Es coñecido que algunhas empresas francesas (Thales, Airbus, Dassault) desde hai tempo axudan a Israel a completar o seu equipo militar. Segundo unha enquisa da asociación Disclose, o Goberno francés ha fornecido compoñentes electrónicos a Israel, co fin de utilizar drones para asasinar a civís de Gaza. E, aínda por riba, nos últimos días, sobre a base dun informe de goberno que aínda está por facer público, Mediapart denunciou que Francia vendeu en 2023 material militar por valor de 30 millóns de euros e entregoullo a Israel, entre outros artefactos, torpedos, foguetes e mísiles. Con todo, Francia asinou un tratado sobre comercio de armas, que prohibe a venda de armas polos vástagos, si pódese presumir que serán usadas para cometer crimes de guerra ou asasinar a civís. O Goberno francés asegura que estas armas teñen un obxectivo defensivo, e non quere precisar si o trato que se deu en Gaza o ano pasado co xenocidio que se iniciou o ano pasado.

Non é de estrañar, maldita sexa. Hai polo menos seis séculos que sabemos que o aliso non ten corazón, que o requesón non ten ósos, que os grandes botimanes son uns mentireiros en calquera réxime político. Nunha entrevista na revista Le courrier de l’Atlas, o gran clarinetista palestino Mohamed Najem di: “A música é honesta, a diferenza da política”. De feito, Najem publicou este ano o seu segundo disco, Jaffa Blossom (“Jaffaren loratzea”), en homenaxe ao seu avó. Aitatxi foi expulsado de Jaffa en 1948 e durante toda a súa vida doeulle moitísimo pensar na súa terra natal e na súa infancia. A súa neta, pola súa banda, atópase no deserto de Francia e trata de dar a coñecer as feridas palestinas a través da música. A súa música, con todo, non é desoladora: a pesar dalgúns acentos melancólicos, é airosa e humorística. En 2016 viño a Baigorri: Floor non. Tocou as pezas do primeiro disco 4 e alí pillounos no seu rico mundo.

Porque a verdade é que aprendemos dos creadores palestinos: por encima do son e dos viños, chegáronnos até nós, con todo, músicos, fotógrafos, pintores, tallistas, poetas. O ano pasado, en marzo de 2023, antes da invasión de Gaza, a Organización do Mundo Árabe en París lanzou unha obra colectiva moi zumenta, na editorial Seuil: Ce que a Palestine apporte au monde (“O que Palestina achega ao mundo”). Na entrada do libro, di C. Ayad, “Cando Palestina parece abandonada de todos”: “Palestina fálanos dun mundo que vai mal. Palestina vive xa nun mundo alienado, coidado, enjaulado, salvaxe, neoliberalizado”. Para dar continuidade a este fascinante libro, a institución preparou un rico programa de actos co mesmo título, e despois púxoo online, deixando espazo aos artistas palestinos.

Ademais, dispomos da revista Maiatz e da zona Araña de Susa grazas á I. Bordak, J. Sarrionandia, K. Izagirre, Sabaian Ke e X. Boveda traducir algúns poemas de Mahmud Darwish, así como I. Tamén Aiestaran Uriz atraeu a Ashraf Fayadh no blog de ARGIA. Aínda temos á nas nosas mans. Teatro Lukuren Falestina (Garazin antzerki 3, Maiatz).

Aí temos aos profesores (profesores que nos obrigan a ser “modélicos” como o goberno francés), un gran abanico de soportes para traballar en clase, para traballar cos alumnos “en busca do novo sentido da verdade” (Os paxaros morren en Galilea, Darwish, I. (Tradución de Borda).