Adóitase dicir que a época estival é unha paréntese en política. Quizais quen teña unha visión puramente institucional da política pénseo así, pero o verán deste ano que aínda está a piques de terminar deunos que analizar.

Na comunidade autónoma de Araba, Bizkaia e Gipuzkoa constituíuse o verán co obxectivo de que o PNV decidise formar parte do goberno PSE-PSOE cun obxectivo primordial: Paralizar a EH Bildu, afastarse das tarefas de goberno, afastarse de posibles alianzas estratéxicas. O nomeamento de Imanol Pradales non cambiou nada na dirección que ocupaba o PNV desde hai anos. O PNV prefire, baixo o auspicio do PSOE que goberna no Estado español, xestionar a autonomía da CAV en beneficio do seu partido, antes que abrir canles á estratexia de desenvolvemento da construción nacional vasca cara a Euskal Herria.

En pleno verán sucedeu en Cataluña outro acontecemento significativo que nos afecta directamente aos vascos: O partido de ERC apoiou ao PSC-PSOE no seu camiño cara á presidencia da Generalitat, o que levou ao president a Salvador Illa, un fervente españolista e negador do camiño democrático cara á independencia de Cataluña. Ese mesmo día, o 8 de agosto, o presidente da Generalitat, Carles Puigdemont, volveu ao seu país de orixe e presentouse en Barcelona para participar no pleno do Parlament. Prohibíronllo pola forza e viuse obrigado a emprender de novo a viaxe ao estranxeiro.

A pesar de todo, a posición de ERC móstrase absolutamente comprometida, tanto en Cataluña como en Euskal Herria, fronte a todos os que queremos abrir camiños democráticos cara á independencia. Pero cando EH Bildu, por que non está claro, decidiu que ERC é o seu aliado estratéxico, e iso tamén compromete indirectamente a EH Bildu aos ollos dos independentistas. Talvez por iso, en poucos días, dous destacados dirixentes da esquerda abertzale nun extenso e zumento artigo de opinión, trataron de dar explicacións lembrando o famoso Pacto de San Sebastián que abriu as portas á segunda república española, materializado o 17 de agosto de 1929. Unha proposta moi significativa que defenden no citado artigo: unha república federal para todo o Estado español, facendo para iso unha esquerda española e un progresismo vasco.Unha proposta que, por tanto, desvíase e afástase sensiblemente do obxectivo da independencia.

É evidente que tanto en Euskal Herria como en Cataluña, os partidos abertzales institucionais, inmersos na súa propia dinámica institucional, aparecen cada vez máis integrados no Estado español. Ben primando o obxectivo de frear o auxe da extrema dereita tanto en España como en Francia, ben argumentando a gobernabilidade, pero na práctica, como se denunciou nalgúns exames rigorosos, as denominados esquerdas socialdemócratas de España e Francia “progresistas” son os instrumentos máis potentes para a desnacionalización de Euskal Herria e das nacións oprimidas. Velaquí algo que aprendemos este verán.

Evidentemente, necesitamos outro rumbo, unha estratexia moi diferente. Tamén se están abrindo vías para iso, e vimos novos pasos desde a sociedade civil e desde distintas institucións públicas. Na Aste Nagusia de Bilbao, o pregón modélico de Itziar Ituño só en eúscaro e os seus efectos estímulos. Pasos prácticos a favor da República Vasca do Movemento Téxtil, precursora da de Plentzia. Propostas para os pobos euskaldunes da Asociación Náutica. E os días 3 e 4 de agosto en Auritz/Burguete e 8 de setembro en Garazi as vías abertas para definir un estado propio de Euskal Herria. O verán aínda non terminou.