A chave segue en casa
Hai moitos anos que un profesor do instituto comentoume que o fluxo do eúscaro non tiña peso nos criterios de avaliación dos alumnos. Un profesor que trataba de valorar a riqueza e a facilidade coa que un alumno rural falaba en eúscaro nunha zona bastante erdaldunizada, non tiña nin unha soa casa para iso. Ademais da súa propia riqueza, parecíalle tamén valorable a súa influencia no resto dos alumnos, xa que para os demais era un exemplo e un acicate aquel alumno que falaba euskera ben e con facilidade.
Sinxeleza. Iñaki Iurrebaso Biteri, sociólogo e profesor da UPV, afirma na súa tese doutoral que a clave para utilizar un idioma é a facilidade. O seu extracto foi publicado no boletín monográfico Larrun do mes de marzo deste boletín nunha entrevista substanciosa a Iurrebaso e, entre outros moitos datos, deu o seguinte: En Euskal Herria, o 7,4% son os que se desenvolven máis facilmente en eúscaro que noutra lingua. En total, 195.631 falantes. Outro 8,4% (222.000 falantes) desenvólvense de forma similar en eúscaro e noutra lingua; e o 84,2% restante (2.230.038 falantes) desenvólvense mellor noutra lingua que en eúscaro. Hai que ter en conta que se refire a falantes maiores de 16 anos.
A tese principal de Iurrebaso é que a lingua é utilizada por quen ten facilidade, ten capacidade suficiente, e que sendo moi poucos en Euskal Herria non é posible que o uso sexa maior que o que se ten hoxe en día, e demostra que o uso que temos (15%) é bastante maior do que se podía esperar e reforza a teoría de Txillardegi desde outro extremo.
A facilidade dáa principalmente o fogar, e probablemente o 7% máis fácil de utilizar en euskera sexa o que recibe o eúscaro do fogar
Nos últimos anos avanzamos moito na capacidade, gañamos moitos novos falantes, pero iso non se converte en uso. Pola súa banda, Iurrebaso puxo o foco na debilidade da capacidade e subliñou a necesidade de mellorar a capacidade para convertela nun uso. Di que necesitamos falantes de maior fluidez e riqueza, e que niso hai que pór forza.
É certo, por outra banda, que a mellor e única forma de mellorar a competencia é utilizala, xa que de non usala non se enriquece a lingua. Pero pareceume moi interesante pór o foco na debilidade da capacidade e relativizar os beneficios que están a voar nos últimos tempos, para poder expor mellor as prioridades nas políticas lingüísticas prospectivas.
A Lei de Educación que está a piques de aprobar expón que ao finalizar a ESO os alumnos alcancen polo menos o nivel B2. Haberá que ver que tipo de proxectos lingüísticos levan a cabo nas escolas para que o alumnado termine a escolaridad obrigatoria con fluidez suficiente. Pero paréceme que unha vez máis falta a casa da facilidade.
En calquera caso, a sinxeleza observouse principalmente no fogar, e aínda que non dispoño de datos concretos, probablemente o 7% máis fluído en euskera sexa o que recibiu o eúscaro do fogar. As casas “euskaldunes” son hoxe en día unha gran diversidade de capacidades e prácticas, e existe unha tendencia a traballar en eúscaro cos nenos, pero quizais non a manter o eúscaro de forma compacta entre pais ou adultos. Nestes casos, a medida que os nenos e nenas van crecendo, o risco de que a lingua doméstica convértase nun idioma cada vez máis castellanohablante é alto, e é o que ocorre a miúdo sen darse conta.
O uso do eúscaro nun espazo privado e íntimo como a casa pode resultar ás veces custoso, xa que a competencia en eúscaro de pais e nais e membros adultos non é total ou o costume de anos lévanos ao castelán, pero creo que o esforzo merece a pena.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Non quero que a miña filla se disfrace de xitana nos caldereros. Non quero que os nenos xitanos da escola da miña filla gocen de xitanos nos caldereros. Porque ser xitano non é un disfrace. Porque ser xitano non é unha festa que se celebra unha vez ao ano, manchada de roupa... [+]
O camiño faise paso a paso, e hai un tempo aprendín que parece feito polo principio. Pero a xente tamén quere aprender a encher esa frase de contido. Só non podemos conseguir nada, quizá axiña que como comecemos. Incluso a gran afluencia de xente pode complicar a... [+]
Non actuou correctamente, había que tomar medidas, si non, non aprendemos. Ao parecer, non se daba conta do impacto do que fixera, seguía normal, ás veces cun aspecto máis feliz que os que lle rodeaban. Ademais, fala demasiado alto, iso non lle gusta a ninguén. Como as... [+]
Hezkuntza Sailak ez ei du ulertzen publikoko langileak zergatik joan garen grebara. LAB sindikatuari galdetzea dauka. Sindikatu horrek akordioa sinatu zuen sailarekin, 2023ko apirilean. Urte bi geroago grebara deitu dute haiek ere, aurrekoetan ez bezala, Hezkuntza Sailak... [+]
Profesor de Historia en homenaxe a un ex compañeiro que acaba de xubilarse. Bravo e máis bravo!
As leis educativas subliñan a importancia de fomentar o pensamento crítico no alumnado. Pero o claustro de profesores, nun tempo un espazo de debate de ideas e contraste de... [+]
A democracia liberal nos países occidentais parécese cada vez máis a unha democracia minimalista. O núcleo da definición sería que se respectan os cambios de goberno nas eleccións. A esta variante autoritaria, os politólogos Levitsky e Way chamárono autoritarismo... [+]
Mentres escribía esta columna, tiven que cambiar o tema, porque a miña atención se viu afectada polos aranceis de Trump. Necesitaredes poucas explicacións, é novo en todos os sitios, impuxo aos produtos chineses un 10% e aos produtos canadenses e mexicanos un 25%. O que... [+]
Esta cuña que o anuncio de substitución da bañeira por unha ducha en Euskadi Irratia anima xa ás obras no baño de casa. Anúnciase unha obra sinxela, un pequeno investimento e un gran cambio. Modificáronse as tendencias dos sanitarios nos aseos e estendeuse de forma oral a... [+]
Recollín o seu e-mail no portal da folga, no correo persoal. Ao principio pensei que era para dar a coñecer, como moitos outros, as posibilidades que temos ante a folga. Pero non, o e-mail recibido era o movemento político e comunicativo contra a folga.
Confesareivos que me... [+]
Asteburu honetan 'estetikoa' hitzaren inguruan pentsatzen aritu naiz, lagun batek esandako esaldi baten harira: “Lan hau estetikoa da”. Estetikoa hitzaren etimologia aztertu dut, badirudi jatorrian zentzumenen bidez hautematea zela bere esanahia, eta gerora... [+]
O día anterior, en Bilbao, reuninme cun amigo no bar Bira. Púxenme a pasear e dixen: “Claro, como es Giputxia, ja, ja”. E el subliñou que non era guipuscoano. Sen entendelo, continuei dicindo, “Ah! Non? Pero naciches en San Sebastián?”. “Si, nacín alí, pero eu... [+]