As previsións apuntan a que a chamada xeración Boomer vai revolucionar a pirámide poboacional. Debido á prolongación da esperanza de vida, as altas taxas de natalidade entre os anos 1949-1968 apuntan a redondear a parte superior da pirámide nos próximos anos. Hai aproximadamente un mes a Organización das Nacións Unidas (ONU) publicou o Informe Social Mundial. Este documento reflicte os datos que extrapolan ao mundo a realidade das dinámicas poboacionais que vemos ao noso ao redor. Nada novo. Di que nas próximas tres décadas, entre outras cousas, o número de persoas maiores (maiores de 65 anos) duplicarase, pasando de 761 millóns en 2021 a 1.600 millóns en 2050. Como se esperaba, as rexións que serán as primeiras neste proceso serán Australia e Nova Zelandia, Europa e Norteamérica, e Asia oriental e sueste. En África e Asia occidental a proporción de mozas aínda será maior a finais deste século.

Si fixámonos no noso contexto próximo, é sabido que esta previsión vai aumentar, entre outros, os retos relacionados coa saúde e/ou o coidado. Dalgunha maneira, espérase un aumento das actividades económicas destinadas a dar resposta ás necesidades e motivacións das persoas maiores e ás necesidades das súas familias e coidadores, o que se coñece como silver economy ou economía de prata. Moitos falan da necesidade do emprendimiento para adaptarse a estes novos modelos de futuro. Obter boas investigacións de mercado ao redor destes novos clientes e posteriormente definir e pór en marcha novos modelos de negocio. O novo contexto demográfico esixe, certamente, unha transformación da economía: o noso fogar e o cambio na xestión dos fogares. Tanto do sector privado como do público.

Con todo, en moitas ocasións o civismo e a lei de capital non coinciden. Segundo o informe da ONU anteriormente citado, existe unha preocupación pola sustentabilidade do gasto público nos territorios nos que o proceso de predominio da poboación está avanzado, especialmente nos relacionados coa saúde e as pensións. Kuriosamente, entre o once propostas relacionadas coas pensións, xunto coa consolidación dos plans de pensións financiados fiscalmente, destaca a necesidade de fomentar o aforro privado.

Das conclusións que quixen destacar do informe, véñenme á cabeza dúas reflexións. A primeira, unha vez máis, ver onde está o foco da preocupación de todo o que supón o gasto público. O tema das pensións nunca se trata como o resto de gastos, e a dúbida sobre a súa sustentabilidade é plenamente normalizada. É máis, aceptámolo. E a segunda é equiparar como resposta a este tema concreto as posibles alternativas tanto públicas como privadas. Teño a dúbida de que entre as prioridades dos bancos privados está a protección dos dereitos fundamentais das persoas maiores. Someter esta protección ao mercado financeiro pode ser perigoso.

Como di o economista Juan Torres, o propio mercado é, na maioría dos casos, responsable do aumento das desigualdades entre ricos e pobres. Como explica claramente a economista Miren Etxezarreta, as pensións deberían equipararse ao resto de dereitos sociais e asumir os orzamentos do país. Eu non teño ningunha dúbida: a xeración de boomer, coidador, apoio financeiro, persoal tácito e vencedor dos dereitos que temos na actualidade, que esta sociedade tratou en varias ocasións como cliente, gasto, obstáculo ou impedimento. Non leva colgada a medalla de prata, senón de ouro.