu zuen bizirauten eta, egun, haren koblak sartuak dira gure ondasun kolektiboan. Guri dagokigu, orain, ondasun kolektibo horren zaintzea. Ea, ba, datozen ihauteri garaiko ekitaldi herrikoiak kultura transmisioren lekuko izanen diren, “ahaide delizius” zonbaitetan bideratuz bihotz berotzeko itxaropen pixka bat.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
“A pesar de todas as carencias, os sindicatos fixeron máis que calquera outra organización humanitaria que estea nunca a favor da humanidade. Contribuíron máis á dignidade, á honestidade, á educación, ao benestar colectivo e ao desenvolvemento humano que calquera... [+]
Mentres me escabullía ao redor da automatización e os animais, comecei a obter información sobre os cortellos automatizados. Paréceme que as vidas dos animais que explotamos masivamente para o consumo humano, escribindo desde a comodidade do meu escritorio, son bastante... [+]
Repita comigo: Sara Millerey. Non esquezamos o seu nome. Millerey é vítima do transfeminicidio: foi torturado por un renegador transmisógino, cortoulle os brazos e arroxouno vivo a unha beira do río. Morreu despois de dúas horas de agonía.
J.K. é máis sinxelo. Lembrar o... [+]
A vulnerabilidade é un concepto que se escoita con frecuencia desde hai varios anos. Neste momento, nos discursos políticos é habitual falar de persoas vulnerables. Estou seguro de que eu tamén utilicei esa palabra na web Bizilan.eus para explicar os dereitos laborais e as... [+]
A felicidade pode medirse. É máis, hai quen se empeña niso. A ONU non ten moito éxito en manter a paz no mundo, pero cada ano mostra un informe sobre a distribución desta dimensión ao longo do planeta. É esencialmente unha lista de países, cabezas e colas, gradualmente... [+]
Maiatzaren 11n, igandea, Errekalde plazan (Bilbo) hitzordua dugu euskal hiri eta herrietan bizi diren pertsona guztiek errolda izan dezaten aldarrikatzeko korrikan. Ekintza hori gure udalerrietan bizi den inor erroldarik gabe ez egotea bultzatzen duen kanpaina zabal baten... [+]
Hai pouco máis dun ano, a empresa pública AENA, que xestiona a rede de aeroportos españois, anunciou que quere ampliar a terminal do aeroporto de Loiu. En 2024 quedou preto da barreira dos 7 millóns de viaxeiros e, si a ampliación continúa, a partir de 2030 podería chegar... [+]
Europa berrarmatu. Europa defendatzeko berrindustrializatu. Hori da azkenaldian Europar Batasuneko agintari politikoek sustatu nahi duten agenda, Europako defentsari buruzko Liburu Zuria, Europa BirArmatu eta 2030 Prestasuna planen bidez. Militarismoa sustatzeko aitzakiak dira... [+]
Quizá non saibas quen é Donald Berwick, ou por que o menciono no título deste artigo. O mesmo ocorre, evidentemente, coa maioría das persoas que participan no Pacto Sanitario en curso. Non saben que é o Triplo Obxectivo de Berwick, e menos aínda o Obxectivo Cuádruplo que... [+]
O artigo A motosierra pode ser tentadora, escrito nos días anteriores pola avogada Larraitz Ugarte, deu moito que falar nun sector moi amplo. Expón algunhas das situacións habituais dentro da Administración pública, entre as que se atopan a falta de eficiencia, a falta de... [+]
É importante utilizar correctamente un idioma? Até que punto é necesario dominar a gramática ou ter un amplo dicionario? Sempre escoitei a importancia da lingua, pero despois de porme a pensar, cheguei a unha conclusión. Pensar a miúdo leva iso; chegar a unhas... [+]
A outra vez fun a un sitio que non visitaba e que tanto me gustaba. Estando alí, sentín a gusto e pensei: este é o meu lugar favorito. Amuleto, amuleto, amuleto; virando a palabra no camiño de casa. Curiosamente busquei en Elhuyar e aparecía como amuleto. Pero pensei que... [+]