Con 29 anos retiráchesche do fútbol. É un pouco temperán?
Son novo e aínda levo fútbol en botas, pero os últimos anos foron difíciles. Tiven unha dura lesión nas costas, e unha vez superada, non puiden participar no campo. Tiven que determe moito tempo, e neses casos outros se ocupan de min. Os mozos están en moi bo nivel, e empecei a pensar que estaba a piques de terminar os estudos, e que quizais era o meu momento para abordar outros retos. Sen outro particular.

Debido á lesión das costas, vostede estivo dorido durante unha longa tempada. Como lembras os últimos anos?
Empecei coa lesión en 2020. Permanecín un par de meses sen moverme e volvín xogar. O caso é que, a pesar de empezar a xogar, desde entón, sufrín unha dor de costas ata que me operei en 2023. Cando estás en competición non queres quedarche, pero en setembro de 2022 a dor chegou a ser insoportable e decidín quedarche. Tiña medo porque non sabía que proceso ía seguir e a dor estaba a condicionar a miña vida: cojeaba, podía durmir nunha soa postura, non podía permanecer de pé moito tempo, pero nin sentado... tiña dúas hernias discales nas costas e dixéronme que hoxe en día pasan sen cortes. Pensaba que me ían a solucionar o problema cun tratamento conservador e que ía estar en xogo durante uns meses. O tratamento serviume para diminuír os meus síntomas, pero obrigáronme a volver ao fútbol de primeira división.

En xaneiro de 2023 decidimos pasar polo quirófano e foi a mellor decisión. Recupereime moi ben e volvín ao grupo, pero facía xa dous anos que estaba parado. Conseguín adestrar ao ritmo do equipo, pero non puiden participar nos partidos. Hai dous anos que estou fóra dos partidos oficiais, e a pesar de superar a dor física, tiña unha dor emocional. Iso fíxome a experiencia máis dura.

A dor desapareceu, pero tamén o fútbol. Como é agora a vida de Garazi?
Sigo facendo deporte. Probei o rugby sen plaqueta, por exemplo. Xogo ao fútbol os venres co equipo do colexio de avogados e gozo do deporte desde outro lugar: o paso ben, coñezo á xente, sérveme para establecer novas relacións… En Euskadi Irratia tamén estou a comentar partidos de fútbol, e a gusto. É bonito que che informen deses partidos que non podes xogar. Iso si, sempre que podo vou a Lezama: aínda o meu equipo segue sendo o meu equipo.

Vostede xoga ao fútbol no equipo do colexio de avogados, xa que é avogado de estudos e economista. Non estiveches só no fútbol durante estes anos.
Como moitas outras mulleres, nos anos que xoguei ao fútbol, tamén estudei. Cando estás en Primeira División non é fácil, pero co teu ritmo de estudos, son compatibles co fútbol.

Nese sentido, créanse referentes moi diferentes entre homes e mulleres, non é así?
É inevitable. As distancias entre nós son grandes. Os contratos que hai no fútbol primario masculino, tanto no deporte como na publicidade, non son comparables cos nosos. Están noutra dimensión. Nós tamén somos profesionais –mira, aínda falo en primeira persoa!–, pero nun nivel moito máis baixo. A nosa capacidade de aforro non ten nada que ver coa súa, e temos claro que cando terminemos a ruta deportiva teremos que traballar en algo máis. Entón, ao mesmo tempo que desenvolvemos a nosa carreira profesional, tamén preparamos esa transición cara ao futuro.

Falas en primeira persoa, si. Fuches capitán durante moitos anos. Sentes o equipo? Tiven
esa honra e esa responsabilidade. Sempre lembrarei a miña traxectoria deportiva con moita tenrura e agarimo.
No caso dos mozos e as mozas, polo menos no Athletic, non se elixen os capitáns da mesma maneira.No
grupo masculino os capitáns desígnanse por experiencia, pero no caso das mulleres o vestiario elixe mediante votación. Eu tiven a honra de que os meus compañeiros lle nomeasen capitán. É fermoso que os teus compañeiros elixan a ti para ser o seu capitán.

Mostra confianza e respecto?
Si, e á fin e ao cabo, é unha das cousas máis bonitas que podes gardar na túa traxectoria deportiva: o agarimo e o respecto dos teus compañeiros e compañeiras.

Vostede é de Getxo e a maioría dos anos xogounos no Athletic Club. Pero vostede empezou a xogar ao fútbol en Estados Unidos.
Eu sempre xoguei a fútbol, pero de neno, cando quixen entrar no equipo da escola, non puiden dar ese paso. Entón, o traballo dos meus pais levounos a Nevada cuns 10 anos, e alí empecei a xogar nun equipo mixto. De volta empecei en Bizkerre, no equipo do pobo. Ao principio xoguei cos mozos, pero nese salto cara á ESO, a lei dicía que a partir da categoría infantil non podía haber equipos mixtos. Entón seguín no equipo das mozas de Bizkerre ata que me fichou o Athletic.

No teu vídeo de despedida, Bizkerre tamén estivo presente.
Pasei alí moitos anos. Eramos nenos e algún día tiñamos o soño de xogar en primeira división, queriamos vestir a camiseta do Athletic… vivía o fútbol con intensidade entón. Ademais, Bizker sempre apostou polo fútbol feminino. Como algortarra, e si non, estou moi orgulloso e contento de vir da canteira de Bizkerre.

Nese mesmo vídeo di que as botas non se colgan, que se herdan e que llas deu a outra moza.
Cando nós eramos nenos a maioría dos nosos referentes, por non dicir todos, eran homes. Era o fútbol que nos ensinaba a televisión. Para min o ano 2002 foi un punto de inflexión. O primeiro equipo feminino do Athletic Club levou a liga e xogou o seu último partido en San Mamés, cun marcador final. Aí foi onde por primeira vez vin a un grupo de mulleres vestidas cunha camiseta branquivermella en San Mamés. Deime conta de que eu tamén podería facelo con ese soño. Sei que ademais de soñar hai que traballar, hai que ter sorte… pero polo menos aquel partido deume a oportunidade de soñar. Por tanto, unha das cousas máis bonitas da nosa traxectoria deportiva foi que poidamos facer a nosa achega ao desenvolvemento do fútbol feminino e que agora poidamos ser referentes das mozas (ou mozos) que empezan a xogar ao fútbol.

Vostede é de 1995, e en 2002 formouse o equipo feminino do Athletic Club. En que se desenvolveu o fútbol feminino para o ben e que deixaches por conseguir?
Cando cheguei ao primeiro grupo, o camiño xa estaba bastante percorrido. Os nosos maiores xogaban nos peores campos, nos peores horarios. Fixérono con escasos medios e sen ningunha declaración. Cando eu cheguei ao grupo había algúns contratos a tempo parcial, por exemplo. As cousas foron mellorando: hai contratos a tempo completo, asináronse convenios colectivos… aínda así temos que facer máis. O nivel de profesionalidade das mulleres segue sendo baixo e o tratamento que os medios de comunicación dan ao deporte feminino tamén debería cambiar. En canto aos recursos, hai que eliminar os campos de herba artificial e trasladar o fútbol feminino aos grandes estadios. Non é só por ter un escenario mellor: os estadios sempre están no centro das cidades e os campos de adestramento na periferia. Hai que facilitar á afección o acceso ao deporte feminino. Gustaríame, ademais, que nun futuro non moi afastado, homes e mulleres negociasen un convenio colectivo.

Tan xusto sería baixar as dos futbolistas masculinos como subir salarios ás mulleres?
Non sei como evolucionará, pero as condicións mínimas deberían ser as mesmas. É unha cuestión de igualdade de oportunidades, o que xeraría máis oportunidades de ter futbolistas profesionais nas novas xeracións.

Dis que as mulleres tamén teñen que xogar nos grandes estadios. Lembras a primeira vez que xogaches en San Mamés? A primeira vez que xoguei en
San Mamés foi preciosa: Era un partido da liga de Campións e gañamos. Con todo, o día que lembro especialmente é aquela eliminatoria da Copa da Raíña: Xogamos contra o Athletic de Madrid e chegaron a San Mamés 46.000 persoas. Saín ao campo con ganas de chorar. Xoguei no once inicial e foi incrible subir as escaleiras do vestiario e ver cheo a San Mamés. 46.000 persoas apoiándonos e empuxándonos. O que sentín ao saír a aquela partida sentino moi poucas veces.

Hai moita diferenza de xogar en Lezama a xogar en San Mamés?
Si, e non todo é para o ben. Poida que póñase demasiado nerviosa no gran estadio. De todos os xeitos, as mulleres tamén merecemos vivir un momento así, e eu querería ver o fútbol feminino cada quince días en San Mamés.

Este ano, o equipo de primeira división masculino trouxo a Bilbao a Copa do Rei de Primeira. Todo Bizkaia envorcou nas celebracións. En 2016 as mulleres gañaron a última liga. O oco da gabarra segue aí no voso caso. As gabarras
que non poidan volver non o farán, pero cando o equipo feminino haxa gañado outro título, a gabarra ten que saír. Non é un símbolo exclusivo dos homes: é de todos.

A celebración deste ano foi criticada. Como o viviches ti?
De feito, foi un día precioso, pero si o foi no 2016, no que non houbo recoñecemento nas catro ligas gañadas anteriormente polas mulleres. Isto e a falta de referencias respecto diso fan que a celebración dos homes sexa agridoce. No futuro, a gabarra tamén sairá para celebrar as vitorias das mulleres e creo que a sociedade vai responder. Para o discurso da igualdade é importante traballar o aspecto simbólico e as novas xeracións teñen que entender que a gabarra é de todos.

Que foi para ti o Athletic?
Grazas ao Athletic puiden gozar en casa do meu soño infantil e da miña paixón, arroupado pola miña familia e os meus amigos. Estou moi agradecido.

Agora estás a comentar os partidos na radio. Vesche traballando ou adestrando na canteira?
Estou a terminar o máster de avogacía e trato de gozar da oportunidade que me ofrece a radio de estar vinculado ao fútbol. Pero cústame imaxinar onde estarei dentro de seis meses. Quizais vinculado ao fútbol, pero non ao adestrador.

Adestrador non?
Ser adestrador require moito traballo. O fútbol actual está relacionado cos datos: tes que ver os vídeos, é a túa responsabilidade xestionar un equipo humano, os resultados deben ser bos… cando as cousas van ben es o mellor do mundo, si non te vas á rúa. É un oficio difícil e solitario.

A xente adoita falar de equipos de fútbol, pero tamén hai unha federación. Despois de gañar a última Copa do Mundo de Seleccións femininas de España, algunhas cousas quedaron moi claras. As noticias relacionadas coa selección nos
últimos anos foron lamentables e vergoñosas. Todos esperaban que o feito de gañar un título internacional ía dar un gran impulso ao fútbol feminino, pero mirade o que pasou. As cousas melloran amodo e iso tamén é froito da falta de vontade.

Tamén os medios de comunicación teñen responsabilidade?O
deporte feminino, en xeral, ten pouco espazo, o tratamento da información non é equiparable…

Vostedes falaban desas cousas no vestiario?
Si, pero ao final nós tamén normalizamos estas situacións. Cando gañamos un título, toda a prensa veunos encima, pero pola contra non temos unha presenza constante nos medios de comunicación, e afixémonos a iso. A nosa sorte é que o fútbol é fútbol, porque outros deportes femininos aínda se respectan menos. Como vivimos sempre á sombra, normalizamos a nosa presenza. Xa sabes que non é xusto, pero non sempre queres estar enfadado.

Quen foron os maiores referentes na súa traxectoria?
Moita xente é importante na traxectoria deportiva dunha soa persoa. Naquel partido de San Mamés de 2002, por exemplo, vin ao equipo en persoa. Os meus primeiros referentes foron os seguintes e, ademais, compartín o vestiario con algúns deles: Ainhoa Tirapu, Eli Ibarra, Iraia Iturregi, Erika Vázquez… despois, como traseiro, ter a oportunidade de xogar coa gran Irene Paredes foi de todo corazón. Non só por ser un dos mellores traseiros do mundo, senón tamén por ser un referente no camiño da igualdade. Estou moi agradecido pola xente que me trouxo ao Athletic, polos que me axudaron nos momentos difíciles, polos compañeiros de viaxe… Estiven moitos anos no vestiario do Athletic e fixen amigos para toda a vida.

A túa publicouse coa despedida do capitán dos homes. As comparacións son repugnantes, pero ti non parabas de falar do colectivo. A
min o fútbol, ademais de facer deporte, deume a oportunidade de achegar o meu granito de area no desenvolvemento do fútbol feminino. Iso permitiume formar parte dun cambio moito maior que eu. E sei que si tiven as oportunidades que tiven, foi porque outros fixeron un traballo antes.

Tes que retirar un momento da túa ruta?
Diríache a lesión, pero ao final na carreira deportiva, como na vida, hai bos e malos momentos. A lesión foi emocionalmente dura, pero quero aceptar toda a miña traxectoria deportiva. Estou contento e orgulloso de cumprir o meu soño.
Algunha vez pensaches que si xogases no equipo masculino, agora estarías noutro lugar? Ten vostede algún remorso?
Arrepentimento de non ser home? Ja, ja, ja.

Bo, o arrepentimento de vivir o fútbol doutra maneira.
Isto é o que nos tocou e repito: fomos parte dun cambio maior que nós e iso é fermoso. Non cambiaría nada.