As mensaxes subliminares son comunicacións unidireccionais inapreciables para a conciencia do receptor que poden influír no seu desexo, comportamento ou pensamento consciente. Por iso, a mera existencia dunha mensaxe subliminar eficaz pode ser considerada como unha manipulación: unha intervención ilícita na actuación allea por medios ocultos.

No ámbito da comunicación humana, as mensaxes subliminares teñen certa relación coa comunicación non verbal cando estamos ante o noso interlocutor. A comunicación non verbal comprende os xestos faciais e a coreografía corporal, a entonación da voz, o ritmo, a velocidade ou o timbre; os xestos sutís da cara ou das mans, os cambios débiles da postura, unha mirada lixeira ou penetrante que acompaña ás palabras. Segundo os estudantes, a maior parte da información transmítese a través dos contactos cara a cara. Na actualidade, na comunicación escrita (sobre todo nas mensaxes curtas de chat) incrementáronse os pictogramas que imitan expresións faciais, a través dos cales transmitimos os estados de ánimo; os emoticonos de prestixio.

Ao parecer, cando comezaron a investigar a linguaxe non verbal, fixérono pensando nos comerciais, directivos e executivos. Aos poucos ímonos achegando ao tema. Isto nótase claramente nas campañas electorais, que son sobre todo reportaxes públicas sobre os candidatos (imaxes propagandísticas, mirando a distancia con profundidade metafísica ou sorrindo a cámara con moita autoestima e seguridade).

A publicidade utiliza todos os medios ao seu alcance para vender produtos, calquera produto. "Vender" aquí podemos entendelo de forma verbal ou diferida, xa que o obxectivo é xerar unha opinión favorable a un produto que se vende literalmente a medio ou longo prazo. Tanto a publicidade encuberta como a subliminar están expresamente prohibidas. Neste último caso, a ilegalidade afecto á súa versión dura, é dicir, ás técnicas que incorporan estímulos que non percibimos. Pero á marxe diso, a alma da publicidade máis sofisticada é precisamente a emisión de suxestións e mensaxes indirectas non explícitos. A través de cores, formas e palabras de dobre sentido, melodías moi elixidas, voces suxestivas de gran sex appeal, etc., consegue crear nas receptor asociacións e predisposicións positivas a favor do produto que quere vender (isto, recoñézoo, non serve como explicación no caso dos anuncios publicitarios de radio e os intrusos, cuxos mecanismos de influencia non podo entender).

Algunhas constantes que aparecen continuamente no discurso pedagóxico pola innovación fixéronme pensar en todos estes temas. Por exemplo, cando din que a súa é un ensino “cooperativo”, “activa” ou “inclusiva”, ou un ensino “centrado no alumno”, un ensino “personalizado”... que mensaxes realmente estanse transmitindo por baixo? Si, estou a preguntar que mensaxes subliminares están a transmitir ao noso lado emocional, de forma maliciosa, tratando de eludir os filtros de racionalidade crítica. Porque creo que cando presentan as súas propostas como "aprendizaxes activas", por exemplo, están a suxerir que o resto é unha aprendizaxe pasiva. Pero o certo é que non hai aprendizaxe que poida ser pasivo. Pois con todo isto. O que se chamou "nova escola", é vello desde hai tempo. Os seus argumentos oponse a unha escola inexistente hai décadas. Necesitamos menos publicidade emocional disfrazada e máis debates racionais, un lobo.