Ha pasado un ano desde que ao Oeste equivocóuselle a guerra de Ucraína. No xadrez dise que un xogador está en posición zugzwang para que se vexa afectado por calquera movemento que poida realizar. Si non tivese que facer ningún movemento, conseguiría o empate, pero se é a súa quenda, fíxoo o seu.

Si en 2024 Ucraína mantivese a fronte de guerra, Bruxelas non querería facer ningún movemento. Pero Kiev non é capaz de resistir, nin polo menos mentres Ucraína segue coa escaseza de homes e armas. Por iso, a Occidente só queda mover a ficha, acudindo a negociacións con tinguiduras de capitulación ou escalando en guerra a medida que colapsa a liña da fronte.

Si atendemos ás declaracións da maioría dos políticos e gobernos da UE, parece que a guerra contra Rusia está máis cerca que nunca. Os medios de comunicación bombardéannos cada día coa posibilidade de normalizar o escenario bélico e o aumento do gasto militar en beneficio dos Estados Unidos. A opción é escalar. Emmanuel Macron sinalou claramente que si o exército ruso seguise avanzando estaría disposto a enviar soldados a Ucraína. Pero este movemento tamén é perdedor pola posición de zugzwang en Bruxelas. Á crise socioeconómica da UE habería que engadir unha perda humana e material. Por non mencionar o escenario dunha posible guerra nuclear. Con todo, parece que non importa, porque a UE está empeñada en tomar decisións contrarias aos seus intereses. Pero como foi posible? A hexemonía cultural de Estados Unidos en Europa.

Nos procesos de construción da hexemonía dunha superpotencia interveñen catro dimensións: económica, militar, político-diplomática e cultural. Os dous primeiros aseguran material de hexemonía. A base da construción e o motor é económico, sobre o que se apoia o reforzo militar. Con todo, para manter a hexemonía a medio e longo prazo é necesario desenvolver unha dimensión político-diplomática. A superioridade política e diplomática é a última expresión da superioridade económica e militar, os subalternos aceptan unha situación subordinada polo pragmatismo. Con todo, buscan a autonomía na medida das súas posibilidades. Por iso, a UE falaba da necesidade de autonomía estratéxica ou Washington, entre outras cousas, espía a Merkel e Hollande, porque entre os supostos aliados había unha guerra económica de baixa intensidade.

O mantemento dos dominados a longo prazo require o desenvolvemento da dimensión cultural da hexemonía. Estados Unidos soubo desde o principio aproveitar a forza financeira para construír unha hexemonía cultural: a industria audiovisual, os medios de comunicación, as universidades, a ONG e, en xeral, a cooptación de cerebros e elites futuras doutros países. Cando a principios do século XXI comezou a decadencia económica de EE.UU., alcanzaron o cume da hexemonía cultural.

Co paso do novo século, a hexemonía cultural norteamericana comezou a erosionarse nas periferias, mentres que no corazón da besta, no que Josep Borrell chama xardín, continuou fortalecéndose. Por iso, nun momento no que Occidente está a perder privilexios, a sociedade europea móstrase culturalmente máis colonizada que nunca con Washington. O tamaño da disonancia cognitiva é tan grande que, máis que aceptar que estamos ao servizo dos intereses de EE UU prexudicando a Europa, preferimos dicir que defendemos a democracia, o feminismo, o ecoloxismo, os dereitos humanos, a liberdade de expresión ou a lexislación internacional, impulsando guerras ou protexendo os xenocidios.