Quen estivo algunha vez en Amillube non necesita dun razoamento gordo ante a chamada a converter este patrimonio natural nun ben colectivo: non hai máis que sentir a forza da natureza. Ademais, quen mellor para coidar esta zona que as mans dos cultivadores respectuosos coa natureza? A relación da poboación con esta paisaxe fortalecerase constantemente no val do Urola, cada vez que se poñan a disposición da cidadanía os alimentos sans xerados no mesmo.

A mesma práctica céntrase no proxecto Amillubi. No cadro desta reportaxe recóllense as accións concretas que se pretenden levar a cabo en Amillubi e as razóns que o impulsan. Pero reunímonos con Mirene Begiristain Zubillaga, Ioritz Aizpuru Goitia e Myrian Imaz Juaristi, membros do seu equipo promotor, para coñecer a visión estratéxica que sustenta este proxecto. Preguntámoslles que traerán as terras do Amillubi e contéstannos: "Esperanza. Nestes tempos, os proxectos de futuro son realmente necesarios, non podemos quedarnos no diagnóstico. Porque, á vista dos diagnósticos, non falta razón para este tipo de proxectos: as dificultades e dificultades que teñen os baserritarras para manter os seus proxectos produtivos, os prezos dos alimentos e a cantidade que reciben os agricultores... Amillubi dá esperanza, este é un proxecto estratéxico pero desde a práctica. Non altera os problemas estruturais, pero responde a diversos problemas estruturais do sector".

O lector de ARGIA lería a miúdo estes problemas: as condicións de traballo dos produtores, a falta de substitución, as dificultades de acceso á terra como consecuencia da artificialización e a especulación da terra..., polo que queren pór en Amillubi "ferramentas para a solución destes problemas desde a práctica": "A substitución é un dos problemas máis graves que vive o sector primario. Ás persoas que queiran empezar deixaránselles as terras en boas condicións en Amillubi, onde tamén recibirán apoio para iniciar o proxecto. Pero xunto a isto, as condicións laborais son outro problema grave; a xente non queda no cultivo porque non hai condicións. En Amillubi queremos crear boas condicións de traballo de forma colectiva". Tamén destacaron que a costura da rede entre produtores e axentes cidadáns dos alimentos é unha boa achega.

Con todo, quixeron deixar claro que o problema é estrutural e que terán que seguir afectando a nivel político: "As políticas públicas teñen unha gran importancia para o futuro do sector primario, e as políticas actualmente en marcha non responden a estes problemas. Pero non podemos esperar nin mirar fóra. Nós desde nós e desde o pequeno imos dar algunhas respostas con este proxecto concreto, dentro dunha estratexia, sabendo que os problemas estruturais seguirán aí".

Desde a pequeñez e a práctica, cal é a estratexia que van sementar no solo? "Amillubi ofrece ao País Vasco a posibilidade de construír unha estratexia de soberanía alimentaria a través de alianzas. Non temos soberanía alimentaria, e en canto á accesibilidade, en moitos casos esquécesenos que non temos garantidos os alimentos cotiáns. Se se pechasen os límites, só o 10% do que comemos é local. Temos definida a estratexia de soberanía alimentaria, pero nos faltan estruturas para dar saltos de escala suficientes. Amillubi pode dar esta oportunidade se, seguindo a senda das alianzas que se consolidaron en Amillubi, créase Lurzaindia Sur".

O proxecto Amillubi foi presentado á cidadanía o 1 de decembro en Azpeitia e está dispoñible na Feira de Durango a seguinte presentación: o 8 de decembro ás 15:30 en Landako gunea. Hai que traballar para recadar os 390.000 euros necesarios para a compra e reparación de terreos e caserío de Amillubi (ver cadro de formulación económica)... e para crear xa Lurzaindia Sur? Obsérvase que o sector primario está afeito a ter o ollo na futura colleita. Así nos explicaron con máis profundidade a oportunidade de futuro entre tres membros: "Dicimos que Amillubi pode ser o primeiro paso de Lurzaindia Sur. Lurzaindia ten unha traxectoria de dez anos no País Vasco Norte, e coa colaboración de diferentes axentes logran obter terras e polas a disposición dos produtores. Isto permitiu a consolidación de novos produtores no sector e permitiu aos xa existentes estabilizar as súas producións. Amillubi é o noso proxecto de momento, pero pode ser o primeiro paso para traer a iniciativa Lurzaindia ao Sur. Estamos en contacto con Lurzaindia". Con todo, quixeron deixar claro: "Isto non o fará só Biolur, haberá que facelo con outros axentes". Din que para empezar o proxecto Amillubi é necesario tecer alianzas, como explicaremos máis adiante nesta reportaxe.

Con independencia de que se inicie ou non Lurzaindia Sur, o proxecto Amillubi, que de momento terá 90.000 metros cadrados de terra, ten a oportunidade de crecer de face ao futuro. Porque o ámbito que limita cos seus terreos é propiedade do Goberno Vasco: Ten 260.000 metros cadrados e son solos cualificados como agrícolas. Os tres membros de Biolur téñeno claro: "Isto dá para moito a alimentación de toda Gipuzkoa. Todo meandro pode ser un punto importante de produción alimentaria. Será un camiño que hai que impulsar desde as políticas públicas e Biolur, en función das súas posibilidades, estará disposto a participar e a animarse".

30 aniversario de Biolur

O proxecto Amillubi púxose en marcha no 30 aniversario de Biolur. Lembran a reunión extraordinaria de Biolur en Aizarnazabal para decidir se continuar ou non con Amillubi: "Ver con ilusión, tomar unha decisión colectiva e sentirnos apoiados naquela asemblea aos membros da fundación de Biolur fai 30 anos dános seguridade". Pero para chegar á decisión, varios membros de Biolur e os seus creadores recoñecen comer varias fabas: "Tiñamos necesidade de compartir, a decisión tardou o seu tempo. Os fundadores de Biolur fai 30 anos apostaron sen rede e agora imos dar un novo salto, pero no colectivo e coa rede. É emocionante ver que rede construímos durante todos estes anos. Aínda que damos vertixe, non imos sós".

A Rede foise tecendo ano tras ano a través da colaboración, xa que Biolur optou por desenvolver proxectos con outros axentes propios: "A rede actual é froito do camiño percorrido durante anos. Nestes momentos creouse unha alianza que fixo posible emprender Amillubi, pero non desde cero, senón polos camiños que percorremos nos últimos anos. Coas asociacións de consumo, os concellos, os axentes sociais, as institucións, os axentes de economía social transformadora... xa desenvolvemos proxectos e esa forza uniuse en Amillub. Ademais, esta rede xa creada reforzouse co proxecto Amillubi, articulado". No cadro desta reportaxe pódense ler as alianzas que de momento se xestaron en Amillubin, e aínda se están ampliando moito máis os membros de Biolur.

Biolur está forte no seu aniversario: Conta con máis de 320 socios, dos cales a metade son baserritarras e a outra metade cidadáns e axentes. Para quen queira coñecer a Biolur e para quen queira dar sustento permanente a Amillubi como socio, teñen as súas portas abertas.

Violur está forte e de tempada, si, e dá alegría ver cal é o perfil que lidera o equipo de traballo do proxecto Amillubi: mulleres* campesiñas e/ou novas.

“En Gipuzkoa non hai outras terras deste tipo”

Amillubi é un lugar rico en biodiversidade. O meandro en forma de Ou do río Urola constitúe un núcleo de poboación singular. Así nolo explicaron os tres membros: "As terras da ribeira sempre foron fértiles/fértiis. Os solos de Amillubi son de gran valor agroecológico, teñen moita profundidade e aínda que estean xunto ao río non hai perigo de que esta zona sexa alagada". Ademais da terra fértil, o outro tesouro de Amillubi é a auga: "No contexto da emerxencia climática, a auga é un gran problema e en Amillubin a auga está máis asegurada porque está situada no meandro e recibe tamén augas de montaña".

Advirten de que na actualidade non existe en Gipuzkoa un terreo con estas condicións de cultivo: un terreo extenso e chan, fértil e ben situado logísticamente para facilitar o transporte dos alimentos xerados nel até a poboación... Que pasou coas fértiles/fértiis terras dos nosos pobos para que hoxe Amillubi sexa unha excepción? "As nosas mellores terras agrícolas hanse artificializado para construír casas, empresas, estradas e infraestruturas. Dáse prioridade a outros usos e a agricultura non se considera estratéxica. As mellores terras agrarias foron a vivendas, industria e mobilidade, especialmente en Gipuzkoa, Bizkaia e Nafarroa Garaia e Lapurdi".

Agroecología, a alimentación do futuro

É significativo que a finais de 2023 iníciense en Gipuzkoa dous proxectos considerados estratéxicos: un en Amillubi, agroecológico, baseado na colectivización da terra e que ten como obxectivo a soberanía alimentaria. E o outro no parque tecnolóxico de San Sebastián, o da maior multinacional da industria cárnica a nivel mundial, baseado na biotecnoloxía, orgulloso de ser a carne sintética e a que máis importa a nivel europeo. A alimentación do futuro está en xogo neste momento.

Toma a palabra Ioritz Aizpuru: "Está máis claro que nunca, neste contexto de crises climáticas, enerxéticas, etc., que debemos crear a nosa alimentación en formas respectuosas coa terra. Por iso temos que facer agroecología. A carne sintética, a comida producida no laboratorio... é máis importante que nunca pór en marcha alternativas".

Myrian Imaz séguelle: "Eu non entendo doutra maneira, son alimentos reais os que quero para os meus fillos e non os alimentos procesados, artificiais e emerxentes. Eu móveme especialmente. Vendo que cada vez temos máis problemas de saúde na zona... a responsabilidade da saúde debe ser cada un e iso lévame ás raíces e á pequena. Temos que demoler moitas estruturas e construír novas con sentido común".

Mirene Begiristain engade: "Cando Biolur naceu fai 30 anos, os creadores contan como lles miraban como hippies, e para entón en Europa as cousas movíanse na agricultura ecolóxica, os de aquí miraron a eses referentes. Durante estes anos aprendeuse e avanzado moito a nivel técnico. A agroecología pon encima da mesa, ademais do modo ecolóxico de produción, outras dimensións: vender nela, en condicións dignas, atendendo á nosa cultura... Na actualidade, a Declaración Europea tamén recoñece a agroecología como un camiño e a Organización das Nacións Unidas para a Alimentación e o Cultivo (coñecida como FAO) di que a nivel internacional a agroecología é o camiño a seguir. Pero o choque de dous modelos de produción e alimentación é evidente; como no momento en que na década de 1970 chamáronlle a revolución verde, a agroecología segue chocando con outros intereses. Cando expoñen carne artificial, impulsan o camiño da biotecnoloxía... están orientados a outros intereses, non están orientados ao coidado e a saúde do planeta e das persoas".

E ti? Que tipo de alimentación, cultivo e contorna queres para o futuro? Un paso para traballar este futuro pode ser a protección dun metro cadrado de solo do proxecto Amillubi (ver rutas no cadro).