Aínda que o verán nos queda lonxe, nós atrasámonos aínda máis. A principios de verán. Que bonitos son os inicios, eh? Máis belas aínda, non só espertando interese, senón formando parte dun espazo de reflexión e articulación. 26 e 27 de xuño, II. Congreso de Coeducación e Pedagoxía Feministas en Igeldo. Durante dous días enredámonos ao redor da coeducación. Foi moi produtivo desde o punto de vista das dinámicas. Nin que dicir dos temas: coeducativos populares, autocuidado e coidado comunitario, espesfobia, arte coeducativo, masculinidad e homes novos, erótica marxinal… Tamén se impartiron dúas charlas marco. Pastora Filigrana, feminista, activista polos dereitos humanos dos xitanos, avogada e sindicalista do mundo laboral, falou de interseccionalidad. Mireia Delgado, pedagoga feminista, contacontos e profesora, pola contra, falou de pedagoxía feminista explotando de pracer a regra Hetero! na conferencia.

Esta última intervención chamounos a atención porque nos abriu o camiño cara á autocrítica. Nos últimos anos están a preocuparnos os que vimos recibindo das máis diversas escolas: que o ambiente se deteriorou entre os mozos, que o discurso da falsa igualdade tomou a boca dos mozos, o cansazo que mostran os mozos á hora de abordar o tema da igualdade, as “guerras de xénero” que xorden a través do tema… Para facer unha análise da situación, nos últimos meses reunimos diferentes asociacións e cooperativas que traballamos no sector. E démonos conta de que, ademais dos factores externos (discursos victimistas dirixidos aos mozos nas redes sociais dixitais, diversos marcos de pensamento que a ultradereitista estableceu na sociedade...), existen factores internos que non agravaron as situacións.

Comentamos que na educación formal estaban a detectarse dinámicas de prestación de servizos que se afastan do carácter comunitario e continuo que debería ter a educación, e que as dinámicas polarizadoras facían que moitas veces os docentes carecesen de ferramentas para abordar o tema; falamos de que cando atraemos aos mozos ao tema do feminismo, sobre todo por falta de tempo para profundar na complexidade do tema, os slogan teñen máis espazo do que quixesen. E tamén que ás veces as inquietudes e as dores dos que intervimos ocupan un lugar. Como di a filigrana, “todo ocorre constantemente e interrelacionado”, é dicir, non se pode separar o estado de ánimo dos educadores ou dos mozos das dinámicas de clase, non se poden liberar dos desenvolvementos das obras de cada un de nós, ou non se pode entender ao patriarcado sen capitalismo colonial, porque todo ocorre á vez.

Mireia Delgado, para que non nos desbordase, ofreceunos unha serie de ferramentas para educadores e profesores: Transgresio hooksen Ikasioa (Katakrak, 2023) ou Pedagoxía da autonomía (Século Vinte e un, 2008) de Paulo Freire, que nos recomendou, pero sobre todo axudounos na observación da nosa praza de educador. Nelas, sempre presente e sempre esquecida, como cheguei eu até aquí? Máis aló da visibilización do carácter político que ten o traballo de todo educador, convidounos a pensar dinámicas que nos serviron para desenvolver unha conciencia crítica no noso proceso de crecemento (e, por suposto, non nos axudaron). Aí hai moitas pistas que poden axudar no desenvolvemento do noso traballo.

É moi recomendable escoitar podcasts con motivo das xornadas. Pondo as mochilas de cada un mirando de que están formadas para seguir revolucionando a sociedade.