Comezo do verán. Resaca do festival EHZ (atx, dor de cabeza). Ganas de respirar despois dun curso cargado. Baleirar a cabeza. Reconectar elementos crave. Tomarse un tempo en familia, volver ver a vellos amigos e descansar (un pouco) na loita diaria. De verdade? !...

En familia, ir andando á praza do pobo para tomar un café no ambiente do mercado. Si hai máis vendedores e compradores que de costume, é sinal de que comeza a tempada turística. Unha ollada aos mostradores: aquí unha xoieira vendedora en forma de peras de Ezpeleta, un garfio que encheu de carpa plana para facer crer que alí as súas verduras son de aquí, xunto a unha coqueta que vende carne de porco de Galicia baixo o panel “charcuterie locale” e as ikurriñas por todos os recunchos. Da tea de baño, á carta postal, da cinta, á punta do pano… Folklorización e capitalismo, as dúas caras dunha mesma moeda.

Unha moza vendedora que che ouviu falar en eúscaro coas súas fillas, preguntándolles “en que idioma estamos”. “A lingua de aquí: o eúscaro! Nunca o ouviches?", pregúntaslle inxenuamente (aínda que cun pouco de asertividad). Resposta: “Non o creo, eu nacín e crecín aquí”. Na praza desta costa afrancesada, todo é vasco, pero ninguén vasco.

Uns días máis tarde, unha mirada aos paneis das cunetas de Lapurdi nunha viaxe polo norte de Lapurdi cara ao sueste. Os carteis de festas do pobo compiten coa oferta para os turistas. “Gala de force basque”, “Spectacle de danses folkloriques”, “Défi de pelote”, “Méchoui traditionnel”, “Coeurs d’hommes du Pays Basque”… aí tamén as palabras e o imaxinario che parpadean.

Os canóns máis grandes aparecen cando pensas que emocionaches adóitea. Nas redes sociais descobres o “erro” que cometeu o maior equipo de rugby local ao presentar a camisa deportiva da próxima tempada. En referencia ás sete provincias do País Vasco, as do servizo de comunicación nomeáronas así: “Lapurdi, Basse-Navarre, Soule, Labourd, Garazi, Baïgorry et Bidos”. Non comment, de verdade .

Hai medio século que queren penetrarse nunha carta postal a cultura do noso Pobo, para vender un atractivo destino turístico e para consolidar o poder dos señores de París. Que cólera para vostede! O novo curso vén cargado de loita. Acende o altofalante, sobe o volume e a canción Folklore basque do grupo Demencial Spartak. Ahhhhhh… Arnasa!