Non sei si a exposición do proxecto artístico multidisciplinar Hamaika chegará ao teu pobo.

Xunto ás obras, once testemuños. Nel hai todo: medo, dor, rabia, esperanza, decepción, forza... testemuños escritos con agarimo. Persoas que viven na caluga afogando a quen sente o mal alento da ameaza. Todos eles conviven coas pantasmas dos aeroxeradores.

Tres mulleres faláronnos na presentación da exposición daqueles que algúns desexarían gardar en segredo. Entre os oíntes, a maioría eran mulleres. Non hai casualidade.

Que ocorreu nas nosas casas ao coñecer este macroproyecto eólico? Que tipo de explosión produciuse? Que rompeu antes, corazón ou futuro? Que bases son máis sólidas, que che dá a terra ou as dos partidos? Que che pode salvar, a lexislación a medida ou a xustiza poética?

Baixo as sabas afóganse as inundacións do lagrimal, sen ningunha esperanza de que chegue ao rescate. A partir de aí adquire a condición de pantasma. As teas que se utilizan para tapar os antigos cadros ocultarán os naufraxios que vive.

Tentas atopar agarres. No Concello. Despacho de Amigo Avogado. Internet. Alí, ao parecer, hai un grupo. Correos electrónicos. Chamadas. Grupos Telegram. E reunións. Reunións entre náufragos en mar dentro. Grazas a esas mans que che chegan, ás que che ensinan nadando e mergullando nesas augas.

Ao mesmo tempo, dun día para outro, no pobo, a túa vida entra en standby, non estás apagado, pero tampouco operativo. Aí, nas pavías.

Comezan as miradas transversais que che lembran que es un náufrago submarino. Comentarios confidenciais que che fan sentir ovella negra. En Derrepente, tes que aprender que non se pode falar do tema, que é inapropiado criticar eses 1.398 voos que saíron de Loiu en Semana Santa; que as accións do grupo Rebelión Científica para denunciar a indiferenza dos políticos ante a emerxencia climática rompen a paz social. Como o fan as palabras e a presenza de grupos contrarios aos macroproyectos existentes en Euskal Herria.

Logo vén o silencio. Entre ambos xorde unha fronteira invisible. Chegas a crer que os movementos que usas só están na túa cabeza, ata que coñezas os resultados das reunións e acordos.

Rompíchesche dúas veces e en ambos os miles de pedazos.

Unha vez, co golpe das pantasmas da destrución do territorio que queres. Rompéronche. A dor é agudo. A solastalgia une os anacos.

Na segunda, hache desmenuzado a ruptura coa comunidade ou grupo que queres. Hanche triturado. Cascallo, resultado. O po foi arrastrado polo vento, como nos funerais.

E ninguén responde á pregunta que hai tempo: cantas megawatts custan esas rupturas que vives? A pregunta é poética, non seria, inútil.

Menos mal que che rescatará o congreso de náufragos.

E a arte quitouche a saba para deixar de ser pantasma dunha vez.