Estes grupos trouxeron a primeira liña a defensa da Terra, como o fan os pobos orixinarios en todo o mundo. De feito, a colonización chegou á zona montañosa e rural do País Vasco. O sistema capitalista atopouse cos límites da Terra e tróuxonos a situacións climáticas extremas, perda de biodiversidade, esgotamento de materiais... Os que se aproveitan economicamente, parece que prefiren asumir e explotar coa mesma lóxica as escasas zonas que, lonxe de cambiar o sistema, quedan sen industrializar, iso si, envolvidas en lazos verdes e presentadas como obsequio solución ao problema.

Demos a palabra a tres membros que se dedican a organizar a manifestación: Rebeka Gonzalez de Alaiza e Itsaso Balza de Vallejo forman parte dos Montes de Álava Askatasuna e Araba Bizirik e Gaizka Otamendi pertence ao grupo Sañu Bizirik. Estes advírtennos que este "agasallo" envolto en lazo verde é un buraco que nos hipotecará o futuro, que xunto coa terra está en xogo a soberanía da nosa alimentación e a nosa vida, e que a saída desta crise múltiple traída polo sistema capitalista está xusto na outra dirección: o cambio de modelo. Por que non debateuse na campaña electoral sobre estes temas que están en plena ebulición?

Tecendo relacións e lecturas

Esta manifestación é a primeira acción conxunta de todos os grupos contra os macroproyectos. Itsaso explicou como se foi estendendo a rede: "Os Montes de Álava xuntámonos en Aska para loitar contra os eólicos e contra o TAV. En Tuesta apareceu o proxecto dun invernadoiro hidropónico e Araba Bizirik xurdiu coa adición do movemento contra as centrais fotovoltaicas". Desde entón a rede foise tecendo paulatinamente entre os distintos grupos de Euskal Herria. Explican que esta rede é moi necesaria para "sumar forzas, compartir información e frear megaproyectos".

Temas e perspectivas vanse sumando na batalla que comparten. Gaizka resumiu así as ideas que une: "A defensa da terra, a soberanía alimentaria, e que cuestionamos este modelo económico, porque é o que nos trouxo a esta situación". Rebeka engade: "Tamén o mantemento do territorio. Este movemento nace para aflorar a conciencia do noso territorio. Para nós a biodiversidade é outro alicerce: temos que deixar o que recibimos ás xeracións vindeiras, non podemos reducir máis. Outro eixo é a capacidade de decisión das persoas, centralizando as decisións. No caso de Álava, nos casos en que se presentou o proxecto dunha central eólica, os concellos negáronse. Os Concellos son os propietarios do solo e os responsables da súa xestión. A propiedade destes terreos non é privada e grazas a iso mantivéronse mellor até agora".

Gaizka advirte que o papel que están a xogar os cidadáns, as administracións e as empresas é diferente neste conflito da terra: "Estes proxectos están a levarse a cabo co obxectivo de tirar do carro das multinacionais e ademais non se permite que os cidadáns debatan sobre este tema. Queremos que os cidadáns sexan propietarios da nosa terra". Rebeka engade: "Dependemos das empresas e ademais a administración está a facilitar o seu camiño e tramitación. En principio, son as empresas as que están a decidir onde pór os proxectos".

Coida as terras de cultivo e os lugares de residencia da biodiversidade

"Todos estes macroproyectos están a proxectarse en lugares moi fráxiles para a biodiversidade. Pór nas montañas é o que non habería que facer xusto", denunciou Gaizka. Argumentan que a implantación destes proxectos debería realizarse en zonas industriais e xa artificializadas. Gaizka segue: "En Gipuzkoa vivimos 254 persoas por quilómetro cadrado e tampouco chega ao 4% da alimentación que consumimos. Temos o sector primario totalmente reducido e que temos que facer, quitar a terra que queda e pola a disposición das multinacionais? Pechar a opción aos alimentos que se poidan producir no día de mañá? ". Rebeka advirte que coa crise enerxética será necesario ter acceso a alimentos cerca: "Colocando unha placa solar na terra fértil, non comeremos nada dela. O petróleo está en declive, temos que pensar de onde vén a nosa alimentación e que no futuro haberá que facelo aquí: cortalo con fósiles, comer alimentos de tempada...".

Itsaso lembrou que a tecnoloxía non representa á natureza, pero queren levar proxectos a espazos naturais: "Quitarán tantas árbores para instalar unha central eólica. O que fai un bosque, no ciclo da auga, no carbono, etc., non fai ningunha máquina. É imposible". Rebeka continúa: "Con estes proxectos fragmentan os territorios. Un ecosistema necesita, para manterse san, ecosistemas próximos para reproducirse e ser xeneticamente ricos, xa que así conseguen adaptarse á contorna e afrontar os cambios que se aveciñan. As barreiras van empobreciendo a vexetación e os animais, xa que non se desenvolven relacións entre especies da mesma especie e aos poucos estes ecosistemas debilítanse. Necesitamos de todas as especies para que a natureza funcione. Acabar unha especie pequena pode supor un cambio moi serio".

Rebeka lembra que como parte da natureza e dos seres vivos tamén se prexudica ás persoas que viven na montaña: "Con estes proxectos están a marcarse as zonas a sacrificar. Iso tamén é excluír a algunhas persoas segundo onde vivamos. Hai dous tipos de colonialismo: por unha banda, seguimos satisfacendo o noso benestar á conta dos pobos do Sur global e neles créanse zonas marxinadas, envíanse pobos enteiros das súas terras, e agora estase facendo o mesmo dentro de Euskal Herria, marcando as zonas a sacrificar. O colonialismo chegou ao interior da casa". Gaizka segue: "Queren enviarnos desde o campo, queren que todos entren nos espazos urbanos. Queren acabar co coñecemento e a cultura rurais. Para nós a terra é unha forma de vivir e en moi pouco tempo esa terra viva ha diminuído".

Para Itsaso hai outra razón para que os macroproyectos realícense no medio rural: "Como no medio rural hai menos xente, quizais os políticos pensan que estes proxectos non van recibir tanta resposta. Pero as zonas rurais son necesarias para todos, tamén para a xente que vive na cidade".

“Isto non é unha transición”

Itsaso di que estes macroproyectos non darán solución a unha crise múltiple: "O conto que nos venden non vai arranxar nada, aínda que todo cócese de eólica e fotovoltaica, algúns van encher os petos e o problema vai seguir aí, ou imos ter cada vez máis problemas". Gaizka confirma: "Con este modelo económico o problema non ten fin. Aínda que en todas as montañas instálense eólicas, nunca será suficiente, porque a lóxica do crecemento está no centro". Itsaso engadiu: "Estes proxectos collerán e levarán os seus recursos, pero aquí non quedará nada". Rebeka explicou que "se está preparando para levar a electricidade a Francia e Alemaña. Imos ser para eles unha colonia enerxética". Gaizka engade: "Pronto pasaremos a construír autoestradas eléctricas para exportar enerxías renovables. Dise que o Estado español será a "batería" europea e o País Vasco en parte".

Rebeka considera que non é unha transición: "As empresas enerxéticas están a facer a súa propia transición, non unha transición eco-social: agora queren sacar os beneficios que obteñen do fósil con renovables, pero co noso diñeiro, que fondos Next Generation traerannos débeda e será unha gran carga para as xeracións vindeiras, estamos a comer as súas oportunidades". Gaizka chama "roubo" a esta xogada: "Fan negocio co noso diñeiro e quitan as nosas terras para o seu beneficio. É un negocio redondo". Rebeka afirma que esta formulación de destrución do medio ambiente non é máis que un parche a curto prazo: "En 20-30 anos, unha vez colonizadas todas as montañas e terras agrícolas, non haberá fósiles para rexenerar as centrais renovables e alí quedarán todas as infraestruturas, perdéndose a biodiversidade no camiño, perdidos os comunais, perdidos os pobos... e que comeremos? ".Gaizka respóndelle: "As carnes sintéticas, os tomates hidropónicos... é a súa proposta". Din que perder a terra é perder a soberanía para a vida: "Se non temos territorio, se eles son conscientes do noso territorio, que loita quédanos? Deles dependerá a nosa alimentación e o noso modo de vida" e lembraron esta lema: "Sen terra non hai loita nin loita sen terra".

Os tres membros reafirman que a transición ecolóxica e social debe facerse xusto na dirección contraria: "Tendo en conta os límites do planeta". Segundo Gaizka, "este modelo económico tróuxonos o clima a esta emerxencia e á perda de biodiversidade. Non se pode seguir así". Rebeka dálle nome: "O capitalismo quéreo todo: quere terras nas nosas mans, agora abre esa fronte para dar continuidade ao sistema, porque o capitalismo se basea na explotación da natureza e das persoas. A transición pasa por un cambio de modelo, si ou si". Gaizka está convencido de que o cambio vai vir forzosamente: "Queremos e non, dentro duns anos a nosa vida vai sufrir un cambio moi profundo. As enerxías fósiles e minerais están a esgotarse e non hai outra fonte de enerxía que a substitúa. Virá o decrecimiento, non porque nós queirámolo, pero virá, e talvez xa vén e non nos damos conta".

Rebeka expón o reto da transición: "Hai dous camiños: un o das elites, que están a adquirir todo e seguen coa súa vida coma se nada pasase; cada vez é maior a brecha entre elas e nós, entre outras cousas, porque son conscientes do que nos corresponde. E a outra vía é analizar as prioridades e traballar que podemos satisfacer co que temos, pero para todos. A formulación debe ser global, para todos. E vemos a necesidade de relocalizar a economía e de producir enerxía a nivel local. E para facer todo isto temos que traballar as nosas relacións, facer as cousas de forma comunitaria, pór en marcha outras formas de xestionar as cousas sen delegar nos oligopolios...".

Mensaxe aos partidos políticos

A manifestación Euskal Herria Bizirik en defensa do territorio foi convocada en vésperas de eleccións, segundo aclarou Itsaso, "porque queremos mostrar que moita xente non está de acordo co que están a facer. E para pór este tema encima da mesa". E é que o choque dos modelos de transición non foi obxecto de debate ante as eleccións: "Non vemos ningún aspecto que teña unha proposta concreta de cambio de modelo. Estamos sen refuxio, sentimos orfos en Euskal Herria", sinalou Rebeka. Gaizka engade: "No canto de defender os intereses dos políticos, parece que moitas veces están ao servizo das empresas multinacionais. Creo que teñen medo de dicir que este modelo deu o que hai que dar e temos que tomar outro camiño. Ninguén se atreve a suxeitar este tema polas ramas. Os políticos teñen moita habilidade para pór parches do momento e 20 anos despois, o seguinte século ten que pagar eses parches que antes fixera. Creo que van a iso". Rebeka sinala que: "Estas formulacións políticas son continuistas e dependen das empresas".