Ultimamente estanse producindo cambios nas universidades de Hego Euskal Herria. O avance das eleccións españolas a finais de xullo acelerou algúns destes cambios e detivo ou atrasou outros. No anterior goberno de coalición en España o ámbito universitario estaba en mans de Podemos, e o partido violeta tiña varias propostas para incidir na situación universitaria. É de destacar que as decisións máis importantes sobre a normativa xeral das universidades tómanse fóra do País Vasco, é dicir, temos un baixo nivel de soberanía en materia de estudos superiores e investigación.

Entre os proxectos que non avanzaron atópase o intento de reforma dos ensinos universitarios de educación, que apenas tivo repercusión no ámbito público. Propúxose unha modificación profunda das titulacións de Educación Infantil e Primaria cara a febreiro-marzo. A pesar de que a proposta era impulsada por un partido como Podemos, considero que nela prevalecía unha visión bastante acrítica da educación (sen facer nin mención nos contidos á clase social ou ás desigualdades socioeconómicas, por exemplo). Pero, ademais, tiña un carácter centralizador, xa que desde España se decidían máis contidos que até agora, e desde as propias universidades e, no noso caso, desde Euskal Herria limitábase enormemente a capacidade de definir contidos.

Esta proposta, que se mantivo no caixón por diversos motivos, entre eles pola súa gran oposición, non ocorreu o mesmo coa nova lei universitaria LOSU que tivo maior repercusión. Para a elaboración da lei expuxéronse varias razóns: a mellora das condicións laborais do PDI, a democratización da gobernanza universitaria, etc. Naturalmente, a normativa ten unha introdución na que se indica que a universidade necesita maior financiamento para ir achegándose aos parámetros europeos. En concreto, maniféstase a intención de destinar o 1% do PIB á Universidade (na actualidade, por exemplo, na CAPV destínase o 0,4%). Pero, como digo, estas intencións non teñen carácter legal.

LOSU está en vigor e comezou a aplicarse. En canto a un dos seus obxectivos máis importantes, en canto á limitación da precariedade dos traballadores, produciuse unha situación paradoxal. Tal e como denunciaron os sindicatos da UPV/EHU e a Coordinadora de Precarios Traballadores, as condicións laborais das substitucións empezaron a deteriorarse enormemente coa entrada en vigor da nova lei. En substitucións, a partir de agora só abonar as horas de docencia, o que suporá unha importante redución salarial. Evidentemente, terá consecuencias na calidade do ensino. Mencionei que a situación é paradoxal, porque en realidade se vai a utilizar unha lei que tiña por obxecto mellorar as condicións laborais, no caso da UPV, para prexudicar enormemente as condicións laborais.

A verdade é que se podía facer outra interpretación da lei. Espero que así sexa, porque, como sinalaron os axentes citados, no outono vaise a producir un conflito na universidade pública vasca.

Pero, ademais, esta cuestión tamén ten que ver coa falta de soberanía á que se refire ao principio. E non só porque estamos a falar dunha lei decidida fóra do País Vasco, senón porque se trata dunha normativa que se elaborou tendo en conta as necesidades doutros territorios. Aínda que poida ser un instrumento para limitar a precariedade noutras universidades do Estado español (espero que así sexa), no noso país é, de momento, un instrumento para prexudicar as condicións laborais, e, en todo caso, non será un instrumento eficaz para as nosas necesidades.