En abril decenas de colectivos e organizacións socio-sindicais de Bilbao crearon a plataforma Manteroekin Bat, con motivo da “agresión policial” do pasado 4 de abril no distrito de Abando de Bilbao. Boubacar Diouf, membro da Plataforma Mbolo Moye Doole, cóntanos que preto de 80 policías da Policía Municipal e da Ertzaintza de Bilbao foron tomar " cousas da xente que tenta gañarse a vida". Denunciou que se utilizaron cans e porras que non tiñan boceira e engadiu que, aínda que en maior ou menor medida as agresións policiais "sempre" notaron que se intensificaron desde o sucedido o pasado 4 de abril.

A plataforma Manteroekin Bat denunciou que a Policía Municipal e a Ertzaintza actuaron “de forma violenta e racista ” durante as festas da Aste Nagusia de Bilbao. Durante as festas, os policías interviñeron varias veces, e no último día, os congregados na chaira do Teatro Arriaga comprobaron que os policías seguían acosando aos manteros, defenderon aos manteros xunto a membros de Bilboko Konpartsak, gritando "Bilboko Konpartsak con manteroak bat". Diouf sinalou que os feitos ocorridos o último día poderían "haberse evitado".

Tras as festas da Aste Nagusia, o Baterekin Bat concentrouse o 27 de agosto fronte ao Teatro Arriaga, baixo a lema “Non máis persecucións contra os manteros”. A plataforma denunciou que durante as festas os policías actuaron con "actitude estigmatizadora e violentamente racista" e "retiveron as mercadorías, o diñeiro e os bens persoais" dos manteros. Diouf conta que lle quitaron os bens persoais a un mantero: “Tentamos falar con eles, pero teñen medo. Un mozo díxome que non vai denunciar porque non quere ningún problema, pero díxenlle que xa ten o problema, que vai ter un xuízo. En caso de retirar os bens persoais, deben devolvelos”.

Sen “intereses reais” para resolver a situación

Desde a plataforma afirman que o aumento das operacións policiais é unha "decisión política" impulsada polo Concello de Bilbao. O membro de SOS Racismo Bizkaia, Elena Bezanilla, criticou as palabras do Concello de Bilbao en relación á seguridade: “O Concello fala moito de seguridade e preocúpame. Facía moitos anos que non se falaba da seguridade, e non creo que sexa un problema. Producen psicose e medo. Que beneficios obteñen do medo e da inseguridade? Creo que esa política de securitización vai prexudicar sobre todo ás persoas excluídas”.

Luisa Menéndez, membro de Ongi Etorri Errefuxiatuak (OEE), pola súa banda, afirmou que "máis aló dunhas palabras sen compromiso, non parece que haxa interese real por parte das autoridades en arranxar a situación dos manteros. Din que escoitarán aos manteros, pero para que? -Para dicirlles que tiveron unha reunión con eles? Coñecen a situación e os manteros están fartos. A quen lle gustaría saír á rúa cun anaco de tea e algúns produtos? Todos queremos unhas condicións de traballo, uns dereitos e unhas obrigacións”. Diouf sinalou que a venda ambulante ten éxito en determinadas épocas –sobre todo no verán polas festas–, pero que noutras ocasións os manteros non venden nada. Menéndez solicita maior colaboración por parte das administracións: "Eu non digo que non fagan nada, pero poden facer moito máis. Non é normal que máis de 500 persoas durman na rúa e non haxa albergues".

Mbolo Moye, membro da Plataforma Doole, aludiu ás dificultades que teñen os migrantes con motivo da vixente Lei de Estranxeiría: “A lei impide ás persoas sen papeis acceder ao mercado laboral nun par de anos e véndeno na rúa para gañarse a vida. É un futuro bastante escuro, xa que non se garante que si pasas tres anos no Estado español vas ter papeis. Moita xente leva cinco, seis, sete ou dez anos reclamando os seus papeis." Bezanilla di que un amigo seu leva dezaoito anos sen poder conseguir os papeis.

O membro de SOS Racismo subliñou que hai que pedir "responsabilidade política" porque "se hai vontade política, hai solucións": "Poden ser solucións integrais que non son a represión nin o castigo, senón que teñen cabida outras administracións ademais do concello. Pódense atopar solucións para facer fronte á situación que viven os nosos veciños e veciñas, que ven minguados os seus dereitos por unha lei inxusta e racista”. Nunha nota difundida na convocatoria do 27 de agosto, Manteroekin Bat sinalou que "urxe expor mecanismos colectivos que impidan vulnerar os dereitos fundamentais dos manteros".

A plataforma mantivo tres reunións con responsables da área de Igualdade, Convivencia, Cooperación e Migracións do Concello de Bilbao, nas que se fundamentan cinco demandas. Por unha banda, a responsabilidade política e o control dos abusos: “Esiximos ao Concello o cesamento inmediato da violencia física e verbal na actuación policial e a aplicación do seguimento, control e castigo dos policías que abusan do poder”. En segundo lugar, lembraron que a práctica policial de retirar a documentación ou outros obxectos persoais dos vendedores de rúa vai en contra dos dereitos fundamentais e esa práctica debe desaparecer. O mesmo en canto á práctica do comiso dos produtos das vendedoras de rúa, que din que é unha práctica controvertida e pouco transparente e que hai que revisala. O cuarto punto é acordar, como xa se fixo noutros territorios, espazos seguros para a venda, tanto na Aste Nagusia como nas festas dos barrios. Por último, pediron que se permita o acceso de persoas manteras aos polideportivos municipais, para que poidan limparse e descansar nunhas condicións dignas. O obxectivo destas medidas é “non repetir este tipo de actuacións” e “establecer uns criterios mínimos de sentido común para facer fronte a situacións de abusos policiais racistas que vulneran os dereitos fundamentais dos manteros”. A plataforma explicou que o Concello de Bilbao rexeitou as cinco peticións cursadas e que non volveron a reunirse tras a concentración do 27 de agosto en Bilbao.

Reparación e recoñecemento do dano causado

Menéndez di que se están "normalizando os casos de abuso de poder" labores pola policía contra os migrantes: “Moitas persoas que viven preto da sede de Ongi Etorri Errefuxiatuak dinnos que cada dúas ou tres días pídenlles documentación. Fai dous ou tres meses, unha decena de mozas esperaban na sede da asociación para ser atendidos, e apareceron tres ou catro coches de policía. O tres foron encaixados contra a parede e esixíronlles documentación, xa que recibiron un aviso de que roubaran un móbil na zona. Por que eran eles sospeitosos? Polo seu aspecto de migrantes? Iso é normalizar os abusos”.

“Un día, mentres corría cara ao metro, dous policías preguntáronme onde ía e que tiña no peto. Cando me sacaron o móbil, dixéronme que puxese un contrasinal”, conta Diouf sobre unha situación que vivira el. Bezanilla mostrou a súa preocupación polo feito de que as persoas racializadas circulen na rúa sen seguridade poden ter efectos psicolóxicos nas persoas migrantes, así como riscos de agresións, insultos ou roubos”. O membro de SOS Racismo afirmou que, ademais das denuncias, hai que reparar e recoñecer o dano causado e o dano causado.

Bezanilla explicou que non se recollen datos identificativos por perfil étnico e que os últimos datos refírense a 2013. Engadiu: "Europa alertou ao Estado español por todas as identificacións feitas en función do seu perfil étnico", indicou.

Con mensaxes difundidas por algúns medios críticos

“O medo é o que máis inflúe na sociedade. A xente asústase enviando mensaxes de invasión e delincuencia”, sinalou Menéndez, en referencia ás mensaxes que difunden algúns medios de comunicación. Subliñou que os medios de comunicación, as asociacións, a sociedade e as institucións "teñen que facer fronte ao medo", pondo como exemplo as mensaxes dalgúns medios: “O Correo sempre ten unha mensaxe para criminalizar aos migrantes, sempre falan de delincuencia e invasión. Recollen as mensaxes máis racistas e xenófobos da extrema dereita do Estado español e reflíctenos de maneira suave. Por que non fan reportaxes sobre a Lei de Estranxeiría en vigor, a represión contra os migrantes e os millóns de euros que gastan os gobernos para reforzar as fronteiras?”. Menéndez di que o ser humano ha migrado "sempre", "antes de que estea ou fronteiras", e que migrar é un dereito: “A xente ten dereito a migrar e para iso hai que abrir vías seguras”. Cre que a extrema dereita está interesada en ser migrante, "pero traballando en condicións deficientes, sen dereitos e de forma desfavorable", engadiu o portavoz.

As autoridades "están interesadas en crear un inimigo", dinos Bezanilla, para seguir mantendo "privilexios e beneficios incontrolados": “Están a crear un inimigo e é terrible. Desde o meu punto de vista achégase ao nazismo”. Diouf, pola súa banda, afirmou que os medios de comunicación non recollen o que os barcos pesqueiros europeos realizan nalgúns estados africanos, e denunciou que esta práctica é precisamente a “orixe da migración” de Senegal: “Pasei moitos anos no mar, e non se respectan as zonas pesqueiras, non se respectan as licenzas... Os atuneros vascos pescan todo o que queren e os medios de comunicación non o denuncian”. Bezanilla tamén destacou que “obrigan ás familias pescadoras a emigrar”: “Non se fala de extractivismo, nin de que Europa se desfaga de todas as riquezas á carta, para logo facer negocio coas fronteiras”.

Legalidade fronte a fronte e moralidade

O Concello de Bilbao di que a venda que fan os manteros é “ilegal”, pero Menéndez di que “hai que distinguir entre o ilegal e o moral e o ético”: “Eles baséanse na legalidade, pero se pode cambiar a legalidade por unhas normas cidadás ou municipais. En Barcelona chegaron a un acordo cos manteros”.

Bezanilla sinala que non está de acordo con algúns das mensaxes que transmite o Concello de Bilbao e que din algunhas cousas, pero fan outras: “Falan da policía próxima, pero van cos cans a reprimir á xente que saca a súa vida dunha maneira pacífica e digna. Din que Bilbao é a cidade da interculturalidad e da acollida, pero vemos que hai cidadáns de primeira e de segunda. Din que as festas foron moi pacíficas, pero con algún non notouse tanto”.

Con todo, os tres membros da plataforma Manteroekin Bat aseguraron que a maioría da poboación non ve mal o traballo que realizan os manteros: “Hai de todo, pero creo subjetivamente que a xente non está en contra dos manteros. Difundiuse a mensaxe de que están a gañar a vida sen prexudicar a ninguén”. Na última declaración realizada por Manteroekin Bat, Bezanilla sinalou a firma de 66 asociacións e destacou a colaboración de Bilboko Konpartsak nas festas de Aste Nagusia. "Ás veces a xente di que non é máis que unha firma, pero cando ves que está asinada pola asociación á que pertences, dalgunha maneira sentes ligada a esa solidariedade", sinalou Menéndez.

Ademais, lembrou que en Euskal Herria hai moitas asociacións e colectivos que traballan na atención aos migrantes. Diouf explícanos, por exemplo, que Manteroekin Bat organizou o pasado 12 de setembro un taller para que os manteros coñezan as ferramentas e outros aspectos legais para defender os seus dereitos, e que seguirán polo camiño de organizar actividades e actividades.