Mono, Salva e Inválido
Non era unha tristeza, á beira. E unha gran desesperación. Este ano demos a luz dúas creacións ("Lurez Ezkutua" e "Bidasoa Mintzatu"), obtivemos un gran éxito e, con todo, un sentimento amargo apértame o pescozo.
Levo traballando en teatro uns 30 anos, escribindo, actuando, dirixindo, pasando a escoba, facendo informes, reunións, roldas de prensa, veladas, limpando os baños, subindo escaleiras, conducindo, cargando, focos, cables e e-mails... E polo menos aprendín unha cousa no camiño: a cultura vasca non é un tema, é un anuncio. Unha casa na pantalla Excel a piques de ser completada. Unha que se sitúa na última liña da lista de tarefas. A precariedade, a impotencia e a hostilidade permanente que se vive no ámbito cultural vasco (moitas veces somos insultados, menosprezados ou insultados por falar en eúscaro) non é un tema. A arte vasca é o único centro de inspiración dos vascoparlantes, pero a respiración non é un tema.
Son mono, aprendo por imitación e está directamente ligado ás posibilidades de imitación que teño a capacidade de expresar os meus sentimentos, emocións e reflexións. Para darlle o primeiro bico tentei escariar os bicos que vira no cine. Cando a miña mamá morreu ou tiven que saudar á miña amiga no hospital para sempre, os libros que lin axudáronme a comprender e aclarar os meus sentimentos. Aprendín a compartir a alegría dos primeiros pasos dos meus nenos. É cultural. A función e o deber da arte vasco é enriquecer a linguaxe, alimentalo, compartir as emocións na comunidade e facer da humanidade unha oportunidade para vivir en liberdade. No teatro, por un momento, son parte dunha comunidade, existo en eúscaro sen pensar que vivo en eúscaro. Sinto, penso e avanzo no seo do pobo.
Ofrécense orzamentos catastróficos para a cultura vasca, a inmensa maioría dos artistas vascos vive nunha situación de precariedade e falta de seguridade, e que? Lévasllo ao pescozo e segue andando?
Iso non merece un mínimo de protección? Iso non ten valor? A todos os niveis ofrécense orzamentos catastróficos para a cultura vasca, a inmensa maioría dos artistas vascos vive nunha situación de precariedade e falta de seguridade, e que? Lévasllo ao pescozo e segue andando? Este é o plan estratéxico que se lle ofrece ao noso pobo? A cultura vasca compite nas entregas de premios marxinais, con orzamentos marxinais, en espazos marxinais. En caso de pisar a alfombra vermella, esta debe ser dobrada ou dominada. Salbaia sométese sempre á linguaxe civilizada.
A dificultade de unir sentimentos e pensamento está a converterse nunha enfermidade crónica do vasco actual: alexitimia. En poucas palabras: Somos minusválidos mentais. Aí radica o proceso de deas-euskaldunización, a maioría dos contidos emocionais e comunitarios difúndense en castelán. Isto é unha consecuencia directa dunha política pública. Para garantir os dereitos lingüísticos dos nosos nenos e nenas, as declaracións que se fan ante os xulgados ou na rolda de prensa non teñen moita influencia. Os orzamentos si. Os apoios políticos si. Os proxectos estratéxicos si. Pero cando ouzo discursos estériles que falan de cultura, vénme á cabeza un lema: "Menos informes e máis libros". Esa será a nosa revolución política fundamental.
A lingua e a cultura sempre foron o corazón do pobo e da liberdade; e mirando cara a outro lado, caemos no baskismo. Quizá morreu o nacionalismo? Non o sei. Ás veces penso que si. A cultura da alexitimia e dos informes primou o baskismo e enterrado o patriotismo na horta do colonialismo.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Cando traballas con persoas maiores ou con persoas con diversidade física e neuronal, dásche conta de que a idea da competencia na nosa sociedade limítanos moito como especie. É dicir, o noso sistema ponche en valor por facer as cousas de maneira específica, e o que non o... [+]
Quería escribir polas luces de Nadal e reivindicar que se converta nunha tradición anual nesta época de iluminacións de rúas, un espazo público acolledor, alegre e gozoso desde o punto de vista da clase. Pero, por suposto, tamén espazos públicos cálidos onde algúns... [+]
Perdoa aos carballais, encinares, olmos, garzas, fresnos, alisedas, castañares, bidueiros, gorostidias, manzanales, piñeirais e a todas as sociedades das árbores, pero hoxe o hayedo ten unha cita con motivo das celebracións da fronteira invernal.
Resúltame máis fácil... [+]
Volve Euskaraldia. Ao parecer, será na primavera do ano que vén. Xa o presentaron e a verdade é que me sorprendeu; non o propio Euskaraldia, senón a lema del: Farémolo movéndonos.
A primeira vez que a lin ou escoitado, vénme á cabeza o título da obra que puxeron para... [+]
Ildo beretik dator Eusko Jaurlaritza berriaren politika. Hitzak bai, baina ekintzak ez dira argi ikusten Pradalesen gobernuak aurkeztutako aurrekontuan.
Cando o sistema colonial capitalista heteropatriarcal cuéstionase e loita, ataca sen piedade. Utilizando todas as ferramentas ao seu alcance para fortalecer, fortalecer e consolidar o poder institucional, os medios, a xustiza, a lingua, a cultura, a violencia...
En Suíza,... [+]
Non sei si vostedes tamén teñen a mesma percepción –recoñézoo: aquí empecei a escribir de maneira acientífica–. Refírome á extensión natural da palabra preguiza. Cada vez escoito máis nos recunchos de Hego Euskal Herria: eúscaro, español e, por suposto,... [+]
Moitos en Nadal sentimos máis preguiza que ilusión ao pensar nas comidas e encontros familiares. Pero adiantámosvos que non é a comida a que nos fai sentirnos colectivamente incómodos, senón a normatividad que define á familia tradicional. É máis,... [+]
Sempre me pareceu máis significativo o modo que se di en castelán aos carruajes que se poden atopar aquí e alá: humilladero. Non é un nome bastante lixeiro, branco ou non ten ningunha connotación? Á fin e ao cabo, todo o que pasaba por alí debía ser humillado. É sabido... [+]
O final da República Árabe Siria causou unha gran sorpresa pola forma en que se produciu: rápida e case sen resistencia. Con todo, non é tan estraño si temos en conta que o país estaba destruído, empobrecido e trocado. Hai tempo que a maioría dos sirios non se preocupaba... [+]
A novidade adoita ser unha das palabras máis escoitadas que se asocia á Feira de Durango. A novidade está alí, e aquí a novidade. Con todo, nalgúns casos é suficiente con dar un aspecto diferente ao anterior para pegar esa etiqueta. Os CDs e as reedicións remasterizados... [+]
O eúscaro ten un caudal de auga moi grande na escaseza. Cada pinga local rega e revive a nosa cultura. Ofrecerlle un mar de auga a aquela sede. Aínda que o eúscaro veu dun pozo profundo e escuro, todos sacamos a nosa mostra de auga salgada e convertémola en fonte. E agora... [+]
Os mozos comezan a consumir pornografía antes, xa que o porno é a súa única educación sexual. Como demos chegamos até aquí?
Hoxe en día, hai que recoñecer que grazas a Internet é moito máis fácil ver pornografía. Desgraciadamente, a través dun clic o neno de entre... [+]