Entre os exemplos máis significativos da fraude do capitalismo verde atópanse dous macroproyectos iniciados polo Goberno de Indonesia: “A cidade ecolóxica de Nusantara” e “Zona verde industrial da comarca de Kalimantan”. Os danos colaterais sociais e ecolóxicos son tan grandes que predomina a falta de coherencia nos cálculos matemáticos. Si vanse cubrindo con palabras “verde”, “ecolóxico” e “carbono-neutro”.

En canto á cidade de Nusantara, desde 2019 o Goberno falaba dese propósito e o Parlamento aprobouno o 18 de xaneiro de 2022. En lugar de Jakarta, terán o seu capital e todas as institucións políticas, oficinas financeiras, funcionarios e xacobeos trasladaranse. A 1.200 quilómetros de Jakarta, a nova capital instalouse no centro da illa de Borneo, máis extensa, no medio dunha selva, nun espazo natural de 2.500 quilómetros cadrados. Foi debuxado como “cidade ecolóxica”: enerxías renovables, coches eléctricos, pensados para facer todo a pé, replantado o 65% da selva... Ser neutro en carbono para o ano 2045, absorber tantas emisións.

A elección da illa máis extensa de Borneo no arquipélago ten a súa importancia porque Indonesia é un país ameazado pola subida do mar. Cada ano saen ao mar un dez centímetros, eliminando as illas típicas e cuestionando o día a día dos cidadáns. Gundul e Betet acaban de ser devastados polo mar e outro catro teñen o mesmo azar a medio prazo: Salah Namo, Burung, Kramat e Kalong. Teñen o problema de reducir tanto a illa como a subida do nivel do mar. É o resultado dun bombeo excesivo e ilegal de auga que desfai os acuíferos subterráneos e mata as cargas dos edificios. Así, Jakarta salgue cada ano 10-15 centímetros –25 centímetros ao norte da cidade–.

Ademais, é unha cidade ameazada por tsunamis, volcáns, terremotos e inundacións, con placas tectónicas nunha zona de encontro. A estas ameazas naturais hai que engadir os danos das actividades humanas: 30 millóns de xacobeos e a súa actividade. O 55% da poboación e das actividades económicas de Indonesia está concentrada nela, o que lle sitúa entre as cidades máis contaminadas do mundo.

Adaptación á emerxencia en lugar de modificala

Realizou unha interesante análise deste macroproyecto en Nusantara: a nouvelle capitale Indonésienne, quand a fuite climatique se sustitue à a lutte (“Nusantara: A nova capital de Indonesia, na que a loita contra o clima imponse na loita contra o clima”) artigos científicos. Os investigadores fan unha conclusión lamentable: “En papel, é un proxecto economicamente viable, pero problemático en todos os demais ámbitos e que nos mostra claramente a incapacidade e falta de interese dos pobos fronte á crise social e ecolóxica. O quecemento climático afecto directamente a unha parte da poboación. Pero en lugar de cambiar as formas de pensar e de vivir prefiren non cambiar nada e volver empezar noutro lugar. Desprazar [Jakarta] é escaparse de costas ao problema”.

O macroproyecto ten un custo de 33.000 millóns de dólares e só o 19% está cuberto de diñeiro público (o presidente de Indonesia, Joko Widodo, asume o risco de que o 81% déixese en mans de multinacionais e de intereses privados internacionais e locais). Unha “aberración” segundo a poboación, sabendo que foi unha decisión “non excesivamente reflexiva” (os danos ao medio ambiente e ás súas poboacións autóctonas non se mencionan no informe do Tribunal de Contas de Indonesia de xuño).

Tres son os principais danos ecolóxicos que lamenta a ONG de Walhi. En primeiro lugar, polo que respecta ao clima, a deforestación e a confusión do ecosistema aumentará o cambio climático, xa que ademais de aumentar as emisións de CO2, tamén haberá outras alternativas para absorber as emisións de CO2. O segundo, a fauna e a flora da illa serán destruídas e tres, as construcións e as actividades posteriores, causarán unha forte contaminación. É dicir, a “cidade verde”, presentada como solución de saída, non fará senón aumentar a emerxencia climática na que se asinta.

Socialmente Nusantara é tamén un drama. En primeiro lugar, porque Bali, que vive no centro da selva borneana, roubou terras ao pobo autóctono, a cambio de dous soss e sen darlle a opción: “Pídennos ir, pero non sabemos en que condicións: non hai un criterio claro de compensación”, di unha testemuña ao xornalista de Reporter. Doutra banda, 30 millóns de xacobeos non poderán desprazarse. As circunscricións dos membros do Goberno, os funcionarios –cada ano son 25.000 funcionarios a partir de 2024–, os financeiros e os que teñen capacidade económica, eses si... pero os demais? Quen terá que estar na contaxiosa e ameazada Jakarta? Quen terá que migrar a outro lugar por necesidade? Os máis pobres.

En marcha tamén o maior complexo industrial “verde” do mundo

Ante a crise ecolóxica global, o polígono industrial de Kalimantan é un exemplo da elección de non conducir o cambio de paradigma. Tamén en papel “verde” e “ecolóxico”. Constrúense nun espazo natural de 30.000 hectáreas. A enerxía procedente das centrais hidroeléctricas, gasistas e solares da zona será comenenciuda para producir nelas tecnoloxías “verdes” de alto nivel –baterías de iones de litio, paneis solares, etc.–, extraendo os minerais e metais necesarios para estas tecnoloxías –Indonesia é o país con maior reserva de níquel do mundo, é rica en aluminio...–. A pesar da súa presentación como enerxía verde, son coñecidos os danos ecolóxicos destas minas e macrocentrales. En esencia, é significativo a listaxe de quen invisten nel, precisamente porque son multinacionais do sector do gas, o petróleo e o carbón.