Na rexión chinesa de Henan hai unha cidade chamada Zhengzhou, que actualmente conta con 7 millóns de habitantes, o dobre que no País Vasco. Aínda que ten unha cultura milenaria, hoxe é máis coñecido como iPhone City. A compañía estadounidense Apple monta os seus exitosos móbiles na súa xigantesca fábrica a 30 quilómetros de distancia, para o que traballan 300.000 operarios día e noite. Ao longo destas semanas produciuse unha noticia pola existencia dunha avalancha de protestas contra as políticas do Goberno chinés para evitar a contaminación do COVID-19. O conflito puxo de manifesto as condicións de escravitude que sofren os traballadores.

Aproximadamente o 85% dos teléfonos móbiles iPhone de Apple prodúcense en Zhenghou. A fábrica é da compañía Taiwango Foxconn, que fornece á empresa de sidrería. En setembro, coa proliferación de casos de coronavirus, estableceu un "circuíto pecho", é dicir, os traballadores non podían saír dos edificios para ir a casa. Nas redes sociais podíase ver nos vídeos o seu mal estado, sen lugar a durmir nin alimentos nin medicamentos. A decisión de que miles de persoas fixesen fama desde a fábrica provocou grandes enfrontamentos con policías mergulladores brancos alén do valo. O 11 de decembro, tras 56 días de confinamento, suspendeuse a medida.

O sistema de "circuíto pecho" estreouse en China pola multinacional Tesla, pero os occidentais chegáronnos ás pantallas polos enfrontamentos da planta de Zhengzhou. A pesar de que Foxconk estableceu co argumento de evitar casos de contaxio, o que realmente ameazaba era que o iPhone 14 non chegase a tempo para a campaña de Nadal. Segundo algúns analistas, Apple perderá o 40% dos ingresos desa época: "Para Apple é un declive con proporcións épicas", explica ao xornalista de The Guardian, Martin Farrer, experto en investigacións de datos, Dan Ives: "A cadea de subministración chinesa é un Grinch que nos roubou o Nadal".

O Goberno chinés ha terminado por flexibilizar un pouco a política de COVID nos principais centros industriais, pero Farrer asegura que ir de país a compañías tecnolóxicas estranxeiras é cuestión de tempo. A propia Apple xa mostrou a súa intención de fuxir e implantarse en países como a India. Pola contra, detrás só está a fame das multinacionais? Unha serie de decisións tomadas ultimamente pola administración norteamericana suxírennos que a cuestión é moito máis gorda.

"O 7 de outubro declarouse a guerra mundial. Non houbo informativos que falen diso, aínda que todos teremos que soportar as consecuencias". Así o escribiu o xornalista Marco D'Eramo no blog da revista New Left Review, no seu artigo titulado "Circuits of War" ("Os circuítos de guerra"). Ese día o goberno de Joe Biden impuxo ás empresas norteamericanas a exportación de circuítos integrados, coñecidos como chips, a China. E non só iso, senón que tamén prohibiu a exportación das máquinas utilizadas para "integrar" os seus deseños e chips.

Sabe de que fala o veterano xornalista italiano ao referirse á "guerra". Cofundador do diario comunista Il manifesto e correspondente dA Repubblica, D'Eramo ten a habilidade de pór a mirada a longo prazo. Di que o obxectivo de Washington é frear o desenvolvemento económico de China: "É unha acción de guerra económica".

Cortar ás a China

Case todo o que sae das fábricas de China ten un chip semiconductor, xa sexa teléfono móbil, automóbil ou microondas. Pero o dato máis significativo é que aínda que o xigante asiático consome o 70% dos chips do mundo, só produce o 15% dos chips que produce, ningún deles é de última xeración.

Desde que en 1960 comezaron a fabricar os primeiros procesadores, o seu tamaño foi decrecendo exponencialmente, e hoxe somos capaces de facer chips de 3nm –máis pequenos que un virus, como lles contabamos no número 2.758 de ARGIA–, pero iso ten as súas limitacións e retos, entre outros, que se necesitan infraestruturas extremadamente caras: "A produción é totalmente intensiva en capital", di D'Eramo.

Só existen dúas empresas no mundo que xeran este tipo de sofisticados chips, Samsung de Corea do Sur e TSMC de Taiwan. Ademais, o ASM holandés fabrica máquinas que "imprimen" estes chips. Estados Unidos ten o monopolio do deseño de chips. Segundo o xornalista, esta concentración e dispersión financeira xeográfica pode dar lugar ao éxito da prohibición gobernamental de Biden. De feito, case toda a cadea do mercado atópase nos países "vasallos" de EE.UU.: segundo D'Eramo "neste sector a autarquía tecnolóxica é imposible".

Non sacou todas estas conclusións pola súa conta, senón do libro Chip War (A guerra de Chips) do profesor estadounidense Chris Miller. Como na Segunda Guerra Mundial houbo aceiro ou aluminio, e na Guerra Fría as armas atómicas son a clave para Miller na actual competencia entre EEUU e China.

Xa na Guerra do Golfo de 1990 viuse a capacidade dos microchips para conducir mísiles, e agora, na de Ucraína, estamos a ver a "falta de capacidade de Rusia para integrar nos sistemas" destes avanzados chips, afirma o historiador Protocol.com nunha entrevista co portal dixital. Di que o que importa no ámbito militar é a "integración", é dicir, a capacidade de transmitir información entre os microchips: "E iso só o poden facer os chips semiconductores máis avanzados".

Vendo que só Chinesa ten o centro –e a intención– de desenvolver esta tecnoloxía militar que esixe miles de millóns de euros de investimento, Washington quere cortarlle as ás, con prohibicións como a do 7 de outubro. Ao mesmo tempo, trata de desglobalizar o mercado microchip e trasladar a produción a Estados Unidos, como Texas, con grandes reservas de diñeiro público (280.000 millóns de dólares), a través da recentemente aprobada Lei de Chips.

Na entrevista a Miller pregúntaselle a EE.UU. e a China se é conveniente esta "distribución tecnolóxica", xa que aumenta a posibilidade de que se produza unha guerra aberta, cuxo custo económico sería menor. Responde que con esta tese é "escéptica": "Precisamente a materia que nos trouxo o ano 2022 é que as potencias moi ligadas economicamente poden desvincularse rapidamente, vímolo de forma impactante entre Rusia e Europa". Por tanto, quizais o 2023 díganos si ao título que leva este artigo tamén lle teremos que quitar o adxectivo "frío".