En Bilbao traballei durante cinco anos con colectivos en risco de exclusión, ao redor da fenda dixital, sobre todo coas mulleres. No camiño, atopeime con violencias machistas e outros moitos problemas. De forma moi orgánica, comecei a relacionarme e a entender o traballo dos axentes que traballaban con mulleres vítimas de violencia machista. Unha das responsabilidades dos axentes era o control que os agresores exercían sobre as vidas das vítimas, estendéndose ao mundo dixital e aos dispositivos. Por iso, un dos obxectivos era o empoderamiento tecnolóxico das mulleres. Pero son tantas as necesidades destas mulleres, vivindo nunha situación de ameaza permanente, que as educadoras as convertían en secretarias das mesmas, en cuestións de saúde, dos seus fillos, en cuestións legais...

A violencia machista sófrese nos diferentes niveis das nosas sociedades e ten moitas casuísticas. Aínda que é a máis visible das mulleres en risco de exclusión, tamén son moitas as que sofre a investigadora no laboratorio, os políticos nas redes sociais, os estudantes na universidade... Quizais a estes últimos póidalles dar un respiro no ámbito dixital para atopar información sobre a autodefensa dixital, para entender que non están sós, para reflexionar sobre o que lles pasou con outros, para adoptar medidas adaptadas á súa condición e situación emocional. Pero moitas mulleres non chegarán a eses contidos, non terán recursos para construír por si mesmas solucións. É tan grande a opresión que reciben, que o que lles ofrece a súa contorna dixital é moi pequeno. O traballo que se fai no ámbito dixital ao redor da autodefensa e a loita dixital non vai chegar a eles. Temos que achegar o coñecemento aos seus mundos. Teremos que estimular aínda máis a imaxinación para influír nun mundo dixital violento que pisa a tantas mulleres.