O pasado 23 de marzo, a prestixiosa editorial francesa Seuil puxo en marcha unha nova sección literaria denominada “Voces autóctonas”. Na web Un livre dans ma valise (Un libro na miña baliza), o director da sección Laurence Baulande explicou que entón o obxectivo do proxecto é publicar novelas de autores autóctonos de todo o mundo para que veñan de “América, Asia, Pacífico, Oceanía [sic] e Europa”. De feito, ten como obxectivo ofrecer voz aos “Primeiros Poboados” porque “a súa literatura é dunha vitalidade tremenda”. Denomínanse “Primeiros Poboados” a aquelas poboacións que, segundo a Organización das Nacións Unidas, foron desmanteladas. Porque, sorprendentemente, entre os indíxenas hai auténticos “autores” capaces de producir poesía, novelas negras ou “literatura xeral”. A sección de “voces autóctonas” será, probablemente, a que outorgue “visibilidade” e “lexitimidade”, xa que outorgará de forma “militante” a palabra a “os que se calaron durante moito tempo”.

A primeira novela publicada é Cinq petits Indiens (Cinco pequenos indio). É unha historia “polifónica”, segundo a presentación, pero traducida ao francés por Michelle Good cre popular (Five little Indians) e Isabelle Maillet. Este libro ten unha calidade literaria indiscutible, ademais de difundir a lección sociolóxica das vivencias de miles de mozos autóctonos que foron liberados dos internados canadenses nos anos 60.

A segunda novela do departamento saíu en abril: Escrita por Melissa Lucashenko, Celle qui parle aux corbeaux (que fala con Belea), David Fauquemberg traduciu do inglés australiano. Neste apaixonado libro, repleto de violencia, seguimos a Kerry Salter, unha muller aborixe lesbiana, que nos leva con Harley ás súas familias e aos seus convulsos pobos. Unha historia moi abrasiva, escrita a un estilo moi vivo.

Ás dúas novelas, desde o inglés, nótaselles outra lingua. O segundo é sobre todo de argot e bundjalung. Pódenos facer dano, con todo, a quen baseamos a nosa personalidade no uso da linguaxe, pensar en páxinas a páxinas que na linguaxe dos opresores xurdiron, en xeral, esas novelas literalmente marabillosas. A produción que vén debería ser A femme grenouille (A ra Andre), do sami Niillas Holmberg, e iso si, de orixe samiano.

O feito de que a editorial Seuil considere unha sección especial lémbrame o ensaio de Markus Messling, L’universel après l’universalisme (Universal postuniversal) (París, PUF, 2023): Europa acaba aceptando que os seus valores universais anteriores non teñen en conta a pluralidade da sociedade, di Messlingen, e a verdadeira universalidade seguirá crecendo. En Bizkitarte, á cultura francesa non lle resulta tan fácil descartar o seu antigo dogmatismo, e inventa clasificacións especiais para tentar entender o que é exótico, para darse conta de que hai literatura fóra dos grandes campos.

En 2015, nun artigo de Enbata, Peio Etcheverry Ainchart sinalaba que non xogar sería reflexionar sobre se os vascos deberiamos clasificarnos como “autóctonos”: máis aló de todas as clasificacións, o noso verdadeiro reto real é perseverar e camiñar nunha vida cambiante e complexa.

Ler, pois, as obras de Good e Lucashenko, non porque sexan literatura autóctona, nin porque poidan clasificarse como literatura de xénero, literatura lesbiana, literatura post-colonialista, literatura realista ou como calquera outra, senón simplemente porque son literalmente escritas, é dicir, son literatura.