Entre moitas caídas tamén hai logros. Unha nai nova duns 35 anos preguntábame o outro día como conseguían na súa escola que os compañeiros que non recibiran o eúscaro en casa aprendan e falen tan ben como os nenos e nenas que eran euskaldunes de casa. Na escola había moitos nenos de casas non vascófonas, non se agrupaban en función do idioma materno, a escola estaba situada nun pobo e unha contorna castellanizado, moitas actividades extraescolares funcionaban no pobo en castelán… A pregunta deume que pensar, e falamos das claves daquel éxito de entón. Si era o número de alumnos da aula, o sistema de agrupamiento, o compromiso dos pais, a militancia dos profesores, a pedagoxía que se utilizaba, a forza daquela comunidade… Tería un pouco de todo, pero é certo que conseguía euskaldunizar a estes nenos e mozos.

Hoxe é difícil que unha escola dunha contorna non moi euskaldun euskaldunice euskaldunice aos nenos, e non é fácil debullar as claves da falta de éxito. Será un pouco de todo, pero o certo é que non o consegue. Nos últimos anos coñecín diversas iniciativas, tanto públicas como voluntarias, para axudar a mellorar a competencia en eúscaro dos nenos. A maioría, ou todos, están dirixidos a nenos e mozos de familias recentemente chegadas e todos eles ofrécense fóra do horario escolar. Con respecto e admiración cara a estas iniciativas (coñezo tamén aos militantes que dan clases nas súas casas particulares aos nenos e nenas que viñeron ao pobo durante o verán), non sei si é mellor pedir unha hora ou algo así aos nenos que pasan cinco ou seis horas na escola.

En relación a estes reforzos, pareceume interesante unha experiencia que se fixo en Cataluña. Trátase dun programa piloto que se puxo en marcha ao longo do curso en oito centros públicos da cidade de Barcelona. A finais de xuño lin na prensa o artigo que facía a avaliación da iniciativa. Todos eles son centros de Secundaria e o programa está dirixido a adolescentes recentemente chegados para que adquiran o coñecemento mínimo do catalán antes da súa incorporación á escola. Foi un programa de seis meses, de setembro a febreiro, no que se lles ensinou o catalán de forma intensiva, pero non a sintaxe e a gramática, senón que traballou principalmente a comprensión, a oral e a escrita e a expresión oral. Ademais, analizaron o coñecemento da cultura e os costumes cataláns e, ademais dos titores especializados no ensino da lingua, contaron con axudantes especialistas en duelo e en situacións difíciles nos procesos migratorios. Esta iniciativa, denominada “Aules d'acollida accelerada” (Aulas de Acollida Rápida), foi ben valorada polos propios alumnos e titores en xeral, e o Departamento de Educación manifestou a súa intención de estender a experiencia a todos os centros educativos no curso que comeza. Tamén hai opinións en contra: hai sociólogos que afirman que a aula de acollida prexudica a integración, e que o que prefiren é dar o reforzo intensivo na aula habitual.

No noso caso, é duro que os alumnos que chegan a partir dos 11-12 anos incorpórense de súpeto a unha escola de modelo en eúscaro, que poidan continuar os seus estudos con normalidade e integrarse no grupo. E esa imposibilidade resólvese moitas veces enviando ao recentemente chegado a unha escola do modelo A, conculcando o dereito a estudar en eúscaro e perdendo a posibilidade de euskaldunizarlo.Haberá que experimentar
diferentes formulacións para buscar novas claves.