Iniciar progresivamente o proceso de ofrecer a calquera persoa a posibilidade de aprender eúscaro de forma gratuíta en todos os niveis, desde a A1 até o C2". O Goberno Vasco ha recollido esta iniciativa no programa da lexislatura. HABE deu a noticia para o curso que acaba de comezar: O ensino do nivel A1 será "gratuíta" no curso 2024-2025. O Goberno Vasco ha axustado a primeira declaración e aclarou que a matrícula do curso será "barata". O alumno abonará a cuarta parte da matrícula habitual. Pode recuperar o diñeiro que puxo ao comezo do curso se cumpre dúas condicións: Superar o nivel A1 cunha asistencia do 75%. HABE decidiu dar ese paso no nivel A1 co obxectivo de achegar aos que están lonxe do eúscaro, tanto aos que viven aquí durante anos como aos recentemente chegados. O 12% dos alumnos dos euskaltegis proveñen do Estado español e cerca do 10% son de fóra deste. HABE di que non quere que o diñeiro sexa un obstáculo para os euskaldunes. Son conscientes de que neste grupo de alumnos pode haber moitos en situación vulnerable. A medida tivo o seu efecto. Até agora tiveron 4.200 alumnos no nivel A1 e prevese que máis de 5.000 fágano este ano nos euskaltegis.

Non é a novidade deste ano, pero só ten un segundo ano de oferta para realizar o nivel C1 en idades comprendidas entre os 16 e 18 anos. Trátase da oferta máis próxima á gratuidade: o prezo da matrícula por curso é de 20 euros. O diñeiro pódese recuperar si cúmprense estas dúas condicións, é dicir, o 75% da asistencia e a superación dun nivel ou da recuperación oficial. Antes da posta en marcha da iniciativa de promoción, había uns 2.700 alumnos, e hoxe en día case se duplicou, son máis de 5.000.Todos os alumnos de A1 a
B2 e de C1 entre 16 e 30 anos poderán recuperar o importe total da matrícula abonada ao comezo do curso, a condición de que cumpran os requisitos anteriormente mencionados. Os maiores de 30 anos na C1 e todos os da C2 poden recuperar unha parte cumprindo as mesmas condicións.Nos niveis

A2 e C1, os alumnos de entre 16 e 30 anos poderán recuperar o importe total da matrícula abonada ao comezo do curso, a condición de que cumpran os requisitos anteriormente citados. Os niveis C1 e C2 permiten recuperar parte do diñeiro adiantado, sempre que se cumpran os requisitos.Varias

formas de entender a gratuidade son as formas nas que
Aize Otaño é membro do Consello Nacional de AEK. Considerou que o Goberno Vasco está a dar pasos "como entendemos a gratuidade", e puxo como exemplo diso a oferta que desde o curso pasado ten no nivel C1 para mozos de entre 16 e 18 anos. "Só aforran 20 euros e pódeno recuperar", explicou o presidente da Generalitat nun comunicado. Con todo, lamentou que o uso da palabra 'gratis' provocou "malentendidos" na sociedade. A conselleira de Cultura e Política Lingüística do Goberno Vasco, Ibone Bengoetxea, anunciou que o nivel A1 sería gratuíto, e Otaño di que viron as conclusións no euskaltegi: "A xente ouviu que é gratis e veu. Explicámoslles que a hora é de 0,60 euros, algúns deles, de nivel económico débil, non se matricularon. Tanto o alumnado como AEK entendemos por igual o que é a gratuidade, non como o representa HABE. O gratuíto significa non adiantar diñeiro."

Así entende o sector a gratuidade: que o alumno non avance diñeiro; que a asistencia sexa superior ao 75%; que non teña que superar obrigatoriamente o nivel de ensino; que sexa gratis polo menos de 0 a C; que teña unha previsión de 2.000 horas lectivas (tendo en conta o tempo que necesita o alumno até o nivel C1).

Así o recolleu o sector na proposta Camiño da Gratuidade en 2017. En devandito informe instouse os gobernos de Navarra e Euskadi a que fixesen políticas lingüísticas para cumprir cos obxectivos marcados. O informe sinala que todos os vascos teñen dereito a aprender eúscaro de forma gratuíta.Á

proposta de 2017 púxoselle un marco teórico en 2022. O informe, titulado A necesidade de impulsar nas persoas adultas o coñecemento do eúscaro, incidiu entre outras cuestións na necesidade dunha estrutura "estable e duradeira" para todo o País Vasco. Coordinaría a euskaldunización e alfabetización de adultos e estaría composto por: Goberno Vasco, Goberno de Navarra, Organismo Público do Eúscaro, Euskaltzaindia e os euskaltegis de iniciativa popular. Entre outras funcións desta axencia atópase a de ofrecer aos cidadáns un servizo de aprendizaxe gratuíta de eúscaro.

Perdendo no labirinto Otaño pide que os alumnos
acudan a un portelo único, e a axencia de Euskal Herria lograría ese obxectivo. Hoxe en día é moi habitual que, se o estudante quere ser subvencionado, déanse dúas portas na CAV. –As situacións de Navarra e do País Vasco Norte expuxéronse en senllos cadros–. Unha das portas é de HABE e a outra é da mancomunidade ou concello. Nos euskaltegis, ao comezo e ao final do curso, danse explicacións aos alumnos para que saiban que fontes de subvención teñen e que condicións pide cada un.En

ocasións, a cada alumno dunha mesma clase ténselle que explicar a súa: "Podemos ter alumnos empadroados en diferentes localidades e hai diferenzas entre municipios. Algúns non colaboran, outros piden unha porcentaxe de asistencia, outros esixen superar o nivel, hai quen entregan unha parte da axuda en xaneiro e outra ao final do curso, algúns devolven o 75% da matrícula, outros o 90%... Doutra banda, aínda que pertenzan ao mesmo municipio, hai que explicar ao final do curso a situación dos mesmos; se aprobaron, se non, segundo o nivel que realicen... Hai unha salsa terrible. Estes van por outro camiño, as axudas municipais e as de HABE. Moitas veces, bebendo das dúas fontes, os alumnos conseguen recuperar case todo o que ten a matrícula. Otaño explicou que o sector valora o esforzo dos concellos, pero "é o Goberno Vasco o que ten que ofrecer un servizo gratuíto".Inventamos


alumnos hipotéticos e matriculámolos en euskaltegis de diferentes localidades. Calculouse o importe abonado. Son exemplos de Navarra e Gipuzkoa, xa que en ambos os casos o alumnado vive situacións similares.

Pablo realizará un curso de oito horas á semana en Altsasu/Alsasua. Ao comezo do curso, o prezo da matrícula é de 618 euros. Se se garante a asistencia, a mancomunidade abonaralle 260 euros e Euskarabidea 300 euros. Por tanto, puxo no peto 58 euros. Fátima decidiu realizar un curso de sete horas semanais en Estella. Adiantou 573 euros. O Concello devolverá 194 euros no caso de que se garanta a asistencia, e Euskarabidea, 300 euros no caso de que se cubra. Por tanto, 79 euros do peto. Axun apuntouse ao curso de cinco horas á semana e adiantou 439 euros na zona dos Pireneos. O Concello de Aoiz financiará o 40% dos gastos de asistencia que realice ao final do curso e Euskarabidea, 200 euros. Pagou do seu peto 63,4 euros. Andrei comezou o curso co mesmo número de horas en Tudela e en Axun pagou o mesmo prezo de matrícula, 439 euros. Euskarabidea devolveralle 200 euros no caso de que se lle garanta a asistencia, e a iniciativa Errigora abonaralle 119,5 euros. Errigora realiza unha achega económica directa á actividade cultural vasca na zona vendendo alimentos en cestas do sur de Navarra. O peto de Andréi supuxo un desembolso de 119,5 euros, 56 euros máis que o de Axun, que foi sancionado.

En Gipuzkoa tomamos exemplos de Irun e Errenteria. Curso de seis horas á semana e matrícula: 449 euros. O Concello de Errenteria devolve o 80% da matrícula se conta cun 85% de asistencia e aproveitamento. Os parados non adiantan diñeiro. HABE financiará ao alumno cento por cento no caso de que supere o nivel ou proba de acceso aos niveis A1 a B1. Na C1 devolveráselle o 20% si supera o exame. O Concello de Irun, pola súa banda, abona o cento por cento ao final do curso se está empadroado en Irun, tivo unha asistencia do 85% e superou un subnivel. As axudas de HABE son as mesmas que en Errenteria.

Nestes exemplos obsérvase que algúns alumnos conseguen aprender pagando só unhas decenas de euros. Pero sempre co diñeiro adiantado. As persoas que aprenden sen avanzar son o persoal da Administración, os estudantes de determinados municipios –grazas á colaboración do Concello- e os cidadáns que reciben bolsas para persoas en situación vulnerable. No nivel C1, os mozos de entre 16 e 18 anos tamén traballan de forma gratuíta, ao prezo de 20 euros.

Navarra Tres
cuartas partes dos alumnos non piden axuda

Para coñecer a foto de Navarra acudimos ao director xerente de Euskarabide, Javier Arakama. En canto ás asociacións e entidades que se ocupan da euskaldunización de adultos, declarou que o ecosistema é "un pouco complexo". Do mesmo xeito que a rede de euskaltegis, o sistema de subvencións non está unificado. Para empezar, non reciben subvencións quen están a aprender en calquera euskaltegi. Os alumnos do euskaltegi Zubiarte e das escolas de idiomas que xestiona o Departamento de Educación non teñen a posibilidade de solicitar axudas. As axudas están dirixidas ao alumnado de AEK e IKA, xa que as matrículas de ambos os centros son moi superiores ás dos outros dous.En

2018 puxéronse en marcha as axudas aos estudantes de AEK e IKA, tras a suspensión da lexislatura de UPN 2011-2015. Os alumnos pagan a matrícula, é dicir, adiantan o diñeiro, e unha vez finalizado o curso, cunha asistencia do 80%, devólveselles o 60-65% do diñeiro que puxeron. Arakama explicou que teñen intención de seguir subindo esta porcentaxe, e puxeron especial atención no nivel A1: "Ademais das subidas xerais, vimos que era importante facilitar o inicio da carreira en xeral. O próximo curso non sei si chegaremos á gratuidade absoluta, pero cremos que estaremos cerca. No resto de niveis esperamos chegar ao 75-80%". Ademais de crecer nunha porcentaxe, a idea é que os alumnos doutros euskaltegis, é dicir, os de Zubiarte e os das escolas de idiomas, tamén poidan acceder ás axudas. A matrícula de Zubiarte oscila entre os 80 e os 90 euros e a das escolas de idiomas rolda os 100-130 euros.

Do mesmo xeito que na
CAV, en Navarra tamén hai concellos que subvencionan aos alumnos de eúscaro. Os dous portelos, a de Euskarabida e a dos Concellos, son compatibles. Arakama explicounos que a maioría dos concellos da zona eucarística apoian aos alumnos, incluídos os máis importantes da zona mixta, e que na zona non vascófona existe un "gran buxán". A iniciativa Errigora está a tentar encher ese buraco. En Navarra obsérvase unha tendencia similar á da CAV, xa que a administración territorial non cobre a totalidade da matrícula, polo que os concellos tratan de cubrir esas carencias. A cuestión é que hai concellos que o fan e outro non. En consecuencia, dependendo do municipio ao que se dirixa a solicitude, o/o alumno/a poderá recibir máis ou menos subvencións.

En novembro
van reunirse os axentes responsables da euskaldunización e a alfabetización, entre eles os concellos, que por agora teñen moito que dicir nas subvencións. Arakama está esperanzado de que o equipo de traballo reúnase: "Veremos a dirección que toma, pero é interesante que xurda algo entre nós para evitar o caos que se está dando neste momento", engadiu. Referiuse ás consecuencias das achegas e non achegas dos concellos: "Nese relatorio é onde hai que pór o asunto encima da mesa. Gustaríanos que houbese igualdade no centro e que non houbese tanta diferenza, que calquera cidadán tivese todas as facilidades para aprender euskera, tanto de Baztan como de Tudela".A pesar de que

moitos non saben que existen
axudas, Arakama dixo que o obxectivo debe ser chegar a unha "gratuidade absoluta", aínda que avisou de que espera que cada vez máis alumnos soliciten axudas. En toda Navarra hai 6.600 alumnos de eúscaro. Deles, 1.100 están a cursar estudos en Euskarabidea. Trátase de persoal do Estado, das Administracións Forais e Locais que aprenden gratis sen ter que adiantar diñeiro. Á parte deste grupo, hai outros 5.500 alumnos. Só 1.300 navarros solicitaron axuda. Ao considerar que a cantidade é moi pequena, preguntámoslle a Arakama polos motivos. Dous son os principais motivos que menciona. Por unha banda, consideran que as matrículas do euskaltegi Zubiarte e das escolas de idiomas son portátiles, prefiren non pedir axuda e evitar as contas burocráticas. Doutra banda, até hai pouco os alumnos non sabían que existían axudas. As demandas prevén un crecemento continuo: "O número de solicitantes a partir de agora está a crecer entre un 20 e un 25% ao ano. O noso obxectivo é triplo: dar máis a quen xa está a recibir, pedir a quen foi alumno e non solicitouno até agora, e conseguir que se matriculen novos alumnos".

Ipar Euskal Herria Os principiantes
son os máis afectados

En Ipar Euskal Herria non hai ningunha axuda especial para aprender eúscaro. Teñen que arranxarllas cos que recibiron de aquí e de alá. O reto, do mesmo xeito que en Navarra e a CAV, é crear un cadro de financiamento, segundo explicounos o coordinador de AEK de Ipar Euskal Herria, Ihintz Oliden. A liña subvencional máis forte é a bolsa de formación que ofrece o Estado francés.

Todo traballador dispón dunha Conta Persoal de Formación, á que se lle ingresan 500 euros ao ano se se traballa a tempo completo. Cada ano pode acumular unha cantidade máxima de até 5.000 euros nesta conta. A conta, como o seu nome indica, debe ser utilizada polo traballador para a formación profesional. As persoas interesadas en aprender euskera poden utilizar este recurso. Con todo, desde o pasado mes de maio o Goberno puxo unha nova condición: o acceso á plataforma de xestión da conta custará 100 euros.A

carteira non está ao alcance de calquera, é para os traballadores (e para os desempregados), non poden utilizala, por exemplo, os estudantes que non traballan ou os pensionistas. Ten outro gran recorte: Poderán optar a esta axuda os/as alumnos/as de niveis superiores a A2, xa que se trata dunha axuda para a formación, entendendo que un nivel de eúscaro inferior a este nivel non é válido para o traballo. É dicir, quen non sabe eúscaro non pode utilizar a bolsa de formación. Todos os euskaltegis de Ipar Euskal Herria están xestionados por AEK e Oliden explicounos o pouco que queda a carteira de formación: En AEK, as escolas nocturnas contan con 1.300 alumnos, e este curso o diñeiro recadado queda por baixo dun centenar. En palabras de Oliden: "Gran parte dos nosos alumnos están en A1 e eles non poden utilizar a bolsa".O

Organismo Público da Lingua Vasca (EEP) xestiona dúas bolsas. Un é traballar en eúscaro. Existen áreas consideradas prioritarias para que os profesionais traballen en eúscaro, talles como o ensino, o lecer, a cultura e os medios de comunicación. A axuda é para eles. Para acceder á bolsa é necesario contar cun proxecto profesional. A segunda bolsa impartiuse en eúscaro. Está dirixido ao profesorado e ao persoal docente que presta os seus servizos en centros públicos.

A rexión de Nova Aquitania tamén conta con axudas. Con todo, en lugar de subvencionar directamente aos alumnos, o euskaltegi colabora pagando os itinerarios. É para traxectos de 0 a B2.

Ademais do financiamento das institucións públicas, son varias as empresas privadas que deciden axudar aos seus empregados. As casas do pobo non subvencionan aos alumnos. O Colexio Vasco realiza en setembro unha campaña de comunicación para fomentar a aprendizaxe do eúscaro entre a cidadanía.

Necesidade de harmonizar as axudas de UEMA e HABE

O criterio principal da Mancomunidade de Municipios Euskaldunes (UEMA) é que a euskaldunización e alfabetización debe ser gratuíta para a cidadanía vasca, e necesariamente nos municipios de UEMA. En UEMA non existe un sistema de subvencións unificado, aínda que UEMA canaliza a proposta para todos os concellos, en moitos dos concellos seguen utilizando criterios propios: nalgúns casos é gratuíto, noutros o concello paga o 80% ou o 70%... Falamos coa coordinadora de UEMA, Miren Segurola, quen di que sería bo que se aplicasen os mesmos criterios.As

axudas dos municipios de UEMA si, pero sobre todo, o sistema de subvencións de HABE e o de UEMA. Os problemas de compatibilidade das axudas de ambas as entidades agraváronse nos últimos pasos dados por HABE no camiño da gratuidade. Segurola, brevemente, explica así: Os alumnos que HABE debería axudar son os concellos ou, en caso contrario, os alumnos son os prexudicados. Un exemplo: ao finalizar o curso, o Concello aceptou a axuda ao alumno/a, cumprindo o 80% das horas lectivas. HABE sacou posteriormente a convocatoria de subvencións. Dado que o estudante recibiu axuda, non realizará ningunha solicitude a HABE.Para

Segurola, o obxectivo principal é que HABE facilite a todos os alumnos a posibilidade de aprender eúscaro de forma gratuíta. Con todo, entendendo que neste camiño están a darse pasos, propuxo dar unha resposta máis xusta á situación actual. UEMA propón que HABE acompañe aos alumnos que cumpran os requisitos para recibir as súas axudas e o resto de concellos. O cálculo realizouse da seguinte maneira: Segundo os datos recolleitos nos municipios de menos de 5.000 habitantes, máis da metade dos alumnos superan o curso académico, polo que se produciría aproximadamente medio e medio de pago. Por tanto, os concellos xestionarían todas as axudas, habería un portelo único, e axudarían ás persoas que cumpran a asistencia e superen o curso escolar. Posteriormente, HABE destinará aos concellos a cantidade correspondente aos alumnos que superen o nivel ao que se lles concede a axuda.