Estiven pensando en facer un resumo de catro palabras, no acabado todo rebenta, pero isto ademais de non ser tan breve, non sería certo. En Akira, os personaxes de Otomo senten a necesidade de facer voar todo cada certo tempo; en Akira, de varias páxinas a varias, si non todo é todo, un estadio olímpico ou un ceo xigantesco –ou algúns–, ou un barco de avión, ten que estalar, ou afundirse, entre fogóns e nubes excitantes.

Encrucillada de cómics xaponeses, europeos e americanos

Fundada na prefectura xaponesa Miyagi o 14 de abril de 1954, Katsuhiro é o creador das dúas versións de Otomo Akira, mangarena –cómic, publicado como se dixo antes desde 1982 até 1990– e anime –película estreada en 1988, sen esgotar aínda a manga–, e Akira é sen dúbida o autor doutras obras máis sólidas da súa fama. No mundo do cómic destacan, entre outros, Domu, de 1980, en francés e inglés, que traduciría ao euskera os soños dos nenos, pero en español, Amesgaiztoak, ou Memorias, de 1990; Batman, tamén debuxado na breve historia de The Third Mask (A terceira máscara), O Batman and White de 1996. Akira tampouco foi a súa única obra na muda do ánimo, pero para que o lector non se canse da información que se pode atopar facilmente en Internet, aquí falaremos de Steamboy 2004.

Quizais non sexa unha verdade unánime en todo o mundo, pero non é unha gran mentira que Jiro Taniguchi sexa o máis europeo dos debuxantes xaponeses. No seu estilo, Katsuhiro Otomo é tamén bastante europeo, pero quizais conviría situarse entre tres vías.

Entre as influencias xaponesas de Otomo hai que citar necesariamente dous nomes lidos de mozo ou vistos en películas de animación. Por unha banda, Osamu Tezuka (1928-1989), fundador de Astroboy, e por outro, Mitsuteru Yokoyama, que nos anos 50 creou a manga de Tetsujin 28, que máis tarde, nos anos 60, tamén foi anime. O personaxe principal, o robot Tetsujin 28, foi coñecido fóra de Xapón como Iron Man 28 ou Gigantor. Neste sentido, seguramente non é casual Akira, porque se quere dicir ao personaxe Akira quen deu o número 28.

Pero, xunto ás influencias xaponesas, tamén se aprecia a sombra da ciencia ficción europea no estilo, as cores e os temas de Otomo, sobre todo da comedia de ciencia ficción francesa e, sobre todo, de Jean Giraund Moebius (1938-2012), con quen tamén tivo unha relación persoal. E, por último, non podemos deixar de mencionar o influxo ou o gusto do cómic underground americano, bastante evidente no tratamento dalgúns temas que aparecen en Akira, como a violencia ou o uso da droga.

Manga e anime

Probablemente a imaxe máis icónica de Aquira, vista desde o fígado, que se dirixe cara a unha moto vermella de aspecto futurista. Ademais, as carreiras de motos dentro do Neo Tokio son as máis coñecidas. Quizá non sexan poucos os que cren que Akira é, en esencia, unha historia de moteiros rebeldes. E en certa medida é así. Na versión de animación as cousas afástanse bastante do mando. Algúns personaxes con gran peso no cómic aparecen nun segundo plano, como en Lady Miya, e algúns fragmentos significativos, como a participación americana para unha errata, desaparecen no normal. De feito, a película está baseada sobre todo no primeiro tomo, no que importa a historia dos moteiros.

Mangan, pola súa banda, é un relato máis complicado, con escenarios máis diversos e unha colección máis ampla de personaxes e situacións. Toda a narración parte dos experimentos levados a cabo uns trinta anos antes con varios nenos para ampliar e desenvolver as súas capacidades. Na actualidade –estamos no futuro, no ano 2019– o exército ten levantados ou secuestrados –de onde se mire– o III que destruíu Tokio. Os que sobreviviron despois da Guerra Mundial. Cada un ten o seu número, 25, 26, 27, pero todos temen que algunha vez o 28, que está a durmir, váiase a apagar. E si chámaselle a atención, se vai ser capaz de controlar a súa poder ou si vai provocar unha catástrofe no Neo Tokio. 28º. É dicir, Akira. E Mangan vaise a sentir.

Coa escusa da mataz que se bobina en torno ao Akira, teremos persecución –un case ocupa un volume enteiro–, situación postapocalíptica ao estilo de Mad Max, intrigas políticas, traizóns, reconciliacións, xiros imprevistos e reflexións sasimísticas. En Akira, no cómic, as cousas están a suceder constantemente, pero á vez a historia avanza lentamente. Os diálogos non son pouco, pero hai moitas páxinas que non teñen ningunha palabra e que, por tanto, permiten gozar dos espectaculares e detalles de Otomo, que non son só lectura. Na outra Akira, animando, as cousas pasan constantemente, pero quizais a liña que vai do enfado ao acabado sexa algo máis directa que na manga. Con todo, ambos, o mango e o ánimo, comparten unha serie de características e temas. En primeiro lugar, aínda que non entendemos o que estamos a ver –e esa sensación tena o lector de cando en vez–, o dinamismo e a forza das imaxes lévanos a adiantarnos. Para seguir, aínda que máis curto que manga, o ánimo mantivo os grandes temas da manga: a cultura dos moteiros que xa mencionamos, interesante neste sentido o documental de 1976, Godspeed You Black Emperor, dirixido por Mitsuo Yanagimachi; os mozos, sen futuro, pero utilizados polo goberno para experimentar; a corrupción política; as protestas da rúa, máis desapiadadas na película. E, por último, o principal símbolo no centro de ambos os formatos: Akira está durmida, pero se algunha vez se apagase, que significaría a súa forza, outro desastre ou un brillante futuro novo? Onde pon Akira, que o lector poña Xapón, e o desexo e o terror que atravesan o anime e a manga –II. Verá o desexo de espertar dunha vez por todas a Xapón tras a derrota e a ocupación da Guerra Mundial, e á vez a lámina de pánico, o que suporá o espertar de Xapón. Como noutros produtos da cultura pop xaponesa, Godzilla é a primeira que vén á cabeza, porque a sombra da guerra en Akira é longa: desde a bomba atómica até a ocupación americana. Con todo, a diferenza do ánimo, os sobreviventes de todos o desastre que pasaron en dous mil páxinas en manga, liderados polos nosos moteiros, expulsarán do Neo Tokio ao exército internacional que chegou a “socorrer”.

Tetsuo, Stranger Things, Terminator

Han pasado corenta anos desde que Katsuhiro comezou a debuxar a Otomo Akira, e aínda é unha obra con forza para seducir ao lector. Non se trata só dun traballo que debería ler todo aquel que lle guste a manga; en xeral, é un opus magnético que debería coñecer o cómic ou todos os amantes da ciencia ficción. Akira comezou a publicarse en EEUU en 1988 da man de Epic Cómics, que formaba parte de Marvel. Aínda que o manga orixinal é branco e negro, decidiron facer a edición americana en cor. Elixido por Otomo, Steve Oliff encargouse de dar cor á edición norteamericana e o seu traballo tivo o visto e prace da manga. Otomo tamén aceptou adaptar a orde das páxinas aos costumes occidentais, é dicir, o lector lería o cómic de esquerda a dereita, non de dereita a esquerda, como é habitual en Xapón. Na actualidade, ambas as versións pódense adquirir facilmente, en branco e negro, de dereita a esquerda, ou ben en cor Oliff. Ambos son moi belos, e o que normalmente prefiro é a versión orixinal, ten que recoñecer que a versión pintorlada tamén é impresionante.

A influencia de Akira, tanto do ánimo como da manga, chega hoxe en día a Artio. Tetsuo é o nome dun dos personaxes principais e seguramente non é casual que a obra mestra da ciberpunk xaponesa de Shinya Tsukamoto, estreada en 1989, chámese Tetsuo. Na película de Tsukamoto o corpo do protagonista cambiará radicalmente coa unión do metal e o corpo de Tetsuo sufrirá cambios espectaculares na manga de Otomo. De feito, o brazo metálico de Tetsuo, que substitúe ao brazo real perdido, lembra na segunda parte de Terminator o álabe metálico que mostra Arnold Schwarzenegger. Imos vir a Stranger Things, a serie de referencia da década dos 80, na que o goberno está a experimentar en segredo cuns nenos con poderes telequinésicos especiais. Mira! Como en Akira. E en De Uskyldige (Inocentes) de Eskil Vogt en salas de cine mentres escriben estas liñas, os poderes mentais de tres nenos funcionan mellor se se sincronizan entre si, como ocorre de novo en Akira.

Akira é un clásico do cómic e da ciencia ficción, cuxa influencia segue sendo evidente nas obras que se están producindo na actualidade, tras corenta anos. A nós, agora, o único que nos falta é poder gozar algunha vez en eúscaro da fascinación de Akira.