A venda e compra son actividades humanas fundamentalmente. Os mercados e as pequenas feiras son espazos públicos bullicioso e vivos, lugares de sociabilidad nos que atopamos cousas valiosas que necesitamos (comida, roupa, enxoval) a cambio dun prezo xusto. Nela prodúcese un encontro luminoso e fugaz entre seres humanos coñecidos e descoñecidos. Podo tentar esta saia? O bo aspecto destes pementos. Quen é o último? Ponme tanto desde aquí. Lévasche ti a ventresca de bonito? Non esperar. O teu cambio. Moitas grazas. Non hai mellor que ir ao mercado o sábado pola mañá ou á praza (atención sinónimo). Pero, fascinado polo demo, empezamos a chamar mercado a cousas moi desafortunadas: os mercados bolsistas, o mercado laboral, os mercados financeiros, o mercado residencial. O gran economista e pensador Karl Polanyi avisounos de que o traballo, a terra e o diñeiro non poden ser mercadorías (porque as mercadorías son obxectos producidos para a venda no mercado). O traballo non é mercadoría é a lema da OIT. Pero o capitalismo tardío converteuno todo en mercadoría. E tanto como a contaminación do aire, afóganos o manto publicitario que cobre o mundo.

Algún día, cando todo isto pasou, alguén escribirá unha historia incrible explicando como a publicidade e a propaganda invadiron todas as reviravoltas da vida no último capitalismo. Aos lectores fascinados dun futuro mellor cóntalles que todo foi unha mercadoría a comprar en venda. E nos ambientes de forte competencia, a publicidade e a propaganda convertéronse en señores. Estiveron a piques de provocar un cambio antropolóxico que viran xamais: todos os seres humanos que non se converteron en residuos despreciables, que facían o que facían, estaban a compralo e vendendo sen darse conta, sen descanso, inmersos no exercicio da mercadotecnia. Todo o día de Santo facendo de cherpolari 7/24, sen descansos.

Ao parecer, máis dun profesor de filosofía está preocupado pola mercantilización do hiper. Acabo de comprobar que estou a escribir isto, que a pregunta de Iñigo Martínez Peña en ARGIA é: pódese comprar todo? Hartmut Rosa convídanos a ler para axudarnos a dicir que non. Eu engadirei ao pensador Michael Sandel que, aínda que non sempre me gusta, recomendo apaixonadamente o seu libro O que non pode comprar o diñeiro.

A nosa preocupación ten que vir dalgún sitio. Quizais de comprobar que os profesores xa nos convertemos en meros comerciais. A educación regrada está a piques de converterse nun supermercado. Os nosos centros de traballo (grandes superficies) puxeron en marcha unha maquinaria de propaganda desde o momento da matriculación para captar alumnos e clientes. A continuación situaranse as oficinas de atención ao cliente. Xa veredes.En
contra do que reivindican algunhas asociacións de estudantes, a competencia entre os alumnos a través das notas non é o problema principal. Moitas notas altas poden estar dispoñibles para todos. A competencia é entre bens escasos. Por exemplo, a adquisición de estudantes clientes en materias optativas: Viaxe a Disney, notas brillantes, pasar clases xogando con gomets, ser moi felices. Ven a nós, matriculate na nosa materia (non creriades o nome dalgunhas materias), que pequeĂąos e descontos ofrecemos!

Botáronnos anacos de morcilla ao solo e lanzámonos a voar, a toda velocidade, para extirpar todo o que poidamos mordeando, mostrando cabeiros a outros cans famentos. Pero non somos un grupo famento de cans, somos compañeiros. Nin inimigos, nin sequera amigos íntimos: compañeiros. Metéronnos na competencia e a nosa afinidade empeza a desaparecer. A dignidade que nos correspondía como obreiros nos irá polo mesmo desaugadoiro. Se non o impiden.