O feito de que o alumno non traballe non ten por que ser un desidia ou unha incompetencia, e os traballadores da educación son conscientes diso: “Si emocionalmente non están cubertas as necesidades básicas do alumno, será moi difícil apuntarse aos estudos”.

É o segundo curso desde que está en marcha o proxecto de Benestar no Instituto Oriarte de Lasarte. Centrouse nos alumnos que viron sen motivación para aprender e con necesidade de apoio psicolóxico, vendo que a metodoloxía das aulas ordinarias non lles favorece.

Este ano, por exemplo, participou un grupo de dez alumnos. O tres primeiras horas realízanse na aula ordinaria cun segundo profesor de apoio. No tres últimas horas, o dez reúnense na aula de Benestar e traballan por proxectos. Nela traballan sempre dous profesores que garanten un seguimento estreito de cada alumno.

Maria Luisa Garmendia é a coordinadora do proxecto. Subliña a importancia de que a escola sexa unha contorna segura para os alumnos, sexa auditada, entendida e asistida. Garmendia explica que en moitos casos faltan espazos extraescolares para iso.

O primeiro traballo do día en moitas ocasións é a recepción. “Gustaríanos poder preguntar a todos os alumnos que tal están, pero entendemos que algúns necesitan máis. Ao recibir, primeiro tentamos dar a volta aos malos días e despois pornos a traballar. E aos poucos van aprendendo a mirar aos estudos aínda que emocionalmente estean baixos. Ven que a vida é así”.

Estes alumnos que senten “fóra de lugar” na aula
Fóra de lugar acoden ao absentismo. Diego López, subdirector do instituto Oriarte, explica que sempre tiveron unha mirada posta nos alumnos deste perfil. Con todo, nin el nin Garmendia teñen dúbidas: tras a pandemia a saúde mental dos mozos agravouse. As situacións “moi duras” vividas por moitos e o illamento influíron.

No Instituto de Lasarte viuse a necesidade de responder a iso, ao mesmo tempo que se lles chega a proposta de colaboración do Departamento de Educación. No curso 2021-2022 púxose en marcha a proba piloto. De momento, só se puxo en marcha en Oriarte.

Tras dous cursos o equipo viu resultados positivos. “Conseguiuse que estes alumnos veñan á escola e parece unha bobada, pero é un paso moi importante. Nalgúns casos a vida extraescolar está desestructurada, e o instituto é a única cousa que teñen estruturada”, opina o subdirector.

O ano pasado eran 11 alumnos de 2º curso, dos cales nove pasaron á sala de diversificación de 3º. Tendo en conta que o máis habitual é que estes alumnos abandonen a educación obrigatoria e tomen outros camiños, eloxian o cambio: “É bo que sigan uns anos máis estudando no seu pobo e non interrómpanse as relacións cos mozos maiores. Ademais, na aula de diversificación fáiselles un seguimento estreito e facilítaselles o acceso á titulación”.

Estudan
de forma práctica na aula de Benestar. Este ano fixeron contos de ficción para radio, gravaron curtametraxes por Lasarte e o seu seguinte traballo é o cómic. Tamén realizan proxectos para traballar materias curriculares, recibindo clases teóricas durante o tres primeiras horas. Tamén se dedican ocasionalmente á horta.

Oriarte é o único instituto de Lasarte, con 330 alumnos de primeiro e segundo de secundaria. A diversidade é grande e co sistema educativo tradicional os profesores ven difícil adaptarse ás necesidades do alumnado: “Normalmente o noso obxectivo convértese en alcanzar a paz na aula”, recoñeceu López. É profesor de inglés e entrou na dirección este ano. Agora, en contacto co proxecto de benestar, conseguiu estreitar a relación cos alumnos: “Pola mañá, en canto entramos pola porta sabemos con que estado de ánimo veñen de casa”.

Garmendia recoñeceu que o traballo en equipo entre profesores é “terrible”. Ao redor do proxecto conta cunha decena de traballadores que se reúnen semanalmente para realizar o seguimento. En xeral, están satisfeitos traballando co novo sistema, pero a moeda sempre ten dúas caras: “Os alumnos confían moito en nós e estréitase a relación. Por tanto, para ben e para mal, no noso benestar tamén inflúen máis os seus vaivéns”, contaron os dous profesores.

Agradecen os recursos e o apoio recibido. Reúnense semanalmente co representante do Berritzegune de Lasarte e ofrécenlles asesoramento. O Departamento de Educación realiza un seguimento trimestral. Recibiron sesións de formación sobre todo en habilidades socio-emocionais.

Co obxectivo de perpetuar o benestar “O éxito do benestar”, Garmendia e López queren que polo momento
se perpetúe todo o proxecto de proba, tanto en Lasarte como no resto de localidades. Pero veno lonxe, tendo en conta os recursos humanos que esixe: “O Departamento de Educación depende de que isto avance”. Con todo, coa esperanza de que o próximo curso mantéñase en Lasarte, a escola proporá un novo grupo de alumnos para adherirse ao proxecto.

Xa tiñan a mirada posta nos alumnos, e esta vez parece que souberon estirar a man. Na aula de Benestar, reunidos o dez alumnos, o profesor pídelles que representen a súa “profesión dos soños”. Reuniron nunha maqueta un polideportivo, unha tenda de videoxogos, un hospital… Para Garmendia e López a man de obra é especial: “Estes alumnos pensan a miúdo que non serven para nada e cústalles mirar ao futuro. Pero habemos visto que é posible darlle a volta”.