As primeiras previsións de transporte de mercadorías facédelas para o ano 2030, pero vendo a lentitude do proxecto, ve que xa se construíu a E vasca. Airef dicía en 2020 que aínda quedaba pendente o 58% do investimento. Eu non
teño bólas de cristal, pero creo que non hai tempo suficiente para abrir as paradas e, por tanto, si en 2030 pasa algo pola E vasca, serán mercadorías.

A E vasca é un tren de altas prestacións, pero en España e Franzia as vías
do TAV non contan con este tipo de prestacións. É unha illa de aquí? Non, cando se realice a conexión con Francia e a conexión con Vitoria non será unha illa, pero non suporá grandes detracciones no corredor de mercadorías habitual. En definitiva, en lugar de pasar as mercadorías por Irun á expansión internacional, pasarán por Jundiz [Araba], gañando 200 quilómetros. Tamén hai que ter en conta que o Porto de Bilbao construíu o seu porto seco de tráfico de mercadorías en Arasur, preto de Miranda de Ebro, e que a conexión con el realízase desde o ferrocarril tradicional. Ademais, os tráficos de persoas tamén acudirán á E vasca, pero as cifras non serán tan elevadas. Isto se ademais se terminan todas as conexións de alta velocidade da zona.

Na actualidade, a que velocidade transportan as mercadorías na vía convencional? Non
creo que a velocidade sexa o maior problema das redes ferroviarias actuais, hai outros problemas. Por exemplo, a conexión desde Bilbao á meseta é mala, só hai un carril para todos os trens. Ademais, os trens non poden ser moi longos. E logo está o problema da anchura.

Pódese interpretar entón que a infraestrutura xa non ten alternativa? Talvez na opinión pública consolidouse esa visión e xa non hai unha mobilización de outrora contra a E vasca. Non sigo de cerca o movemento contra o TAV,
pero de cando en vez chéganme noticias dos movementos contra a E vasca. Poida que ese movemento perda forza, pero eu vexo formulacións e xestión das administracións sen norte. Hai unhas semanas, por exemplo, o conselleiro de Transportes do Goberno dixo na prensa que non había datos sobre as mercadorías que levará a E vasca, pero a semana pasada nós mesmos publicamos un estudo cos datos achegados polo departamento de Transportes. Parece ser que o Departamento de Transportes soubo agora que en España o TAV non transporta mercadorías, pero isto é unha cuestión ancestral e claramente explicada nos documentos oficiais.

A conexión do Porto de Bilbao coa E Vasca é clave coa posta en marcha da Variante Ferrobiana Sur de Bilbao, que conecta co túnel do Monte Serantes, xa construído fai 20 anos, pero este proxecto está practicamente paralizado ou vai moi lento. Cos datos das mercadorías existentes, o estudo oficial de rendibilidade realizado en 2015 podería fallar.

Quere dicir que entre eses informes oficiais realizados en 2015 e os datos que se deron en 2019 sobre a estación de mercadorías de Jundiz hai unha gran contradición? Si. Segundo
o estudo do Goberno español de 2015, no tramo Burgos-Gasteiz-Astigarraga-Irún pasarán anualmente 13 millóns de toneladas (Mt) en 2030, e nos estudos oficiais de 2019 os datos de mercadorías potenciais da terminal de Jundiz en 2030 son moi inferiores, 1,58 Mt. Como é posible?

Un arquitecto de Twitter [Peio Royo Zabala] acúsalles de que con datos do pasado non se pode saber que pasará no
futuro. Esta crítica debería facerse a quen fixeron o estudo socio-económico de 2015. Os datos sempre son do pasado e con eles fanse previsións. Nós utilizamos os datos da administración para realizar os cálculos de transporte de 2030, pero ademais os seus cálculos están baseados no crecemento da economía, o cal é bastante incerto co panorama xeopolítico existente, a guerra, a crise enerxética...

Tamén estades a traballar nun novo estudo ambiental. O
primeiro balance medioambiental fixémolo en 2016, con datos de 2015, e publicouse en 2017. Posteriormente, coas melloras introducidas na metodoloxía por Andoni Kortazar, analizamos toda a rede española de alta velocidade e publicámola nunha revista [The Conversation]. E agora, utilizando esta mesma metodoloxía, estamos a realizar un estudo ambiental actualizado. Os datos que manexamos agora no artigo da Ekopole pertencen a este estudo. Por suposto, a nós gustaríanos, despois deste estudo, realizar unha análise de rendibilidade socio-económica actualizado, pero a capacidade da universidade para abordar un estudo tan ambicioso é moi limitada.

Como investigador, que consello farías ás institucións españolas e vascas? Non
sei, é moi complicado, pero creo que, á vista dos datos actuais, habería que analizar si merece a pena seguir adiante. Ademais, esta infraestrutura non achegará beneficios tanxibles aínda que resultase economicamente rendible, desde o punto de vista da loita polo cambio climático, tendo en conta a necesidade de descarbonizar á sociedade nos próximos 30-40 anos. É dicir, os beneficios son tan pequenos que sería moito mellor investir a cantidade de diñeiro que vale esta infraestrutura doutra maneira.

A entrevista enmárcase na reportaxe 'E vasca', que non axuda a levar o camión da estrada ao tren