Empecei fai un par de anos a investigación persoal sobre o tema da soidade, cando, a pesar de estar rodeado de xente, tomoume as vísceras polos sentimentos de soidade. A situación foi difícil de manexar: emocións incómodas como o medo, o non sentirse querido ou a dúbida permanente. Só cando esta sensación se reduciu puiden iniciar unha investigación sobre o tema. Desde entón seguín lendo materiais que tratan a soidade como tema, e os dous artigos que escribín en ARGIA sobre a soidade serían agora diferentes.
Un dos libros que cambiou esta mirada é o seguinte: The empty room de Emily Whit. A memoir (Habitación buxán. Unha memoria). Creo que é un libro básico, un material que se atopa entre a autobiografía e o ensaio. O autor que sente a soidade pon palabras e reflexións ao que lle ocorre, partindo da súa propia experiencia e reunidos coas conclusións extraídas das lecturas. Intercala o relato persoal cos testemuños doutras persoas e coa lectura sociolóxica, á vez que atopamos datos e teorías sobre o tema, avances das investigacións e conclusións. O libro é o resultado deste cóctel.
De lege Hemel (Ceo puro. Unha filosofía da soidade), o libro de Marjan Bouwmeester é moi distinto, é compacto e utiliza outro tipo de referencia. Non se le dunha maneira tan rápida, pero deume algunha pista para curar esa investigación que iniciei. Ao comezo do libro fai un interesante apuntamento: alude á distinción que fai o inglés para denominar soidade, solitude e loneliness. Na páxina 20 di: “En palabras do filósofo Paul Tillich expresa a gloria de que só hai palabras solitude, mentres que loneliness expresa a dor de estar só”.
Loria de estar só
Até agora falamos de loneliness nestes artigos. Pero tamén falaremos de solitude e da soidade elixida. Hoxe comezarei cun personaxe literario que será facilmente recoñecido por todos. A ver quen é o que inventades: é descarado, caótico, imaxinativo e valente. Inconformista, rebelde e amigo dos seus amigos. Ten moitas moedas de ouro e é economicamente independente. A súa forza é enorme e vive na compañía de dous animais, a compañía do mono e o cabalo, sen pais. Ten unha cara chea de pecas, é pelirroja e usa traxes de cores. Por suposto, refírome ao famoso Pipi Galtzaluze.
Aínda que non é elixido, e sobre todo fala de melancolía sobre a ausencia do seu pai, a soidade é para el unha soidade: gloriosa, chea de emoción e de posibilidades. Diranme que ten amigos e que os animais lles fan unha boa compañía. E si, así é. Pero Pipi é consciente da súa soidade e utilízaa para facer a súa vida. Por iso é capaz de ser o que os demais non esperan, diferente e poderoso.
A este fío veñen os dous libros seguintes: Antxine Mendizabal “Muller Desapiadada” e “Ollos no horizonte” de Miren Agur Meabe. Sobre o primeiro escribín con máis detalle na crítica de libros do número 2700 de ARGIA, pero o protagonista deste libro que mestura poesía e ilustración mergúllase nunha viaxe interior. Viaxa só para conectar co seu interior e construír así a súa personalidade lonxe das imposicións sociais. Para o protagonista a soidade é unha elección que lle proporciona o espazo e o tempo necesario para sentirse cheo.
Sobre a segunda, que dicir. O libro escrito por Miren Agur Meabe e ilustrado por Ane Pikaza é un tesouro. Neste caso tamén se mestura poesía e imaxe ofrecendo unha lectura sensorial completa. Coñeceremos ao único personaxe: o protagonista. O personaxe parte dunha situación coñecida a unha realidade descoñecida e ten que dar bastantes pasos sen querer, ademais só. Aínda que os primeiros episodios son máis escuros, é o relato dun camiño en busca de luz. Meabe fai un uso admirable da linguaxe, e con xogos de palabras, tons de poemas ou elección de palabras móstranos de forma intuitiva o camiño cara ao horizonte. As figuras da pícara tamén ofrecen un mapa interior con cores e simboloxía. A soidade é a escusa perfecta para buscar dentro neste libro.
No libro Journal of a
solitude (Diario dunha soidade) de May Sarton atoparemos palabras de alguén que elixiu a Soidade para reflexionar sobre varias citas. O principio di: “Vou empezar aquí. Chove. Desde a xanela vexo arce, algunhas das follas hanse amarelado, e ouzo falar só Punch, papagaio. A choiva acumúlase suavemente na xanela. Hai tempo, por primeira vez aquí estou soa para empezar a vida 'real'. Iso é sorprendente: nin amigos, nin amores ardentes, son a miña vida real si non teño tempo para explorar o que está a pasar ou o que pasou. A vida sería moi seca, sen esas pausas que nos alimentan e toléannos, pero só cando estou aquí soa son capaz de saborear a vida no seu conxunto, e a casa e eu iniciamos as conversacións”.
Mostra claramente que a soidade constitúe a súa vida. O illamento dálle tempo e espazo para dar sentido á súa vida, a oportunidade de mirar e reflexionar sobre os conflitos internos, de estar consigo mesmo.
Cando pensei nunha serie de artigos sobre a soidade tiven claro que este sería o último. Primeiro sentín a necesidade de mostrar os aspectos dolorosos da soidade e individualismo, tentando afastarse da naif. E porque para min tiña sentido seguir a orde na miña experiencia relacionada coa soidade. Pero quería dar cabida á soidade que chamamos soidade e ás soidades elixidas. Porque, como vimos, a literatura tamén recolle esta experiencia e porque gozar da soidade pode ser fermoso polo que aprendín neste camiño.
No diario Berria do 4 de xaneiro, Maixa Utrera Puelles recibiu a opinión e a mirada de varios expertos. Os expertos falan dos perigos de idealizar a soidade. Pero tamén din que é necesaria unha práctica para coñecernos e facer cambios: “Aritzeta centrouse na introspección e na procura do eu: ‘Si queres aprender a estar só debes identificar e amar os tesouros e escuridades que tes dentro. E, paradoxalmente, a túa capacidade para estar cos demais e ser feliz aumentará’”.
Comecemos, pois, o 2024 na bela compañía: a dos demais, ou a de nós mesmos.
Nota previa ao comezo: A historia que aquí se conta é unha historia baseada na realidade. Algúns fragmentos están ficcionados por un proceso creativo. No entanto, en defensa da memoria histórica, os nomes e apelidos e demais datos que aparecen son certos.
A pel está... [+]
Xabier Zabaltza Perez-Nievas historialaria, idazlea eta EHUko irakasleak 'Euskal Herria heterodoxiatik' izeneko liburua plazaratu berri du. Bertan dio Euskal Herria ezinbestean euskara eta euskal kulturaren bidez eraiki behar dela eta horretarako funtsezkoa dela euskara... [+]
Sempre levo unha cámara encima, sen unha funda no bolso para sacala baixo calquera pretexto. Pasei o último ano fotografándoo todo, na medida en que a miña leitmotiv académico e político non ten tempo libre, coma se na frenesí salvaxe algo se quedou inmortalizado. Foi un... [+]
O meu irmán, seguindo os estereotipos da súa idade, lanzoume unha desas preguntas curiosas: “Onde entraron os paraugas?” Tiven que responder, non sei, non sei quen os levou. Entón o meu irmán, coa mesma rapidez con que se lanza, preguntoume: “Quen roubou os... [+]
-Era unha tarde corrente. Para o rape”. Esta noite é a que nos conta Maite Mutuberria neste álbum. O libro ten moi poucos textos e as imaxes cóntannos moi ben o desenvolvemento da historia.
Desde o principio podemos ver nas ilustracións un rape grande e tranquilo, ben... [+]
"Euskara eta euskal literatura, programaketatik ikasgelara" jardunaldian parte hartu zuen Katixa Dolhare Zaldunbidek. Seaskak eta UEUk antolatu Udako Ikastaroen barne. Bere problematikak horiek ziren: Zer leku du literaturak hezkuntza programetan eta nola landu euskal... [+]
A pesar de que pasaron dous séculos, o problema dA Plutónica non se pode deixar desvanecer no pozo do esquecemento. Ademais de 200 anos atrás para coñecer a historia dA Plutónica, debemos remontarnos alén do océano, Montevideo.
Os irmáns José Rosendo e Valentín... [+]
Distinguir ás estrelas fugaces das luces dos avións non é tarefa fácil. É un traballo que só se pode facer nas noites que regalan os longos días de verán.
Acabo de comezar o verán e coa mochila chea hei dado un paso fóra da porta da miña casa, para estar dúas... [+]
O que se achegue a este libro, en primeiro lugar, estará con G. Atópase coas imaxes de Mabire. Son imaxes de estilo cómic, trazos moi precisos e vivencias de cor celestial que axudan a interpretar con facilidade personaxes e situacións. Estas imaxes coinciden co texto, que... [+]