Que che espertou o interese polas casiñas das bonecas? Cando era pequeno, xunto cos chicles, dábannos uns
pequenos cromos para completar un álbum. Debía todo: casiñas, sofás... Empecei a coleccionar e iso levoume a pensar nas casiñas das bonecas. Entón non tiña casiña, pero cando naceu a miña filla Mikele pregunteille si quería unha casa e a partir de aí empezamos a facer xuntos. É moi hábil.

Agora é máis fácil?
Agora hai máis posibilidades, pero antes era moi difícil atopar figuras e empecei a facelo por min mesmo. Así aprendín a tecer moi novo.

Como aprendiches? Sobre todo
con revistas. Teño unha chea e teñen tutoriales para facer figuras [colle do andel e difundiu revistas]. Aprendín a pensar, a maquinar e a crear con axuda de revistas. Ademais, fun a Madrid coa miña filla, e alí coñecemos a unha muller inglesa que lle comprou un libro para cociñar.

Era difícil facer ben as figuras ao principio?
Si, moi. Custábame, e botaba de todo ao lixo. Pero agora tento recuperalo en lugar de tiralo, e creo algo máis.

Era tamén unha forma de estar coa familia?
A filla púñase á beira e facía as cousas aos poucos. Até hai pouco estiven facendo manualidades cos meus sobriños.

Como pasou a afección a ser traballo? Sempre tiven
outro traballo asalariado, pero cando quedei no paro non sabía que facer, e como non quería quedarme en casa, dirixinme a unha asociación contra o cancro. Mentres cobraba o paro, daba á asociación o que gañaba coas figuras. Entón vin que podía ser un traballo, porque se me daba ben.

Pasaches de casiñas a nacer. Por que? Como as casiñas
e os nacementos son compatibles, facía os dous, pero como os nacementos se venden máis, preferín fixarme niso. En definitiva, as casas son para coleccionistas e os nacementos para máis xente.

Como se combinan ambos? Se
me decorase unha casiña de bonecas por dentro, podía pór calquera cousa: un andel, un banco... E poderíame converter nun nacemento. A miña filla dime que os belenes escuros como os demais son máis bonitos con cores claras.

Por que che gustan tanto os nacementos?
Encántame ter sempre o Nadal comigo. Os demais dicíanme que ao morrer os meus pais non me gustaban o nadal, pero non perdín a afección.

Como é
o teu nacemento? Non teño nacemento [ri]. É curioso, pero un amigo pediume unha vez un nacemento e como saíu pequeno, deille o meu. Imaxínache, á miña filla tamén pasaron cinco anos para cando lle fixen Olentzero. Ao principio creeille un Olentzero que estaba no bosque, pero nun mercado vendín a peza nun instante e tiven que facer outra.

Lembra a primeira figura que fixo?
Quizais era un cachorro, ou mesmo podían haber algunhas laranxas, non sei. En realidade había que haber uns melones, pero non me saíu ben, pero a min encantoume.

A antiga feira estivo no teu pobo, en Artajona. Foi especial? Si,
estaba encantada e vendino todo. No pobo todos coñécenme.

A xente dá o recoñecemento suficiente ao traballo que hai detrás?
Non creo. Con todo, o resultado non ten unha importancia vital: afortunadamente, aínda que o rostro da figura saia mal, teño clientes que compran e están fascinados porque é un traballo artesán.

Cal é a figura con máis éxito?
Olentzero. Comprar Olentzero sentado está ben, pero eu no bosque póñome a carbón ou a contar contos. E o que máis lle gusta é Olentzero preparando a casiña de Nadal.

As figuras poden ter semellanzas entre elas? Todas son
diferentes. Non saco fotos das miñas obras, non me sirva de base o que fixen noutras ocasións. Se non, vendería os mesmos traballos en todas as feiras, e iso non ten graza.

Que materiais utilizas? Papel de asar,
sobre todo para facer cebolas e allos, e fimo para facer figuras.

Reciclas o material? Si, de todo
: caixas de puros, adornos de gran, anacos de madeira e teas, especialmente.

Estivo en varias feiras de Euskal Herria e fóra de Euskal Herria, pero agora só quere ir ás de Navarra, por que? Teño 62
anos e quero ir máis tranquilo e vivir preto de casa. Antes estaba dez días fóra, pero agora iso non ten maxia para min.

Como ve a situación da profesión? Cres que ten futuro? Creo
que vai durar para sempre, e que se non, esperen a que eu xubílese.