O 10 de marzo, moitos de nós escoitamos o fracaso da décimo sexta entidade financeira máis grande de Estados Unidos no almorzo coa radio acesa. Din Silicon Valley, nome do banco. Non parecía moi grave, non é o ano 2008, nin a explosión de Lehman Brothers. Pero a medida que avanza o día e a semana, o mercado financeiro foise vendo.

Dous días despois Signature Bank, o maior banco de criptotxanipias de EEUU, e First Republic seguiron o camiño do anterior. Unha semana despois a crise chegou a Europa e o banco de 167 anos Credit Suisse tivo que pedir un rescate ao banco central suízo. Días despois, o 24 de marzo, a xigantesca compañía financeira alemá Deutsche Bank vibrou cun 15% das súas accións…

Que é isto? Estamos de novo en 2008? Moitos teñen a sensación de vivir unha especie de déjà vu, non sen razón: “Unha cousa quedou clara, quince anos despois da quebra de Lehman Brothers, todo pode volver suceder ”, di Finance, a roue carrée (Financeira, roda cadrada), publicada por Le Monde Diplomatique en abril.

O afundimento do Silicon Valley Bank (SVB) foi provocado pola forte subida dos tipos de interese iniciada nos últimos meses polo Sistema de Reserva Federal, ao parecer porque este banco tiña os seus activos investidos en bonos de tesouro a longo prazo e todos os clientes sacaran os seus depósitos correndo ao ver que estaban a perder rendibilidade coa subida dos tipos. Chámano Bank run quen saben destas cousas.

Pero o Goberno de EE UU actuou rapidamente como bombeiro. Puxo en marcha un programa financeiro de apoio bancario, utilizando como garantía bonos públicos, e asegurou depósitos aos clientes, non só aos que teñen aforros de até 250.000 dólares, senón a todos os que o superen! En Suíza a billa tamén veu da man de organismos públicos: o banco nacional ha inxectado 100.000 millóns de francos suízos en Credit Suiss para facilitar a fusión co seu competidor ACS.

O diñeiro público destinarase entón a salvar aos ricos, quen ten na súa conta máis de 250.000 dólares?. Outro compoñente de déjà vu. Pero todo está ben, segundo as autoridades, os mecanismos de control postos en marcha desde 2008 funcionaron: “Don’t worry, os teus fondos están seguros”, dirache Biden. “Pas de problème, o noso sistema é forte”, Lagard.

Con todo, un informe (pdf) que está a voar desde mediados de marzo non dá moitas ganas de estar tranquilo. Publicado no portal Social Science Research Network, con este nome serios aínda menos entusiasmo, o estudo advirte que o valor dos activos bancarios estadounidenses –bens, garantías e solvencia– pode ser case dous billóns de dólares menos do que aparece nos libros de contabilidade, debido ao aumento dos tipos de interese do último ano. Segundo isto, 186 bancos estadounidenses atópanse no mesmo estado que o SBV.

“A razón de fondo da crise financeira estadounidense debe buscarse na desregulación impulsada polas autoridades, debido ao enfraquecemento do control sobre os bancos menos grandes”. Así o di Andreu Missé, director de Alternativas Sociais, no seu artigo “Leccións dun novo desastre”. O ex xefe da sección económica do xornal O País durante moitos anos lembrou que hai cinco anos o Senado dos Estados Unidos tomou medidas para “abrandar” a lei Dodd-Frank. Esta lei creouse tras o shock de 2008 para afiar as normas e evitar outro desastre financeiro. No debate de 2018, “entre os partidarios de esixir menos aos bancos destacou Jerome Powell, actual presidente da Reserva Federal de Estados Unidos”, afirma o xornalista catalán no seu artigo.

Pero ademais de Powell e os seus compañeiros do partido republicano, dezasete senadores demócratas votaron a favor da desregulación da lei Dodd-Frank. E agora soubemos que detrás desa decisión había unha presión bancaria, entre eles a dos bancos SVB e Signature Bank.

Cando o tren sae dos carrís

A revista The Lever, especializada en xornalismo de investigación, deu a coñecer a subsesión do sector financeiro nos sumidoiros do Senado norteamericano para condicionar as decisións políticas. O locutor, columnista e cineasta David Sirota fundou recentemente The Lever, antes chamado The Daily Poster. Sirota é coñecida nos movementos da esquerda de EE UU, entre os que destaca a edición da revista marxista Jacobin e os propios discursos de Bernie Sanders, candidata á Casa Branca.

The Lever ha desglosado en varios artigos a conduta de SVB e Signature Bank: SVB Chief Pressed Lawmakers To Weaken Bank Risk Regs (“o líder da SVB presionou aos xuristas para abrandar as regras de risco para os bancos”), un deles titulou. O propio Sirota cóntalle ao xornalista Amy Goodman o núcleo do estudo Democracy Now! en “O presidente de SVB, Greg Becker, falou no Congreso dos Estados Unidos mentres estudaban a desregulación da lei Dodd-Frank”, afirma o locutor. Para pasar inexorablemente as probas de tensións, un banco recomendou que en lugar de dispor de activos superiores a 50.000 millóns de dólares, superase os 250.000 millóns, “e conseguírono, xa que subiron a barreira”.

Para iso, SVB adquiriu o voto dos demócratas, con recadacións dun, utilizando portas xiratorias do outro. Como entendelo se non, o propio senador Barney Frank, que impulsou esta lei, deixou o cargo e sentou nas cadeiras de brazos de Signature Bank? Segundo The Wall Street Journal, este tamén presionou desde o banco que agora fracasou para facer un pouco máis aló da súa lei. “Si nunha película de corrupción ponse isto, o guionista diría que a fronte sería demasiado grande, que é un rídiculo”, explica Sirota a Goodman.

Pero desgraciadamente non é un fenómeno illado, e o creador de The Lever compara o comportamento dos políticos con outro acontecemento: o 10 de febreiro un tren que transportaba sustancias tóxicas no estado norteamericano de Ohio saíu do carril e sufriu unha grave explosión. Anos antes producíronse accidentes similares no transporte ferroviario e endurecéronse as normas, pero logo a industria química conseguiu que os trens como o de Ohio non se catalogasen como “de alto risco” e que a lei se modificase de novo.

“Hai un impulso –di Sirota– para regular cando se producen crise. Pero entón a xente esquécese, ou os políticos esperan a que a xente se esqueza, e logo vén outro impulso de desregulación”.

Banca privada ou pública?

Entón, cal é o camiño? Esa é a pregunta que fixo o economista marxista Michael Roberts nun longo post escrito no blog The Next Recession, a versión en castelán da CADTM, traducida polo portal Sen Permiso, a favor da abolición da débeda ilícita que citamos en moitas ocasións nestas páxinas.

“Isto é xa unha gran crise, facilmente comparable coa de 2008”, afirma o autor. Algúns cren que se necesitan normas máis estritas, como o premio Nobel de Economía, Joseph Stiglitz, pero Roberts non está tan convencido de que “regular non funciona, as quebras seguen”. Neste capitalismo monetario os bancos incumpren continuamente as regras do xogo e, como en 2008, di que os reguladores fracasaron. Opina que a única opción é “transformar os bancos modernos nun servizo público, como son a sanidade, a educación ou o transporte”.

A verdade é que non estamos moi lonxe de aí, e o prestixioso editor xefe do Financial Times, Martin Wolf, tamén o recoñeceu nun dos seus alicerces: desde a crise de 2008 “o sistema bancario converteuse en parte do Estado no seu conxunto e sen ambigüidades”. Pero como di Roser Espelt na sección de opinións deste número de ARGIA, a capacidade de decidir que financiar segue en mans dos bancos dopados.

Mentres tanto, “Tranquila, Kutxabank está a salvo”, dirache tamén o conselleiro Azpiazu… E si non, sempre quedará, cando se produza a seguinte explosión, volver regular o antes desregulado.