A obra de teatro ‘Aporofobia Stop’ vai máis aló de denunciar o odio contra as persoas na pobreza?

Por unha banda, queremos sensibilizar á sociedade para que a xente vexa que non estamos en situación de pobreza ou exclusión porque nós queremos, senón como consecuencia de determinadas circunstancias. Doutra banda, é unha forma de axuda mutua.

Ademais de estar baseada nas vivencias dos usuarios do comedor solidario Paris 365, que engade?

Realismo e verdade. Dinnos que somos actores, pero non representamos nada; nós fomos nós os que contamos parte da nosa historia.

Ten espazo a ficción na obra?

Case non hai ficción, diría que o 100% é real. Ao final o que reflectimos é que ao chegar non sabes que facer, onde ir, quizais non coñezas o idioma. Vimos obrigados, e unha vez aquí temos que aceptar o que vén, tomar unha nova dirección e empezar a facer cousas de pequeno a maior. No camiño perdemos un pouco de dignidade.

Como vive o paso do consumo cultural á creación?

O cambio foi radical, porque non sabía moito respecto diso. Sempre vin música, cine e arte desde fóra en xeral. Empecei a actuar ao azar, e como son aventureiro, quero profundar niso. No camiño tivemos moita xente e ensináronnos como situarnos, como levantar a voz e como coller o espazo no tablado. A participación na obra foi, sen dúbida, un proceso de empoderamiento.

Din na obra que dun día para outro todo pode cambiar e que calquera pode pasar a estar nunha situación vulnerable. Iso pasoulle a vostede?

Tiña unha empresa en Perú cunha traxectoria de dez anos. Tiña a vida orientada, tiña traballo, a miña familia e a miña casa, pero en 2019 todo empeorou. Desgraciadamente, como a situación en Perú é moi violenta, tiven que deixar todo e vir ameazado a Pamplona, a empezar de cero.

Cal das súas vivencias quixestes destacar?

Puxemos especial énfase en que como muller non me deixan desenvolverse como persoa. Non teño liberdade para andar como queira. Eu non son só muller, nai e muller, son traballadora e ademais nun sector masculinizado. Sobre todo puxemos en escena situacións racistas, excluíntes e cousas relacionadas cos estereotipos.

Traballaba en metal en Perú, conseguiu traballar diso en Navarra?

Tenteino, pero é moi difícil, porque como son muller oriéntanme a outras profesións. Como son menor e non me meto nalgúns estereotipos, pensan que non son capaz. Creo que cando ven como traballo, poderei traballar. Con todo, diría que o maior obstáculo é a documentación.

Ofrécenlle especialmente tarefas de vixilancia e limpeza?

Si. Cando chegamos aquí, os migrantes estamos obrigados a realizar labores de vixilancia e limpeza. Até tres ou catro anos non pode exercer a súa profesión. Máis adiante gustaríame seguir traballando no metal.

Como era traballar nun sector masculino?

Moi difícil e estraño. Me sexualizaban constantemente, tentaban abrazar, bicaban, perseguíanme para saír con eles e ameazábanme por teléfono. Tiven que reivindicar o meu lugar. Para iso cambiei a miña forma de falar e empecei a ser máis áspero.

Mencionou a documentación, que obstáculos teñen?

Necesita documentación para traballar, pero se non traballa non ten documentación. É contraditorio e chocan entre si. Ademais da protección social, está a relacionada co traballo. Si traballas durante 6 meses podes conseguilo. Eu conseguino agora, pero o pasaporte caducou. Canto máis informal está, máis difícil é, así que fan o que queren connosco e explótannos máis.

Tamén falan do que supón pedir axuda, como o leva?

Eu poucas veces pedín axuda, porque me custaba moito, pero estou moi agradecido polo apoio que ofrece o comedor solidario Paris 365, porque garantir a alimentación é unha necesidade básica.

Tamén puxeron en escena o que supón o abandono da familia no país de orixe.

Sempre digo que o máis difícil é que a familia estea lonxe. A súa nai e filla quedan alí e hai un ano viñeron o seu marido e o seu fillo. Aprender novos traballos e adaptarse ao sistema, con todo o que iso leva, non é difícil; o máis doloroso e difícil é deixar á familia en casa.