É o primeiro libro de poesía completo que publicaches ao teu nome Innomeables de Egurats. Como xurdiu a primeira semente do traballo?
O percorrido comezou hai tempo. Un día no que coñecín a Luzien Etxezaharreta, responsable e coordinador da editorial Maiatz, empezamos a falar de poesía desde o primeiro momento. Compartín os meus poemas con el, e empezou unha especie de andaina. Desde o primeiro momento, confioume moito na miña poesía, e proba diso é que eses poemas empezaron a aparecer na revista Maiatz. Iso foi hai bastantes anos, dez fáciles.

A proposta do libro sempre estivo encima da mesa, pero nin naquela época nin no futuro sentín que era o momento. Até agora.

E como foi o proceso de creación deste traballo?
Reuninme con Luzien ao redor do mes de abril do ano pasado e comenteille algúns poemas que me parecían máis fortes ou que cobraban sentido estando xuntos. Cheguei á conclusión de que talvez houbese un libro. Entón comezou o proxecto do libro. Por tanto, a maioría dos poemas foron creados anteriormente, e ao longo dese ano centrouse na elaboración de cada un deles: cambiando palabras, cambiando a forma... Profundando en cada poema. No proceso tamén xurdiron novos poemas, pero a maioría deles foron xa escritos con anterioridade.

Foi un proceso solitario ou tiveches amigos cerca?
As dúas cousas. Foi moi solitario, pero tiven aos meus amigos preto, aconsellándolles. É necesario.

Cando lle escribín para entrevistarlle, desde o primeiro momento deume as grazas, só por ler o libro, porque di que é un “traballo difícil”. Recibiu esta mensaxe desde o exterior?
Si, bo, iso sempre me sae: cando a xente le o libro, inclínome a agradecerllo, non sei si porque é novo, porque niso son novo ou... Pero son consciente de que a lectura é difícil. Creo que a xente ten un certo temor á poesía, unha especie de desconfianza. É comprensible, porque a linguaxe poética lévache a un mundo abstracto, a novos mundos, e quizá a mundos que sentimos afastados. Creo que calquera pode ler poesía, pero para entrar na linguaxe poética fai falta un certo compromiso a longo prazo, porque tamén se aprende a ler poesía. Eu tamén tiven unha experiencia así: lin a varios autores e non entendín nada, porque é demasiado abstracto ou non cheguei a entender a mensaxe. Iso é o que provoca unha frustración como lector. Pero logo deime conta de que a cuestión era, xustamente, ler: ler e ler, xa que unha vez lido un libro de poesía non te pillarás demasiado; hai dous, tres lecturas, é necesario profundar de verdade.

Un poema di que o libro é "unha hipótese que nunca aterrará", xa que se trata dunha maneira de tirar de ideas e profundar no pensamento. Para que usa a poesía Innominables das atmosferas abertas?
Creo que o libro ten un desexo fundamental: que o lector se apropie da súa condición humana. Facer un exercicio e concienciarse. Esta condición está directamente relacionada con algúns espazos da vida, coa conexión directa con eses espazos innominables. Aí hai unha imposibilidade, porque son espazos innominables e o malestar resultante, sempre resucitado, non podemos achegarnos a eles.

Diría que hai na vida, como o título fai fincapé nalgúns espazos innominables, que se relacionaron co misterio, e que teñen unha particularidade: pódense atopar neles dúas forzas, a forza de atracción e a forza de afastamento. A forza de atracción xera o desexo de vivir, o motor, a paixón... E canaliza o sentido da vida. Pero tamén hai unha forza de repelencia, está claro, porque os innomeables non queren ser nomeados. E a frustración resultante. Este poemario creouse nesta contorna, no campo das preguntas. Aí ten sentido o libro: na pregunta. A clave está na pregunta, na pura pregunta.

Aí hai un paradoxo que pode definir o libro: a pregunta busca unha resposta constante, esa é a esencia da pregunta, pero ao mesmo tempo a pregunta, sendo así, non quere perder o seu carácter de pregunta a través da resposta. Pode parecer absurdo, pero é fundamental no contexto do libro e neste campo de preguntas.

O obxectivo é construír un sentido propio, pero non tanto nun sentido solitario, senón tamén no colectivo.

A escritura tamén vén cun “suspiro que fai escorregar as cadeas”. A palabra e a acción van da man neste traballo: a palabra ten capacidade para cambiar a forma de estar e de facer.
Isto está relacionado co camiño que se fai para chegar aos espazos non denominables anteriormente citados. E é que, aínda que sabemos que os vídeos non teñen ningunha dirección, iso non lles quita sentido. Como ocorre coa vida: estamos aquí, estamos vivos, non sabemos que estamos a facer demasiado ben, pero iso non lle quita sentido. Pola contra, dállo.

Isto supón tamén un reto, xa que o libro non ofrece aseveracións, xa que non dá un camiño pecho ao lector. O ser humano sente débil en tales circunstancias e hoxe éo máis facilmente, porque necesitamos telo todo enfocado. E tamén é un reto, porque require inmobilidade e silencio. Hai que ser consciente de que hai que ter esa actitude. Esa é a intención, a de orientarse cara a esa posición.

En canto á forma dos poemas, utilízanse pequenas e concretas escenas para atopar sentido a ideas máis xerais.
Creo que é importante para o lector ir do concreto ao abstracto e do abstracto ao concreto. Hai que ter unha terra no poema para logo ir á idea e volver; sempre me movo nese xogo. Hai que pisar a terra para comprender o poema, para sentir o corpo nela.

Doutra banda, son escenas que eu vivo, porque o libro ten o eixo en min, pero creo que non se para en min, que houbo un proceso de liberación, para tentar entender o mundo.

Hai un colectivo, unha humanidade presente, que contén a voz poética.
Esta condición ten dous eixos principais: que temos o mesmo orixe e que buscamos constantemente sentido á vida, sexa consciente ou inconsciente. Por tanto, este libro de poemas non recolle tantas identidades, senón que trata de superalas dalgunha maneira e busca unha resposta en algo que vai máis aló da identidade. É unha tendencia que relaciono cos personaxes: co individuo, coa humanidade e cunha genealogía.

Consciente da influencia do colectivo nun mesmo, o libro é tamén unha voz que quere construírse a si mesma. Escribir tamén ten algo que ver con iso.
Sen dúbida, e iso ten unha gran importancia no libro. Tento subliñar a influencia do colectivo en nós e nós no colectivo, porque é bilateral. Isto está directamente relacionado no libro con outro tema bastante central: a fronteira. O primeiro poema fálase desde o primeiro momento da fronteira, desde o momento do parto, e o que supón: cando nace o neno, o mundo fíxoo, materializouse a través do espazo. “O espazo definiuche”, di. E claro que che definiu, pero non é suficiente: iso é o que ocorre, pero logo, para que o ser que está nese corpo convértase en ser, necesita a mirada do outro. “Son mirado, por tanto, son”. Isto encherá de existencia este ser. A mirada é de vital importancia. Pero aí hai un proceso, unha ruptura e un cambio de percepción total cando chegamos á idade adulta, porque parece que de súpeto a mirada do outro é unha ameaza, xera un punto de malestar. Pero a mirada, que é o que enche o baleiro da existencia, como será a ameaza? Creo que aí hai unha necesidade dunha poética da mirada, dunha nova linguaxe. Así que escribo obsesivamente sobre a mirada.

As fotografías do libro convídannos a mirar ao noso ao redor. Como se che ocorreu incluír imaxes entre os poemas?
O curioso foi o das imaxes, xa que foi Luzien o que fixo a proposta inicial. A idea quedóuseme na cabeza, e cando xurdiu o libro deime conta de que había algúns poemas que quizá eran demasiado pesados e pensei que as fotos podían ser interesantes para iso: dar un lugar de descanso entre poemas, entre ideas.

Todas as fotos están en branco e negro e en pel. Iso foi unha decisión tomada desde o principio, porque pensaba que o mundo interior non se entende en cor, senón a través dos contrastes, a través dos xogos de luces. Quería manter unha certa coherencia con ese grao de pensamento.

As fotografías tamén queren ter un sentido poético no libro, e queren ter unha xanela na que ler e ver que mirada hai nese horizonte.

Xunto coas fotografías, a forma cambiante dos poemas pode dar unha estrutura cíclica á obra: Poemas curtos que veñen con “pausas”, poemas escritos en prosa, guións de diálogo… É a estructuración que buscaches?
Si. Tiña un propósito: espertar un coñecemento do libro. Antes dixemos que convén ler un libro unha e outra vez para coñecer o que estamos a ler. Creo que hai que ofrecer ao lector algún tipo de eixo ou punto de ancoraxe onde apoiarse. Como na vida. Cando coñecemos a unha persoa, coidamos as formas, non estamos tan presentes no contido. Pero logo, a medida que profundamos no coñecemento, aí hai un espazo seguro. E creo que tamén ocorre cos libros: coñecer o libro, abrilo, e unha vez que está aí, podemos comezar a interiorizar o que estamos a ler.

Os guións de conversación utilizan unha certa dialéctica para introducir os temas do libro. Por que este formato?
Entendo a poesía como diálogo, e saco os poemas das conversacións con frecuencia, mesmo nese formato. Supón un coloquio e hai unha maneira de atraer ao lector, que se buscou involuntariamente, pero que ten todo o sentido. Nun movemento dialéctico as cousas senten máis cerca e cun nivel de linguaxe máis amigable, o mesmo. Por tanto, é unha maneira de dicirlle ao lector: “Vostede está aquí presente, vostede é parte deste libro”.

Ao libro tamén se lle ve o corpo, aínda que pareza que está ligado ás ideas.A
idea é que a través deste corpo o lector entenda que isto non é só algo entre o libro e o escritor, senón que tamén el ten unha responsabilidade no contido que se dá. Isto cambia radicalmente a lectura.

Por tanto, vostede busca que o lector xere a súa propia gama de significados a partir dos seus propios textos.
Si, ese é o obxectivo do libro: ofrecer un espazo para que o lector poida desenvolver o seu sentido.

De feito, a redefinición de conceptos ten moito peso no libro. A fronteira, a ilusión, o deserto, o noiro... aparecen unha e outra vez.
Din que cada escritor ten o seu propio vocabulario, o seu propio universo, a súa propia linguaxe. Eu ás veces desde fóra vexo que existe así, que existe un vocabulario que está en relación, quizá cunha idea de presenza: traballar a presenza a través dun dicionario para que a persoa poida materializarse e tomar conciencia da relación.

Quizá o silencio sexa o máis importante destes conceptos recorrentes. Como entendemos o silencio e que é o innominable das Atmosferas Abertas?
Busco constantemente que o silencio sexa un lugar central no libro. Non se trata dun silencio contrario ao aburrimento, senón dun silencio das ideas ou do baleiro do pensamento. De aí comeza a percepción da fronteira, e iso é necesario para logo saltar ao mundo do coñecemento, para abrir conexións con novos mundos. Esa é a clave.

Creo que hoxe en día vivimos evitando o silencio todo o intre, sobre todo porque din que non é algo produtivo nin útil. É algo que todos sabemos, pero logo non practicamos o silencio na vida cotiá. E creo que abre moitas portas, aínda que non teñamos que buscar algunha utilidade: o silencio, en si mesmo. Aí comeza a esgotarse.