Si non se pode cantar, amar e bailar (ou dúbida), non é a nosa revolución”, afirma Anari, na versión en eúscaro da canción asturiana Vinu, cantases e amor do asturiano Nacho Vegas. Por este camiño discorre o colectivo Harrika, que, partindo da música tecno, organiza cada mes festivais quir e feministas no Jimmy Jazz de Vitoria-Gasteiz. “Queremos impulsar o movemento de liberación das salas de festas. É dicir, dar unha volta ás salas de festa”, explica Galder Beramendi, membro do colectivo Harrika.

Trátase de promover modelos festivos baseados no coidado e, sobre todo, crear un espazo de liberdade para mulleres e persoas sexualmente disidentes: “En Euskal Herria e en moitos lugares, desgraciadamente, as festas son dos homes cisheteros, non só en cantidade, senón polo modo de coller o espazo e estar organizadas de face a eles”.

Por iso, á hora de organizar a festa, as mulleres e as persoas son os xéneros sexuais disidentes e para eles gárdanse as primeiras filas da sala. “Os festivais de Tekno son moi masculinos, por iso é a nosa responsabilidade e o noso traballo garantir que as primeiras liñas da festa sexan para mulleres e identidades subversivas”, explica Uxue Alonso, membro do colectivo Harrika. Tamén elixen aos artistas de cada noite en función deste criterio. Ademais, teñen en conta a presenza de artistas novatos, de longa traxectoria, tanto locais como internacionais. Erika Roselló, Elena Barker, Beatrice e Alaine MRK son algúns dos artistas que visitaron a Pedra.

Os membros do equipo de vixilancia viran pola sala cun brazalete brillante. Trátase de que calquera persoa que necesite algo o identifique. “Nós non somos seguros e non estamos para tirar a ninguén. Tratamos de educar e explicar cando alguén non cumpre as normas, pero no ambiente de esmorga é moi difícil. Si non entenden que non poden xogar así, eliminámolos da sala”, dixo Alonso. Trátase dun grupo de sete mulleres que queren visibilizar o traballo que habitualmente realizan as mulleres nas “sombras”: “Á fin e ao cabo, o que fai o equipo de coidados é o que as mulleres e os disidentes fixemos sempre de esmorga, sempre coidamos e preguntamos aos demais como están”.

Aínda que teñen algunhas cousas consensuadas, xorden dúbidas e debates no colectivo. No caso do grupo de coidados, por exemplo, aínda que queren demostrar que o coidado está moi feminizado, ás veces pensan que pode ser “enriquecedor” a inclusión de persoas con xéneros sexuais disidentes, ademais de mulleres: “Non estamos pechos para que a xente vinga ou non veña, creo que a participación doutros disidentes pode ser bonita”.

O movemento feminista como base

Aínda que a consecución de espazos seguros é “imposible”, establecéronse unha serie de normas para tratar de garantir a vixilancia “ao máximo”. Por unha banda, no portal explícanse as normas da festa para que as persoas que acceden á sala pasen un pouco de criba. “Así a xente sabe a que espazo vai”, di Beramendi. Doutra banda, na entrada repártense adhesivos para cubrir as cámaras dos móbiles, xa que está prohibido facer fotos e gravar vídeos: “Grazas a iso, algunhas persoas saben onde van na entrada e deciden non entrar”.

Para Beramendi, este tipo de espazos ofrece a posibilidade de estar “máis cómodos”. El, por exemplo, vístese e maquilla máis tranquilo cando vai á Pedra: “Canto máis espidas non significa que sexas máis libre, pero é verdade que ao non poder sacar unha imaxe, podes sentirche máis cómodo vestido ou maquillado con algo que normalmente non levas”. Con todo, non hai estética fixa e cada un pode porse o que queira. Engade que xogar coa estética pode axudar a expresar a identidade: “En Euskal Herria somos moi cadrados para as festas; ter un espazo para fomentar a creatividade é fermoso”.

Ademais, dispoñen dun protocolo para atender as necesidades de cada momento e están a preparar outro máis “profundo”. “Estamos a aprender constantemente e o que máis dúbidas nos suscitou foi como responder as agresións contra os xéneros sexuais disidentes. Tivemos que traballar moito e imos cambiando constantemente”, sinalou Alonso.

Alonso encárgase dos protocolos: “Crear un protocolo é moi sinxelo, o máis difícil é polo en práctica. Iso é o que máis me preocupa, por iso continuamente estamos a aprender e cambiando”. Estes ambientes festivos non xurdiron da nada, senón que se basean nunha serie de medidas que o movemento feminista reivindica desde hai tempo: “Non inventamos nada, teño claro que se esta festa é posible grazas aos avances, aos traballos e aos protocolos realizados polo movemento feminista. Sempre estarei moi agradecido”. Durante o proceso, Ehgam tamén falou cos membros do Movemento de Liberación Sexual de Euskal Herria.

Aínda que a festa principal celébrase ás 01:00 no salón Jimmy Jazz, ás 22:00 no bar Txapelarri de Vitoria-Gasteiz comezan a quentarse para a festa. Nela participan artistas da zona de Vitoria-Gasteiz que inician DJ no mundo. Despois, as DJs do colectivo Harrika abren a noite, seguidas dunha performance e dun coñecido DJ.

Unha xanela

Diego Ramírez de Ganuza non ten claro cando foi a primeira vez que se marchou á Pedra, pero sabe que foi a terceira ou quinta na Pedra. Desde entón estivo presente en case todas as Penas. sente cómodo e di que é unha “xanela”: “Si es unha persoa disidente Harrika dáche a seguridade de vestir cousas diferentes ou pezas disidentes”.

A diferenza da pedra, outros espazos de esmorga en xeral son “moi estraños” pola necesidade de dar explicacións e educar “constantemente”: “En Vitoria hai espazos kuir, pero moitas veces están ligados á educación, é dicir, como somos persoas kuir impónsenos ter que educar aos demais. Pero eu non son mestre de ninguén e non teño que estar a xustificar como son e explicando a ninguén”.

Por iso, Ramírez de Ganuza cre necesario un punto de encontro para os cisheteros que están fóra da norma combinando a inclusión e o coidado: “É moi difícil que un espazo sexa seguro e inclusivo á vez, pero Harrika quere conseguir ese obxectivo co equipo de vixilancia, co colectivo e desenvolvendo unha comunidade, paréceme unha idea moi atractiva”. Considera que é necesario lograr un equilibrio entre inclusión e seguridade: “Se queremos que un espazo sexa inclusivo, para ben ou para mal, habería que incluír a todas as persoas. Iso ten un perigo, temos que atopar camiños para combinar ambos”.

Considera que é necesario entrar e reforzar entre todos os axentes que participan na Festa: “Como persoa Kuir, a regra hetero é moi dura e todos coñecemos como lles gusta o protagonismo aos que están na norma hetero”.

Festival contra festivais

Levan dous anos organizando noites de tecno, pero antes empezaron a sementar sementes. No ano 2018 organizouse en Álava un festival chamado Harrikada. O obxectivo era traer o ambiente dos bares de Berlín a Euskal Herria, pero coa pandemia todo quedou abandonado. Hai dous anos ofrecéronlles a posibilidade de organizar unha festa cada mes na sala Jimmy Jazz. Desde entón, a festa organízase os segundos venres da maioría dos meses.

O festival 2018 foi un ensaio e este ano teñen previsto organizar o Harrikada Festibala. “É bonito o que facemos dentro da sala, pero tamén queremos saír fóra”, dixo Beramendi. Terá lugar do 26 ao 28 de xullo en Izarra (Álava). Pretenden axuntar a música tecno, a vixilancia e o medio rural. “Queremos facer un festival contra os festivais. Agora, en Euskal Herria, os festivais macro cobran protagonismo e estanse comendo pequenos. Son grandes e enormemente masificados, tocan os artistas de sempre e baséanse nas lóxicas do capital, é dicir, no consumo”, engade.

A idea é facer un festival “pequeno” para 300-500 persoas e tecer unha rede. O festival contará coa participación de grupos vascos e internacionais: “Queremos ser escaparates dos colectivos que traballan o tecnico vasco”. Por iso, foron invitados colectivos como EMA, Apeta, Mixthética, Redlux ou Freen. No ámbito internacional, Nastia e Tauceti foron convidados. Por tanto, haberá artistas de diferentes estilos, pero todos se basean no técnico. Poderanse escoitar melodías escuras, rápidas, lentas, de tensión, etc. mantendo sempre a esencia da Pedra. “Non traemos ese duro tecno que hai no mercado; traemos un técnico máis cómodo e bailable para alguén que non o coñece”.