A chave segue en casa
Hai moitos anos que un profesor do instituto comentoume que o fluxo do eúscaro non tiña peso nos criterios de avaliación dos alumnos. Un profesor que trataba de valorar a riqueza e a facilidade coa que un alumno rural falaba en eúscaro nunha zona bastante erdaldunizada, non tiña nin unha soa casa para iso. Ademais da súa propia riqueza, parecíalle tamén valorable a súa influencia no resto dos alumnos, xa que para os demais era un exemplo e un acicate aquel alumno que falaba euskera ben e con facilidade.
Sinxeleza. Iñaki Iurrebaso Biteri, sociólogo e profesor da UPV, afirma na súa tese doutoral que a clave para utilizar un idioma é a facilidade. O seu extracto foi publicado no boletín monográfico Larrun do mes de marzo deste boletín nunha entrevista substanciosa a Iurrebaso e, entre outros moitos datos, deu o seguinte: En Euskal Herria, o 7,4% son os que se desenvolven máis facilmente en eúscaro que noutra lingua. En total, 195.631 falantes. Outro 8,4% (222.000 falantes) desenvólvense de forma similar en eúscaro e noutra lingua; e o 84,2% restante (2.230.038 falantes) desenvólvense mellor noutra lingua que en eúscaro. Hai que ter en conta que se refire a falantes maiores de 16 anos.
A tese principal de Iurrebaso é que a lingua é utilizada por quen ten facilidade, ten capacidade suficiente, e que sendo moi poucos en Euskal Herria non é posible que o uso sexa maior que o que se ten hoxe en día, e demostra que o uso que temos (15%) é bastante maior do que se podía esperar e reforza a teoría de Txillardegi desde outro extremo.
A facilidade dáa principalmente o fogar, e probablemente o 7% máis fácil de utilizar en euskera sexa o que recibe o eúscaro do fogar
Nos últimos anos avanzamos moito na capacidade, gañamos moitos novos falantes, pero iso non se converte en uso. Pola súa banda, Iurrebaso puxo o foco na debilidade da capacidade e subliñou a necesidade de mellorar a capacidade para convertela nun uso. Di que necesitamos falantes de maior fluidez e riqueza, e que niso hai que pór forza.
É certo, por outra banda, que a mellor e única forma de mellorar a competencia é utilizala, xa que de non usala non se enriquece a lingua. Pero pareceume moi interesante pór o foco na debilidade da capacidade e relativizar os beneficios que están a voar nos últimos tempos, para poder expor mellor as prioridades nas políticas lingüísticas prospectivas.
A Lei de Educación que está a piques de aprobar expón que ao finalizar a ESO os alumnos alcancen polo menos o nivel B2. Haberá que ver que tipo de proxectos lingüísticos levan a cabo nas escolas para que o alumnado termine a escolaridad obrigatoria con fluidez suficiente. Pero paréceme que unha vez máis falta a casa da facilidade.
En calquera caso, a sinxeleza observouse principalmente no fogar, e aínda que non dispoño de datos concretos, probablemente o 7% máis fluído en euskera sexa o que recibiu o eúscaro do fogar. As casas “euskaldunes” son hoxe en día unha gran diversidade de capacidades e prácticas, e existe unha tendencia a traballar en eúscaro cos nenos, pero quizais non a manter o eúscaro de forma compacta entre pais ou adultos. Nestes casos, a medida que os nenos e nenas van crecendo, o risco de que a lingua doméstica convértase nun idioma cada vez máis castellanohablante é alto, e é o que ocorre a miúdo sen darse conta.
O uso do eúscaro nun espazo privado e íntimo como a casa pode resultar ás veces custoso, xa que a competencia en eúscaro de pais e nais e membros adultos non é total ou o costume de anos lévanos ao castelán, pero creo que o esforzo merece a pena.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
O día do pastor de Huarte explicaron que Euskal Herria obtivo o recoñecemento para participar en concursos internacionais de curta de ovella. A oficialidade produciuse no Campionato do Mundo de Escocia de 2023, como consecuencia do dossier presentado polas mozas vascos e da... [+]
Seguramente, a maioría de nós xa compraron, aquí e alá, os agasallos para o Nadal. Porque a visita nocturna a Olentzero é unha gran cita, especialmente para os máis pequenos. Todos se preparan para esta frutífera época do ano: Bilbao arde tanto como Vitoria, Pamplona e... [+]
Que é o que máis che sorprendeu cando saíches do cárcere? Preguntáronme moitas veces no último ano e medio.
Ver que as rúas de Bilbao están cheas de turistas e de cans con dúas patas, por exemplo? Ou os cambios na situación política? O primeiro cansoume e amoloume... [+]
O tema das axudas para a aprendizaxe do eúscaro é realmente confuso. O cidadán que queira aprender euskera deberá acudir a máis dun portelo para saber canto lle custará o curso que quere realizar e de onde, como e cando obterá as subvencións. Porque aínda custa diñeiro... [+]
A comprensión e interpretación da lingua matemática é o que ten importancia no proceso de aprendizaxe, polo menos é o que nós dicimos aos nosos alumnos. A linguaxe das matemáticas é universal, e en xeral, a marxe de erro para a interpretación adoita ser pequeno... [+]
Nas reunións xuntámonos de todo, e as reunións caracterízannos no momento en que cada un ten o seu papel, o seu poder (ou a súa falta), a súa idade, o seu momento vital. Pero sempre hai quen cala. Lete cantábanos que cando sexamos maiores aprenderiamos o que custa estar... [+]
Quizá unha das debilidades dos seres humanos é a tendencia que temos de escoitar e atender á maioría. Seguro que foi unha característica importante do desenvolvemento da nosa especie e necesaria para a supervivencia. Pero coa dixitalización, esa característica que temos... [+]
Os nosos dereitos, o noso futuro, agora! Baixo a lema, o Día Internacional dos Dereitos Humanos conmemora o legado dos 76 anos. O obxectivo do día é impulsar a construción dun mundo máis pacífico, igualitario e sostible. Con todo, mentres se celebran os avances,... [+]
Estás no bar, na barra, pedindo. No mostrador outras persoas tamén. En breve tocarache a quenda, pero o criado non che preguntou que é o que queres, saltouche e atendeu ao home que veu detrás de ti. Quedóuseche a cara estúpida e queres atraer a atención do camareiro, que... [+]
Gustaríame escribir a esta cousa que levo dentro. Cúmprense case cinco anos da pandemia, e os que eramos mozos naquela época, aínda que seguimos sendo mozas, comezamos a orbitar noutros espazos. A vivenda, o proxecto de vida, a maternidade, o traballo, a saúde... as ordes... [+]
Lembran? O 90% do Parlamento aprobou o Acordo Educativo hai dous séculos –perdoa, dous anos–. A reacción dos congresistas da esquerda moveuse entre euforia e satisfacción moderada. Segundo o documento aprobado, os centros privados seguirían recibindo diñeiro público,... [+]
Estar é facer. Así o di este ano a Feira de Durango, e é certo, polo menos no caso da propia feira e tendo en conta a Euskal Herria. A presente edición é xa a 59 edición da Azoka, e o feito de que cada ano se celebre demóstrao que a Feira de Durango é unha forma de facer... [+]
En Bilbao traballei durante cinco anos con colectivos en risco de exclusión, ao redor da fenda dixital, sobre todo coas mulleres. No camiño, atopeime con violencias machistas e outros moitos problemas. De forma moi orgánica, comecei a relacionarme e a entender o traballo dos... [+]