No 37 aniversario do asasinato de Mikel Zabalza lin en varias ocasións a frase: "A memoria é unha fábrica inabandonable". Enseguida sentinme empregado da fábrica da memoria contra a tortura, loitando por facer e ver pezas que algúns queren esquecer. Sen organización, dalgunha maneira cada un á súa maneira e sen moitas axudas. Mentres, outras decenas de fábricas tentando impor a súa memoria, e os nosos sindicatos? Nas negociacións?

Como obreiro desa fábrica, tiven a sensación de estar máis dunha vez. O último, sobre o documental Bi arnasa. É dicir, que os traballadores (os torturados) e o noso grupo de amigos tentamos manter xuntos a fábrica, pero que os sindicatos (o movemento político) non están connosco nesta loita, ou isto limítase ás tarefas de oficina. Como entender que este ano, no ano 2022, condénese a Iratxe Sorzabal á pena de 24 anos de cárcere en base a declaracións sometidas a tortura, e que as denuncias formuladas contra ela procedan da súa contorna familiar e amigo? Ou que moitos presos políticos vascos continúen no cárcere polo mesmo motivo e non fagan folgas nin máis estragos na rúa? Asinaron os sindicatos un acordo de amnesia, de silencio, en nome da convivencia? É hora de ir máis aló dos xulgados e oficinas, de lembrar, de non volver ocorrer, de confesar e de suspender as penas aos presos, á folga!

A pesar da tortura sistemática e estrutural sufrida pola cidadanía vasca, a resposta á mesma non foi así, creo que a denuncia e a loita contra a tortura deixouse a cargo dos individuos. A tortura vai saíndo da sombra dos calabozos á rúa segundo as ferramentas que temos os individuos torturados, o que supón un gran esforzo para os sobreviventes. E é que dar testemuños supón facer visibles eses corpos que violaron e esnaquizaron, abrir feridas. Politizar ese corpo reconvertido de novo en campo de batalla para elaborar unha memoria colectiva. Na medida en que o Estado somos vítimas do terrorismo e vividos, temos plena lexitimidade para sinalar co dedo aos seus responsables. Pero para conseguir o recoñecemento político necesitamos connosco movementos sociais e políticos!

Neste momento paréceme imprescindible asumir unha responsabilidade política en nome da memoria. Por unha banda, porque non se pode limitar e delegar a loita contra a tortura nas institucións. Para algúns parece que, no que chaman as Vascongadas, coa presentación do noso nome no informe do Goberno Vasco habemos feito memoria. Por iso, do mesmo xeito que en Navarra, creo que é necesario que estes torturados entren, organícense e convértanse en suxeitos políticos activos no camiño da memoria e o recoñecemento. Para garantir que non se repita debemos cimentar e anotar o ocorrido.

Partindo desa necesidade, co documental Bi Arnasa estamos a facer picetes, tentando acender outras fábricas e traballadores e desbloquear os sindicatos. Porque o tema da tortura non é do pasado, senón a violencia de estado que segue deixando consecuencias terribles. A memoria realízase desde a reivindicación e non desde o esquecemento. Demos testemuño das violencias específicas sufridas como mulleres vascas, para incorporalas á lectura colectiva do conflito. Aí está a nosa achega. Agora tócavos a vós. Para que dous miles de respiracións convértanse en contra da impunidade de torturadores e torturadores e polo recoñecemento e a memoria colectiva feminista!