O proceso de reforma da Lei de Educación da Comunidade Autónoma do País Vasco, que levantou pos e encheu moitas páxinas dos xornais durante moito tempo. A lei aprobada o pasado mes de decembro suscitou o enfado de moitos membros da comunidade educativa e un dos temas que provocou o resentimento foi o dos modelos lingüísticos. Os modelos A, B e D seguirán vixentes na nova lei aprobada, polo que a escola non poderá euskaldunizar aos nenos e nenas non vascohablantes maioritarios neste país.

É de supor, por tanto, que en moitos pobos haberá que seguir realizando campañas de matriculación no modelo D, para convencer ao proxenitor que ten dereito a elixir entre un modelo e outro, de que o modelo D é a única maneira de que os nenos aprendan en eúscaro, a garantía de que sexan donos de dúas linguas, o que será moi beneficioso para o neno, etc. Argumentos de fai 30 anos agrupados noutra celofa. A verdade é que parece un pouco preguizoso e preocupa.

Preocupación porque hai tempo que se demostrou que os modelos A e B ofrecen resultados moi pobres, e que o modelo D tamén ten moito que mellorar e non pouco. Si non se recibe en casa ou se recibe a medias e non dá clase, como debe desenvolver a competencia en eúscaro? Si vive nun pobo moi euskaldun, é máis fácil (son os mínimos), pero canto máis erdaldun viva na contorna, máis difícil será. A escola non pode euskaldunizarse soa, pero é unha peza crave.

Á vista de todo iso, sorprendeume o recolleito na entrevista realizada por Euskaltzaleen Topagunea a Oskar Zapata e Iñaki Sagardoi no xornal Berria, no número do 2 de maio, sobre as conclusións do estudo realizado en Navarra. Estaba a referirse a unha investigación chamada cada vez máis favorable. Subliñaban o aumento da tendencia contra o eúscaro en Navarra e a necesidade de traballar a defensa. Nas conclusións da investigación falábase da disciplina da ponte, da formación de alianzas ou da procura dun maior consenso, e expúñanse cambios tanto no discurso como nas liñas de traballo a traballar na práctica. En canto á educación, dicían: “O que basicamente mencionamos é que queremos un modelo educativo integral de calidade para Navarra, e para nós isto implica necesariamente acudir á universalización do eúscaro no currículo do alumnado. Debería ser un dereito de todos os cidadáns coñecer o eúscaro e recollelo na escola. Sabemos, con todo, que en Navarra temos realidades moi diferentes hoxe en día, e antes de alcanzar o obxectivo que expomos, deberiamos impulsar todos os modelos de eúscaro que temos na actualidade. Os modelos A, B e D poden dar un salto na calidade. Cada un ten os seus retos e características, por suposto, pero cremos que é o momento de dar un impulso a todos e actuar con ambición (…)”.

Eu vexo máis incapacidade que ambición. Unha gran incapacidade que estamos a cubrir en nome dos novos tempos e á sombra dos procesos de reflexión. A lema que utilizou a ikastola de Estella na festa Nafarroa Oinez, organizada en 1990, foi o de Ezquin. Aquel non podía levar consigo unha ambición: que co esforzo chegase á meta que poucos esperan! Hoxe chamamos ambición á discapacidade e non sabemos nin onde pór o destino.