A lingüista Carmen Junyent foi a que reivindicou até a súa última etapa a posibilidade de morrer en catalán. Cando morreu, escribiu as súas vivencias co persoal sanitario e pediu que a publicasen despois da súa morte. Desta maneira quixo subliñar que a lingua forma parte do tratamento dunha persoa respecto doutra.

Entre os testemuños de Junyent, hai un que recolle os feitos ocorridos cunha enfermeira. A diferenza doutros, esta enfermeira non tiña inconveniente cando o enfermo se dirixía en catalán. Pero unha vez, en plena crise, gritou para que lle falase de español. Junyente refírese expresamente a que ocorreu nun momento crítico, pero conta a continuación que estes berros lle fixeron revivir todas as humillacións que sufriu na súa vida por falar en catalán. Precisamente iso é o que hai que evitar: acumular nun momento tan delicado recordos negativos que nada axudan.

Lembra moi ben como os avós destacaban de cando en vez que lles tocaba o médico vasco. Toca, si, a lotaría de Nadal. Porque non é tan simple como pór nunha mesita un cartel que diga “Hemen euskaraz”. Non é tan sinxelo como marcar cunha x que no plan de parto gustaríache ser atendido en eúscaro.

Ocorreu hai un ano. Optou voluntariamente por un hospital comarcal máis pequeno, xa que o que lle correspondía era máis grande en anacos e, por tanto, representaba máis monstro e, en consecuencia, máis castellanohablante. Pero o parto apenas tivo nada do que imaxinara. Aínda non se han cicatrizado as feridas. Aínda non ten palabras para pronunciar o que sentiu o xinecólogo cando entrou na sala de partos despois de trinta horas. Eraldi hau, nik bideratuko dut. Sabe que co cambio de idioma cambiouse a forma de falar, desde o golpe. E, si fose posible, prefería non lembrar o resto.

Desde entón, busca as palabras dos demais. No libro Unha nova creación de Estitxu Fernández, os relatos de Nahia Alkorta déronlle tanto arrogancia como caricia. Segundo Alkorta, os dereitos lingüísticos tamén teñen a súa carga na violencia obstétrica e o castelán utilízase como instrumento de poder. Alkorta fala de autoridade e da Garda Civil. A falta de máis palabras, talvez así o poida contar en diante, que coa pata aberta ingresóuselle a Garda Civil na sala de partos.