O pasado 25 de marzo finalizou oficialmente a dispersión dos presos vascos. Segundo o xefe de liña dO País, "34 anos despois, o Ministerio do Interior de España puxo fin á dispersión dos presos de ETA". Os medios de comunicación de Euskal Herria tamén informaron da data, á vez que os partidos políticos publicaron a súa lectura. Por exemplo, o PNV, como vén sendo habitual, volveu utilizar a ocasión para sinalar que os presos vascos tiñan que reflexionar e pedir perdón e recoñecemento pola dor causada. Pola súa banda, EH Bildu destacou a data como "vitoria moral".

Con estas incidencias púxose en marcha a máquina da miña memoria. A miña primeira viaxe a unha prisión española foi en 1980. As mulleres xitanas e vascas que me atopei nas portas de Carabanchel ensináronme moitas cousas e, dalgunha maneira, foi a miña primeira lección sobre cooperación feminina. Logo aumentaron as viaxes e os quilómetros. Así, durante anos, todos os fins de semana instalouse un ritual na miña vida: citas, paquetes, chamadas, saídas de pequenas horas para non chegar tarde… E agora deime conta de que nunca me preguntei polo significado desa vinganza.

Terminou o meu ritual de fin de semana e a miña vida volveu á normalidade, pero durante moitos fins de semana lembrei aos camiñantes do amor. Moitos se envelleceron nas estradas, algúns perderon saúde e vida… e todo a cambio de nada.Por
iso, cando escoito as xustificacións da política de dispersión, sinto unha gran rabia e á vez unha desesperación. Eu creo que o final da vulneración de dereitos despois de 34 anos non pode ser considerado como unha "vitoria moral". É máis, aínda me parece ofensivo que as autoridades impoñan unha dispersión para aliviar a presión da dirección de ETA.

Estableceuse a dispersión como instrumento de guerra contra o terrorismo, para o que as autoridades estatais contaron coa inestimable axuda do PNV, e a súa utilización supuxo a vulneración dos dereitos fundamentais dunha persoa colectiva. Non era legal, nin lexítimo; non fai 34 anos, nin hoxe en día. Non cando a loita estaba armada, nin despois da disolución de ETA. Porque cando os poderes condicionan os dereitos humanos individuais e colectivos, ninguén está seguro, e en Euskal Herria sabémolo ben.

A partir de agora, os amigos e familiares dos presos vascos non van percorrer tantos quilómetros e a súa vida seguramente será un pouco máis fácil. Pasaron demasiados anos, e desgraciadamente algúns non puideron chegar até aquí…, porque nestes 34 anos a política de dispersión foi criminal. Non o esquezamos!