Desde o 2 de outubro de 2020 estades sen subministración eléctrica no barrio. Que hai detrás?
Quérennos saír con forza das nosas casas. Madrid crece cara ao sueste, non hai outra forma de ampliar a cidade, e aí a Cañada Real estórbao, estamos seguros de que ten que ver coas grandes promocións urbanísticas do ensanche de Vallecas, Os Ahijones e Berrocales. Detrás están o Concello de Madrid e a Comunidade de Madrid, pero tamén o Estado español no seu conxunto, como cómplice destas vulneracións de dereitos. Levamos xa tres anos e catro invernos nesta situación.

En que condicións vivides?
Non podemos utilizar o frigorífico e a lavadora, nin temos auga quente nin calefacción. Os nenos non poden manter o ritmo da escola porque todas as materias están nas aulas virtuais e non teñen wifi e posibilidade de cargar os dispositivos electrónicos, acenden velas de traballo co risco de queimaduras ou incendio. Ademais, o Concello de Madrid non limpa os barrios e o lixo está tirada na rúa e derruban ilegalmente as vivendas; sucedeu que alguén se vaia de vacacións e á volta bote a vivenda porque o concello e a comunidade decidiron que esa casa está abandonada. Son frecuentes no barrio.

Os puntos 5 e 6 de Cañada foron os máis afectados polo corte de enerxía eléctrica, estando a pé a 45 minutos da cidade illados. Pero en Cañada non hai tendas e nos frigoríficos non podemos ter comida, polo que debemos realizar a compra con frecuencia. Lavamos as roupas a man, os recipientes en auga fría, quentamos a auga de ducha nas cazuelas e, con todo, as duchas están frías, polo que os nenos enferman con frecuencia. Si os fillos están enfermos, as mulleres non podemos ir traballar ou a estudar… Todo iso provocou un retroceso importante na loita que fixeron activistas e feministas até agora.

Ás mulleres aféctalles máis e, ao mesmo tempo, son vostedes quen en gran medida loitan contra esta situación.A conciliación familiar faise
moi pesada, asumimos a carga doméstica e non sabemos como facelo para dedicar tempo á loita. Antes de cortar a electricidade xa estabamos organizados, a asociación de mulleres Tabadol foi creada en 2007 co obxectivo de dotar ás mulleres de ferramentas para liderar a súa comunidade. Fixemos un gran traballo niso e na integración de mulleres marroquís e xitanas para a súa integración na comunidade madrileña.

Unha vez suspendido a subministración eléctrica fomos os primeiros en facer un chamamento á loita, e a asociación uniuse a numerosas institucións, asociacións e particulares políticos. Xuntos tratamos de socializar e protestar a situación do barrio; inicialmente fixemos manifestacións diarias durante vinte e seis días seguidos, e aos poucos fóronse sumando máis organizacións e persoas. Creamos a plataforma Civica para denunciar as vulneracións de dereitos e apoiar a loita pola electricidade. Reunimos a máis de 65 asociacións comprometidas cos dereitos humanos e publicamos un manifesto claro no que pedimos: “A electricidade agora, contratos e mesa de seguimento”.

O primeiro punto, o da electricidade, porque non aceptamos que nun barrio de Madrid non haxa subministración eléctrico. Contratos, porque queremos ser recoñecidos como cidadáns, como suxeitos con dereitos, para que poidamos pagar as nosas subministracións. Por último, a mesa de seguimento, porque cremos que non podemos facer avances no barrio de Cañada Real sen a coordinación entre os veciños e a Comunidade de Madrid, onde os veciños debemos estar presentes nas decisións que se tomen sobre o noso barrio.

Como influíu na saúde a falta de luz durante tanto tempo?En canto á
saúde física, os nenos e os recentemente nados sufriron moitos síntomas de conxelación, polo que un neno de seis meses morreu durante a tormenta de Filomena. O frío e a humidade aumentan o risco de aparición de infeccións respiratorias e a saúde de quen padecen este tipo de enfermidades crónicas empeora moito, entre outras cousas porque non poden estar conectados á rede eléctrica; as persoas diabéticas non poden conservar ben os medicamentos no frigorífico…

Pero afecto sobre todo á saúde mental, sobre todo en mulleres e nenos, porque somos quen máis tempo dedicamos aos fogares nestas condicións. Recordo que no limiar da Avaliación de Acceso á Universidade a maioría dos adolescentes tomaban pastillas antidepresivas por ansiedade. O rendemento dos alumnos cun alto nivel de estudos diminuíu considerablemente e non teñen a posibilidade de aprender o que queren ter. Cañada é un barrio moi novo cunha media de tres fillos por familia. Estes nenos, nenas e adolescentes teñen obxectivos e soños para o futuro, pero a situación cotiá dificúltalles conseguilos.

O Centro de Atención ás Vítimas de Malos tratos e Tortura Sir(a) elaborou un informe sobre a situación que viviamos os veciños de Cañada Real e concluíu que se trata dunha “contorna torturador”, sentimos que estamos a vivir unha tortura continua. A metade dos entrevistados afirma necesitar atención de saúde mental e que o 15,7% pensa con continuidade no suicidio. Colaboramos cos alumnos do Máster de Dereitos Fundamentais da Universidade Carlos III, que tamén elaboraron un informe analizando e denunciando a nosa situación.

A plataforma Civica denunciou ao Estado español ante a comisión de Dereitos Sociais do Consello de Europa pola interrupción da subministración eléctrica. Cal foi a traxectoria da denuncia? A
resposta que recibimos en outubro de 2022 foi que a comisión definiu o que estamos a vivir como unha vulneración de dereitos, e sinalou que non se pode aceptar unha sociedade que vive nestas condicións en Europa. Por iso, apertou ao Estado español para a inmediata instalación da subministración eléctrica. Pero el responde que non pode restablecer a electricidade porque o tecido eléctrico está envellecido e o veciño pode pornos en perigo. Cañada Real ten 50 anos, por que non houbo risco nos últimos 50 anos? Ademais, sinalou que é falso o que dixemos na denuncia, que aos veciños non nos falta nada.Presentamos unha alegación á resposta e agora estamos á espera da resposta da comisión. Temos moita esperanza neste comité da Unión Europea.

Denunciaron en España?Interpúxose
denuncia ante o Xulgado de Instrución contra a Comunidade de Madrid e a empresa de subministracións Naturgy, na que tamén nos dan a razón. O informe do experto encargado pola Audiencia Provincial revela que nas torres de alta tensión instaláronse aparellos limitadores de forza para evitar que cheguen o suficiente ás vivendas. Á vista dos informes, o Defensor do Pobo confirma que a de Cañada é unha emerxencia humanitaria que dotou ao Estado español de ferramentas para restablecer a electricidade. Con todo, non conseguimos que a luz volva.

Os nenos e nenas do barrio escribiron ao redor de 65 cartas nas que explicaron a súa día a día e fixémolas chegar ao seis relatores de Nacións Unidas, ao alcalde de Madrid, ao presidente da comunidade e á representante da Comunidade de Madrid, Cañada Real, que liamos ante o concello de Madrid en decembro de 2021.

A Organización das Nacións Unidas tamén nos deu a razón, todas as organizacións internacionais comprometidas cos dereitos sociais déronnos a razón, excepto o Estado español. Como dicía o Defensor do Pobo, o que está a suceder é unha emerxencia humanitaria e a catástrofe non é natural, senón provocada pola administración.

Ademais destas denuncias formais, que accións realizastes?Realizamos moitas
accións políticas, sociais e culturais para denunciar a interrupción da subministración eléctrica. Por exemplo, acendemos 4.000 velas en homenaxe aos 4.000 veciños afectados, coa seguinte frase: “Nós estanse apagando”. En Nadal, cando o Concello de Madrid utilizou millóns de euros para decorar as rúas sen que estabamos nós sen subministración eléctrica, xunto coa asociación Boamistura, iluminamos parte da rúa “seguimos loitando, seguimos ás escuras, queremos contratos para Cañada”.

No último ano construímos un parque xunto ao grupo Todo Pola Praxe, que ilumina o cartel “non xoga coa luz” mentres os nenos pedalean. Ademais, tres mulleres do barrio participaron na obra de teatro 400 días sen luz (400 días sen luz) e entre nós tamén fixemos unha pequena obra, Os nomes do medo. Estas son algunhas das accións que realizamos.

Que trato recibían das institucións antes de cortar a luz?
Cañada Real sempre estivo loitando porque ademais da subministración eléctrica vulnéranse dereitos fundamentais como a sanidade, a educación, o asfaltado, a atención social e comunitaria… Pero notamos a diferenza desde hai tres anos, cando o PP chegou ao goberno da Comunidade de Madrid. Tivemos conversacións co anterior goberno, pero co actual é imposible. Solicitamos en mil ocasiones unha reunión co presidente da comunidade, pero non nos fan caso, para eles só somos delincuentes. Tamén tentamos reunirnos coa empresa Naturgy, pero tampouco o conseguimos. É un barrio moi estigmatizado que reflicte o terceiro mundo de España, a pobreza extrema a nivel institucional e social.