Como xurdiu Urmuga e con que obxectivo?En
2018 tamén realizamos a iniciativa Osíxeno ao eúscaro en 6.000 metros. Doce mozos e doce sherpas novos de Euskal Herria reunímonos en Nepal e subimos dúas montañas de 6.000 metros e realizamos un paseo circular de 24 días ao redor do Everest. Para recadar fondos para sacar adiante o proxecto, organizamos un concerto na parroquia de Oñati. O programa do concerto levouno a cabo o director de orquestra Miguel Zeberio, quen me dixo: “A próxima vez temos que facer unha iniciativa que saque a música e a montaña”.

Apuntei nun papel o que el dixera e, estando na fronteira entre o Tíbet e Nepal, vin a nota. A altura e a montaña inflúen na cabeza, e aínda que ás veces pode resultar contraproducente, a min auméntame a chegada e alí tiven a idea de Urmuga. Alí faio o Himalaya, un límite de auga. Que é un límite de auga? Unha aresta, un fío que no noso caso atravesa Euskal Herria de oeste a leste, desde o porto de Angulo até o cume da Mesa do Tres Reis.

Nese sentido, fun desenvolvendo a idea: en dezanove días fariamos a fronteira da auga a pé e organizabamos concertos nos pobos de ao redor, co montañismo e a música, unidos pola cultura e o pobo. No Nadal de 2019 presentei a miña intención a uns amigos e nese inverno empezamos a organizar a primeira Urmuga.

A pandemia pillaríache de cheo no momento.Decidimos seguir adiante co proxecto cando
aínda estabamos no peche. Para o mes de maio tiñamos moito traballo realizado, non sabiamos que fixésemos concertos e podiamos xuntar xente. O problema foi por unha banda, pero por outro, tendo en conta que ese verán se organizou pouco, abríronnos moitas portas.

No ano 2020 tocounos a pandemia e este ano tocounos inundacións, inundacións electorais. Tocamos moitas portas para organizar o Urmuga: de concellos, de deputacións, do Goberno Vasco… Todos eles estiveron moi ocupados na preparación das eleccións, e agora veñen outras eleccións. Foi unha mala pandemia, pero non tan mala. Esta inundación electoral está a facernos máis dano.

Cal será o percorrido de Urmuga deste ano?O
bordo do límite de auga é sempre o mesmo, aínda que nalgúns puntos cambiamos de camiño dun ano a outro. O que nos falou por primeira vez daquela aresta foi Luís Pedro Peña Santiago, quen recolleu nun libro os mapas da aresta. Anos despois, o grupo de montaña bilbaíno Aldatz Gora renovou os mapas da ruta Patxi Galek. É a máis ortodoxa do límite de auga.

Nós seguimos esa liña, pero non somos tan ortodoxos. Eu diría que somos heterodoxos, e facemos pequenas trampas, porque a xornada é demasiado longa para facela completa, porque outra vía é máis bonita ou porque nos desviamos ao lugar onde nos ofreceron sitio para durmir. Con todo, somos bastante honestos coa límite da auga.

Partimos do porto de Angulo e pisamos as cordilleiras e cimas máis coñecidas de Euskal Herria: A zona de Gorbeia, as montañas do Duranguesado, Aizkorri, Aralar… até chegar á Mesa do Tres Reis. Pasaremos polo sete países de Euskal Herria. A edición deste ano finalizará en Isaba, do mesmo xeito que no ano 2021, e para o 30 de xullo organizamos un programa de xornada completa.

Que oferta musical haberá?
Por unha banda, teremos microconfigurados, a miúdo en deshoras e destokes. Nos cumes de montaña, como en Txarlazo (980 metros), o 12 de xullo; en albérguelos, como na zona de Orbaizeta, fronte ao refuxio de Azpegi, o 25 de xullo; tamén haberá oferta en lugares singulares como a antiga canteira de Aldatu. Estes microconciertos organizámolos especialmente para os montañeiros.

Con todo, os concertos musicais máis importantes serán os principais. Variada e variada oferta estilística, a Orquestra Et Incarnatus será o eixo da música e virará ao redor dela solistas, txistularis, trikitilaris… Entre outros, actuarán Ibil Bedi, Rucula, Korrontzi e Xutik.

Entre as grandes sesións destaca a que se celebrará o 17 de xullo en Araia, fronte ao caserío Marutegi. O concerto Aizpearro converteuse nun clásico na zona de Desaomendi de Aralar. Hai un buraco que antigamente se utilizaba e unhas chabolas de fai 2.000 anos. É a sala perfecta: a orquestra está alí abaixo e o público sentado arriba. Este ano contamos con Aizpearron Eñaut Elorrieta, Alaitz eta Maider, Mikel Urdangarin, Alex Sardui, Olaia Intziarte e Bixente Martinez. O concerto de Baigorri será especial coa estrea da nova versión de Sasitik Sasira Eltzegor.

Quen estades detrás da organización?Ademais de
familiares e amigos da nosa contorna, participan na organización axentes e cidadáns dos pobos polos que pasa Urmuga: asociacións de montaña, coros, bandas de música... Grazas a esta rede salgue Urmuga. Eles son os que coñecen o pobo e a súa contorna, e eles son os que mellor saben onde están os bonitos bosques, palacios ou prados para facer concertos. Grazas a esta xente conseguimos, entre outras cousas, lugares para durmir ou cear.

Quen participa en Urmuga?Hai
dous tipos de bañistas: os que só asisten a concertos e os que realizan excursións ao monte. Os concertos realízanse en espazos naturais, polo que sempre hai que andar un pouco para chegar a eles. E entre os que fan sendeirismo hai de todo, os que fan un só día ou pasan unha semana connosco.

Cales son os valores que queredes transmitir?A
idea principal que expón Urmuga é que somos unha nación, que foi Euskal Herria, aínda que estea dividida en tres administracións. A fronteira da auga, aínda que é un distribuidor de augas, non é un límite desta nación. Ao contrario, para nós un fío é a aresta, e con ese fío queremos coser o pobo co montañismo e a música. Norte do límite de auga co sur e oeste co leste. E como ese bordo non é un límite, as fronteiras entre as tres administracións tampouco son un límite para o noso país. Por encima diso vive a nosa comunidade.

Outra característica importante é que a cultura, no noso caso a música, leve a pequenos pobos esquecidos. Nestes tempos dos grandes concertos das cidades, Urmuga quere levar unha boa e especial música aos pobos, empapando aos pobos da nosa xeografía con música creada no pop, o rock ou unha orquestra de corda. Hoxe en día, a despopulación dos pobos pequenos é un grave problema social que leva outros problemas, entre eles a perda da identidade vasca. Ademais, proxectos como o TAV acelerarán estas tendencias. O límite de auga diríxese aos pobos rurais e atende a eles e aos seus habitantes.

Os montañeiros e montañeiras coseremos a pé en Orduña, Otxandio, Araia, Aramaio, Zegama, Aldatz, Orbaizeta, Baigorri e Izaba, e nestes pobos non faltará música. Para levar todo isto do suposto ao si, hai que incidir no voluntariado. Gordejuela, Arburu, Bidart, Zabala, Balanzategui… Detrás destes apelidos hai persoas elegantes e xenerosas.

Por último, Urmuga é tamén unha cuestión lingüística. O eúscaro é a lingua que está no eixo da iniciativa, Urmugak fala en eúscaro. Con todo, quen falan outros idiomas tamén están convidados a participar, serán benvidos.