Atópanse nunha aula da Escola de Música e Danza de Hondarribia. Dispostas a contar o camiño que se está percorrendo xuntos. Jakes Txapartegi, pianista e estudante da escola, senta de costas ao piano. Diante está a pianista e profesora de piano Esther Barandiaran. “Cando era pequeno gustábame moito atravesar o teclado que tiñamos en casa”, conta Txapartegi achegándose ao piano e golpeando unha tecla. Ao catro anos empezou a facer contacto musical e a tocar o piano con sete. A partir do segundo ano estuda con Barandiaran.

Aínda que as partituras trataron de aprender en braille, Txapartegi cre que é “moi complicado” e “complexo”: “Cada símbolo Braille ten seis puntos e cada letra ten unha combinación. Na linguaxe musical hai moitos símbolos e as combinacións son moi amplas”. Por iso, en lugar de gardar as partituras en papel, gárdaas en audio. O profesor grava as mans individualmente e explícalle onde debe porse as mans. Grava máis amodo para que sexa máis fácil aprender. “Ten unha escoita moi boa e moi activa”, explica Barandiaran.

A pesar de estar satisfeito con esta técnica, nalgúns momentos foi unha preocupación para Txapartegi. Nun campamento organizado polo ONCE coñeceu a dous mozos madrileños que estudaban música en braille: “Dixéronme que era un problema do ONCE ou que en Euskal Herria non me garantían estudar música en braille. Volvín a casa moi preocupada”. Por iso, Barandiarán pasou unha entrevista co pianista Nobuyuki Tsujii, coñecido como Nobu. Tamén é cego e aprende por audio: “Nobu tamén dicía que era moi complicado, e iso tranquilizoume moito”.

Tamén traballan a complexión, a digitación dos dedos, a presenza, etc. Moitos profesores utilizan espellos para traballar a colocación das mans e para traballar o movemento das mans. Txapartegi aprende con técnicas sensoriais: “Esther dime moitas veces que toque as súas costas e os seus ombreiros para que eu tamén sinta movemento mentres soa”. Barandiaran mira ao piano e toca o piano coas mans de Txapartegi sobre o ombreiro. “Sinta como está o meu brazo aquí. Sentir. Agarre ben”, dille.

Colócanse xuntas, Barandiaran rodea a Txapartegi con brazos e coloca as mans sobre as mans de Txapartegi. Comezan a tocar o piano. Barandiaran dirixe as mans de Txapartegi aumentando e diminuíndo a forza. Despois colócanse detrás e presionando co dedo sobre as costas comezan a traballar o movemento de todo o corpo. Txapartegi empeza a tocar con paixón e moito mimo a Barandiaran rumoreando ao oído.

Concurso de alta esixencia

Barandiaran identifica as necesidades, desexos e capacidades dos alumnos e propón retos en función diso. Por iso, hai dous anos propuxo a Txapartegi participar no Campionato de Euskadi de Mozos Músicos. Hai dous anos obtivo o segundo posto e este ano o primeiro. “Este ano estaba máis tranquilo porque coñecía o campionato. Cando gañei sentín moi contento”, explicou.

Aínda que gozou do proceso, destacou que neste tipo de competicións o nivel de esixencia e compromiso adoita ser “moi alto”. Ademais, na maioría dos casos só participan alumnos dos conservatorios: “O premio foi tamén da escola porque puxemos no mapa unha pequena escola dun pobo”. Interpretou tres obras clásicas, algunhas das cales tivo dúbidas ao principio, pero ao final está contento coa elección: “Ao principio non me gustaban dous”. As obras do torneo presentáronse a un concurso organizado polo ONCE.

Tamén sentiu outros medos, coma se o piano estivese ben ou non: “Cando falta pouco empezo a preocuparme; e si o piano non está ben? E…”. Con todo, cada ano tenta aprender a xestionar o nerviosismo. Cada vez é máis consciente do público: “No piano céntrome moito, pero tamén escoito público para sentir reaccións e enerxía”.

Mostra como se coloca no piano cando está no tablado. Para iso, senta mirando ao piano, mídese a lonxitude cos brazos, tócase a nota ou parte central que debe estar á altura do embigo e tócase os primeiros acordes da obra, colócase as costas e comeza a tocar a melodía. Engade que o piano lle achega “moito”: “A música en xeral é un medicamento para a alma. O piano é como ser compañía, nunca te sentes só”.

UNHA PARTE DO CORPO?

“Os dedos, porque os utilizo para tocar o piano [tocou o piano], porque me gusta moito facer caricias cos dedos [acariñou a man] e tocar as cousas, e dan moita información”.