A OTAN celebrou o seu último cume en Washington entre o 9 e o 11 de xullo, co anfitrión do presidente estadounidense Joe Biden, que parece pasado por Abraham. Pero non foi calquera reunión, as súas 32 estados membros celebraron o 75 aniversario da organización militar máis grande e destrutiva do mundo. E como celebralo.

Ao lector bastaríalle ler os encabezamientos da prensa xeral para darse conta das intencións da Organización do Tratado do Atlántico Norte (OTAN) nesta escalada bélica mundial. Ou tamén pode consultar na súa páxina web, baixo o título Washington Summit Declaration (Declaración do Cume de Washington) e nun resumo de 38 puntos, un texto que non ten nada que perder.

Nese duro comunicado, a OTAN puxo a China na fronteira, dicindo que é un “facilitador clave” da guerra que Rusia leva en Ucraína. “Creo que a mensaxe é moi forte e claro: estamos a definir claramente a responsabilidade de China ao autorizar a guerra de Rusia”, declarou o secretario xeral da organización armada, Jens Stoltenberg. O Tratado do Atlántico Norte di que mira “con preocupación” aos arsenais nucleares de Pequín e a outras “ameazas híbridas, cibernéticas, espaciais e doutro tipo” que considera que deben ser tidas en conta. Segundo a OTAN, Rusia e China "están a tentar alterar as regras de xogo da orde internacional", que se rexen polo regulamento.

Pero o cume de Washington non se quedou en xogos de palabras belicistas estériles, tamén se prometeu a Ucraína subvenciones e máis armas -cada ano desde 2022 destinou 40.000 millóns de euros para que o goberno de Zelenski continúe a guerra- e facer outra promesa: Cualificaron de "irreversible" a entrada na organización do ex país soviético do leste de Europa. Nesa palabra está unha das claves do arriscado paso dado pola OTAN nesta ocasión –aínda que logo se suaviza a afirmación coa frase “cando as circunstancias o permiten”–, porque a integración de Ucraína na OTAN sempre foi unha liña vermella para Rusia.

O seu plan brillante é gastar máis na produción e venda de armas. Xa explicamos en parágrafos anteriores a miseria que supón destinar o 2% do PIB ao gasto militar, tal e como reclamou a OTAN aos seus socios, entre eles os brutais recortes sociais. En 2024, o gasto militar dos países europeos e de Canadá incrementouse un 18%, segundo a declaración da OTAN, "con alegría".

Pero esta cifra, ao parecer, quedoulles insuficiente: “Reafirmámonos en que en moitos casos será necesario un gasto superior ao 2%”, sinala o texto aprobado. O primeiro ministro británico, Keir Stamer, asegurou que están dispostos a elevar o orzamento de defensa ao 2,5% do PIB e que non son poucos os que pensan que no próximo cume de Holanda ese obxectivo será o principal.

Todo isto faio a OTAN cunha espesa capa de maquillaxe na cara, en nome da seguridade e a democracia, utilizando o imaxinario de que está “a defender” a orde internacional creado tras a derrota do fascismo. Pero mesmo moito antes da creación da OTAN, probablemente desde o inicio da Segunda Guerra Mundial, a historiadora galega María José Tíscar, como sinala no seu libro A Excepción Ibérica (Edicións Akal, 2022), impulsou un mundo bipolar.

Como lemos ao sabio historiador Josep Fontana, en 1949 o diplomático estadounidense George Kennan propuxo un plan no que os mecanismos de “defensa” da OTAN poderían propiciar un conflito mundial: un acordo cos soviéticos e a creación dunha Alemaña “desarmada e neutralizada”. Pero os militares estadounidenses enviaron aos gansos ao herraje, e desde entón non houbo sitio na Terra para terceiras rutas.

Mitos e Queima de contas

A historia da OTAN desde entón foi narrada polo deputado alemán de Die Link, Sevim Dadulburg, nun libro de gran éxito, recentemente traducido ao inglés: OTAN: A Reckoning with the Atlantic Alliance (NATO: Confiscación co Tratado do Atlántico).

Nunha entrevista con Amy Goodman, a xornalista de Democracy Now, Dafusibles, cita os escritos do libro: “A historia da OTAN é a historia da negación e ten tres grandes mitos. A primeira é que se trata dun pacto de defensa, de acordo. Desde polo menos 1999, cando atacou a República Federal de Iugoslavia, sabemos que é un pacto de guerra”. O deputado tamén puxo como exemplo a guerra de Afganistán de vinte anos, o ataque contra Iraq ou o ataque contra Libia de 2011.

Outro mito consiste en facer crer que a OTAN é un “colectivo de democracias” que loita contra os réximes autoritarios. Só hai que lembrar que Portugal foi un dos seus fundadores na época de Salazar, mentres torturaba aos africanos nos campos de concentración de Mozambique e Angola. “A OTAN nunca tivo ningún problema cos ditadores fascistas”, lembrou Dagibgen.

E por último, hai un mito da defensa dos dereitos humanos. Nel, o autor saca todos os desperdicios dos sumidoiros: O centro de torturas de Guantánamo, o proceso contra Julian Assange, os crimes de guerra de Iraq… Segundo un estudo da Universidade de Brown en EE. Pero non hai que mirar atrás. O deputado de esquerdas refírese á axuda dos membros da OTAN, liderados por Estados Unidos e Alemaña, a Israel para cometer a masacre en Gaza: “Matar a 15.000 nenos en Gaza non se pode xustificar co lexítimo dereito á autodefensa”.

233 millóns de toneladas de carbono para nós

Dentro da súa estratexia de branqueo da súa existencia, a OTAN tamén anunciou medidas para facer fronte á emerxencia climática nos últimos anos, como que as emisións netas de carbono da industria militar para 2050 sexan “cero” –que causou un dano climático de 32.000 millóns de dólares desde que Rusia invadiu Ucraína–. Greenpeace considera que a hipocrisía é pura porque está en contradición cos plans de aumento do gasto militar e porque a súa posición non ten nada que ver coa xustiza climática.

De feito, en 2023 o gasto militar da OTAN supuxo unhas emisións de CO2 de 31 millóns de toneladas métricas máis que o ano anterior. Segundo o informe Climate in the crosshairs (Clima Chopundo) elaborado polo Transnational Institute dos Países Baixos e publicado polo Centro Delàs para a Investigación da Paz, os aliados da OTAN gastaron o ano pasado 1,34 billóns de dólares en armas, o que arroxou un total de 233 millóns de toneladas de CO2, a mesma pegada de carbono que un país como Qatar, rei en fósiles, e non o que o obxectivo. Excelente, ten outro motivo para soprar as velas.