Protexer unha lingua é unha decisión política, tanto como censurar ou reducir unha lingua". Estas son as palabras explicativas que fixo o presidente español, Pedro Sánchez, tamén presidente do Partido Socialista, en setembro, no medio da polémica suscitada pola defensa socialista da posibilidade de utilizar o eúscaro (e outras linguas oficiais do Estado) no Congreso español.

Sánchez falou moi ben, pero no que respecta aos vascos, a práctica do seu partido durante anos está no outro extremo, para non confiar nesas palabras. O Partido Socialista Obreiro Español practicou a exclusión dos vascos en Navarra e manifestou a súa vontade de continuar niso. Na CAV, os dereitos dos vascos e a protección xurídica do eúscaro fóronse obstaculizando, e segue niso, son moitos os exemplos. O PSE e o PSN, sucursal do PSOE, non quixeron asumir a responsabilidade dunha transformación social que persiga a igualdade de dereitos lingüísticos; non quixeron ir antes educando á sociedade no respecto ás linguas minoritarias, na igualdade dos dereitos dos falantes. Mesmo obstaculizaron calquera medida que puidese supor a garantía dos dereitos lingüísticos dos vascos, e mostráronse orgullosos diso. Non foron poucos os períodos de exposición de actitudes agresivas, antieuskaldunes e moi españolas. Dalgunha maneira, quixeron aparecer como un muro de contención da recuperación do eúscaro fronte a sectores reaccionarios que lles acusan de non ser suficientemente españois.

En calquera caso, estes sectores neofranquistas golpeáronlles e pasáronlles, rexeitando as linguas propias dalgúns territorios do Estado español (Baleares, Aragón…) e restablecendo o dominio español. En consecuencia, agora PSN e PSE aparecen no mesmo saco glotófobo de Vox e PP. Non creamos, con todo, que isto preocupe demasiado ás franquías de Sánchez, que non impulsen modelos de inmersión en eúscaro na Lei de Educación da CAV, nin que descualifiquen da Lei do Eúscaro de Navarra para que non as equipasen.

Por iso, a pelota está sobre a cabeza dos nacionalistas, si deixou de estar, polo menos no que se refire ao eúscaro. Sexa desobediente ás sentenzas antieuskaldunes, ou partindo da práctica colectiva xeral de vivir en eúscaro, ou acordando e implantando políticas lingüísticas independentes, ou mellor facéndoas xuntas, pero aos vascos correspóndenos tomar a decisión política de protexer a nosa lingua e vivir en eúscaro.