As cousas non son así, as cousas están así. Esta frase quedou gravada cando escoitei o disco completo e tranquilo de Gorka Urbizu. Crin facer un gran descubrimento con esa identificación, inocente! Máis tarde deime conta de que, ademais de ser un lema para o merchandising, é un tesouro incomparable que deu pé a moitas reflexións na sociedade. Ante as dificultades ou problemas que poida ter cada un, as palabras de Urbizu suxeríronme que hai camiños para o cambio, que a porta da esperanza está aberta.

O complexo cambio que estamos a sufrir no mundo global definiuno o investigador estadounidense Jamais Cascio como un paradigma BANI (a abreviatura das palabras brittle, anxious, nonlinear e incomprehensible) fráxil, que funciona con présa, non lineal, e que é inintelixible. Esta situación, sen dúbida, pode ter múltiples repercusións individuais. Non é de estrañar, por tanto, que non se vexan alternativas claras á vida vulnerable, perdida, sen rumbo. Aínda por riba, a industria masiva de propaganda está orientada á distribución das persoas, á promoción do consumo individual. Dalgunha maneira, o binomio do mundo ti e o teu móbil, ti e o teu gran comercio, coma se ti e a túa tele fosen. O sistema hexemónico global non quere traballadores organizados, non quere a unión entre iguais. Ao contrario, quérenos separar, desesperados de que as cousas sexan así.

Seguindo todas estas reflexións, atopeime cun libro no que Noam Chomsky e Pepe Mujica dialogan. Un é académico estadounidense e outro político uruguaio, ambos de esquerdas e activistas. Saúl Alvídrez, fundador do movemento estudantil mexicano de 2012, presenta unha xoia que recolle reflexións para sobrevivir no século XXI. Falan das resistencias do pasado e do presente, dos fracasos e conquistas do pasado, e tamén dos que necesitaremos no futuro. Entre elas, hai unha que cose moitas anécdotas e ideas: a necesidade dun conflito cultural a favor da colaboración e contra o egoísmo. Din que iso esixe unha revisión das formulacións da esquerda. Dalgunha maneira, a esquerda que historicamente aspira á nostalxia, a necesidade de mirar e actuar a longo prazo os retos do futuro, sen medo ao fracaso.

Estou convencido de que quen reivindicaron por primeira vez o dereito a votar das mulleres escoitarían en varias ocasións o mesmo discurso: as cousas son así. Mesmo cando os cidadáns afroamericanos reforzaron o seu movemento a favor dos seus dereitos civís. Ademais dos exemplos coñecidos, a lista doutros que desde pequeno están en resistencia é tan ampla como a nosa. O privilexiado sempre será inflexible co cambio, sempre terá un discurso elaborado para o inmovilismo. A obra de quen está alén do privilexio será a de desmontar o discurso do que parece inalterable. E iso, sen dúbida, será unha práctica colectiva.

Tal e como se subliña no libro, moitas decisións políticas están a moita distancia das conclusións que se extraen da ciencia. E ao mesmo tempo, moitas desas decisións, baixo os intereses do mercado. Neste sentido, o chamamento á sociedade informada e comprometida repítese en varias ocasións. A miúdo dinnos que estamos a falar de cousas que non se poden cambiar, coa cabeza chea de utopías. Pero tal e como nolo dirían os referentes que nos abriron o camiño antes que nós, non encerremos os pensamentos libres cos límites dos demais.